A - vissoort
aal 1.0
Source:
Brian Gratwicke
(
CC BY-NC 2.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een aal…
is een vis; is een dier
- [Afmeting] kan, althans in het geval van het vrouwtje, circa 130 cm lang worden, maar als mannetje meestal niet langer dan circa 80 cm
- [Gevoelsindruk] voelt glad en glibberig aan
- [Kleur] is eerst bruinachtig van kleur en wordt later zilverkleurig
- [Vorm] heeft een langgerekt lichaam
- [Bouw] is gewerveld
- [Deel] heeft een slijmerige, gladde huid, kleine borstvinnen, een lange rugvin die de gehele staart omzoomt en tot de aarsvin reikt, kleine kieuwopeningen en een bovenkaak die korter is dan de onderkaak
- [Voortplanting] legt eieren
- [Plaats] leeft in zoet water, maar komt als hele jonge aal (glasaal) en wanneer het dier na circa tien jaar naar zee trekt om te paren ook voor in het zoute water van de zee en oceaan
- [Woongebied] komt voor in vrijwel alle zoete wateren van Europa
- [Leeftijd] wordt als mannetje 6 tot 12 jaar oud en kan, althans in het geval van het vrouwtje, wel een leeftijd van 30 jaar of meer bereiken
- [Bestaansvorm of zijnsorde] kent verschillende levensfasen, van kleine doorzichtige glasaal naar pootaal en rode aal en wordt als geslachtsrijpe vis schieraal genoemd
- [Deskundigheid of vaardigheid] kan door zijn kleine, nauwe kieuwopeningen geruime tijd buiten het water leven en is in staat om zich kronkelend over land te verplaatsen
- [Beweging] zwemt met kronkelende, slangachtige bewegingen
- [Gedrag] is een alleseter; staat ook bekend als aaseter, wat feitelijk niet klopt; houdt van modderbodems; trekt als jong glasaaltje van zout naar zoet water en om te paren weer terug naar zee; trekt naar zee, met name naar de Sargassozee, om er te paaien
- [Instrument] wordt traditioneel gevangen met fuiken en kisten
- [Belang] is de belangrijkste vis voor de binnenvisserij
- [Gelijkenis] lijkt op een slang
Wetenschappelijke naam: Anguilla anguilla
| Rijk | Animalia; Dieren |
|---|---|
| Stam | Chordata; Chordadieren |
| Klasse | Actinopterygii; Straalvinnigen |
| Orde | Anguilliformes; Palingachtigen |
| Familie | Anguillidae; Palingen |
| Geslacht | Anguilla; Palingen |
| Soort | Anguilla Anguilla |
Algemene voorbeelden
Aal is een migrerende vissoort die in zijn levenscyclus als jonge glasaal trekt van zout naar zoet en als volwassen schieraal van zoet naar zout.
Een kilo paling brengt bij de rokerij zo'n zeventien gulden op. Die prijs varieert door de aanvoer van de binnenvisserij. Voor die sector is de aal verreweg de belangrijkste vissoort.
Hoewel de aal geen echte aaseter is, is van deze vissoort bekend dat ze verse dode dieren eet.
De aal is een zeer uitzonderlijke vis. Met zijn slangachtige uiterlijk wordt hij in de volksmond zelfs niet tot de vissen gerekend. (Handel in haring, aal en vis). Voorts wordt deze vis met zeer veel lokale namen aangeduid: aal, paling, peling, pellik etc. Slechts de naam zeepaling duidt op een andere soort: de alleen in zee voorkomende conger.
De officiële benaming is paling, maar beroepsvissers spreken over het algemeen over aal.
De aal is een betere benaming omdat paling de geslachtsrijpe vorm van de aal (anguilla anguilla) is.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een jonge aal
- een jongere aal
- een geslachtsrijpe aal
- een nog niet geslachtsrijpe aal
- een oudere aal
- een volwassen aal
Bovendien zit de trek van jonge aal uit zee naar de binnenwateren al geruime tijd op een bedenkelijk laag nivo.
Jonge aal, glasaal, wordt in de oceaan geboren, ook al weten we niet waar.
Daartegenover staat dat de visserijdruk op glasaal, rode aal en schieraal tenminste op gelijk niveau is gebleven, waardoor het volwassen bestand van de aal en de aanwas van jonge aal sterk achteruit is gegaan.
Jongere aal wordt daarnaast ook door roofvissen en oudere alen gegeten.
Dit probleem weegt des te zwaarder omdat juist de geslachtsrijpe aal naar zee trekt en hierbij in principe bijna alle centrales moet passeren. Dit betekent dat sterfte als gevolg van het passeren van waterkrachtcentrales direct leidt tot een vermindering van het aantal geslachtsrijpe alen.
De huidige visserij vangt vooral de nog niet geslachtsrijpe aal ("rode aal") in het jaar volgend op het bereiken van de minimummaat: veruit de meeste maatse aal (vanaf 28 cm) wordt binnen een jaar opgevist.
Er lijkt nu duidelijk sprake van een negatieve spiraal: er komt weinig glasaal binnen, die opgroeit tot weinig volwassen aal. En weinig volwassen aal zal, alleen al omdat het er zo weinig zijn, leiden tot weinig glasaal.
Men heeft tot op heden nog nooit kunnen ontdekken hoe de volwassen aal opnieuw de paaigebieden in de Sargossozee bereikt.
- een jonge, doorzichtige aal
In de buurt van het Europese continent verandert de larve in een jonge, doorzichtige aal: de glasaal, met een lengte van 7 cm.
De Leptocephalus-larven in de oceaan lijken in het geheel niet op alen, maar hebben de vorm van een wilgeblaadje. Nabij het Europese continent vormt deze zich om in een jonge, doorzichtige aal: de glasaal.
- marktrijpe aal
- marktwaardige aal
Aal groeit bijzonder langzaam: marktrijpe aal van ca. 30 cm is 8 à 10 jaar oud, en de oudst bekende aal leefde meer dan 84 jaar in een aquarium in Kopenhagen!
Aal groeit bijzonder langzaam: een marktwaardige aal van ca. 30 cm is 8 tot 10 jaar oud.
in voorzetselgroep
- vissen op aal
- visserij op aal
De traditionele visserij op aal wordt uitgeoefend met fuiken.
Zo is een minimummaat gesteld voor de aal die gevangen mag worden (28 cm) en worden eisen gesteld aan de vistuigen voor de visserij op aal zoals maaswijdten, ringen in fuiken, etc.
De beroepsvissers hebben over het algemeen alleen het recht om op aal te vissen.
In het gehele Europese verspreidingsgebied wordt op aal gevist.
Vaste verbindingen
een aal in een emmer snot
als een aal in een emmer snot
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
aal 1.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Aal…
is consumptievis
- [Functie] wordt door de mens gebruikt als consumptieartikel en door natuurlijke vijanden als voedsel
- [Bereiding] wordt vaak gerookt, maar ook wel gebakken of gestoofd
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is nu een kostbare delicatesse
- [Stoffelijke eigenschap algemeen] is zeer vet en kan in dit vet giftige stoffen, zoals dioxine, opgeslagen hebben
- [Werking of functionering] heeft, door onverzadigde vetzuren, een gunstige invloed op het hart, de bloedvaten en de hersenen en werkt cholesterolverlagend
- [Waardering] wordt beschouwd als een culinaire lekkernij
Algemene voorbeelden
De toonbank was plakkerig omdat ik aal had schoongemaakt voor een klant die vertelde dat er buiten een orkaan woedde en dat de grachten overstroomden.
Half in het Italiaans, half in het Frans voor Erika hield ze een verhandeling over het bereiden van aal [...]. Aal 'verdronken' en gekookt in, en ook nog eens overgoten met Vernaccia-wijn, koud gegeten, met saffraan; of ook wel geroosterd, onder een saus van kaas en eieren.
Alle magere vleessoorten zijn toegestaan, evenals alle vissoorten, met uitzondering van haring, aal en gerookte paling. Het is verstandig geen varkensvlees te gebruiken. Neem alleen magere kaas. Snoeperijen vermijden.
Combinatiemogelijkheden
met adjectivisch voltooid deelwoord
- gebakken aal
- gestoofde aal
Mijn persoonlijk voorkeur gaat uit naar de keuken van Hunan: gebakken aal, rookvlees met zwarte bonen en rijsttaart.
Palingrokerij Smit Bokkum in Volendam maakt van paling eten een belevenis. Mensen uit binnen- en buitenland komen langs voor een rondleiding in de rokerij en een diner in het visrestaurant aan het IJsselmeer. Eigenaar Jan Smit vertelt hoe hij gestoofde aal bereidt.
Op hemelvaartsdag werd bij ons thuis gestoofde aal gegeten. Feest! Wat zou ik nog eens graag de gestoofde aal van mijn moeder eten.
Gestoofde aal, maar 't moest wel de aal zijn die in het Alkmaardermeer gevangen was, die was volgens mijn moeder de lekkerste.
Nou was mij een gerookte paling wel bekend, een lekkere hap, dus aanvaardde ik de uitnodiging. Tijdens het avondeten kwam ik er achter dat het begrip "Gerookte Paling" en gestoofde aal met aardappelen en roombotersaus toch mijlen ver uit elkaar lagen.
Peterseliesaus is een zeer belangrijk bestanddeel in de klassieke, Deense keuken. (Het wordt bijvoorbeeld ook gebruikt voor gebakken aal en daar heb ik niets op tegen).
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - persoon
aal 1.0
(informeel; weinig gebruikt)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een aal…
is een persoon
- [Organisatie of instelling] werkt bij het leger
Algemene voorbeelden
Soldaten van het Nederlandse beroepsleger nieuwe stijl zullen steeds vaker rekening moeten houden met vredesmissies naar het buitenland. Met de andere opzet van het leger verandert ook de behoefte aan geestelijke steun van de soldaten. De 'aal' verandert mee. Aalmoezenier J. van Lieverloo heeft dagelijks te maken met de 'nieuwe' problemen van het leger in verandering.
''t Is natuurlijk een dronken officier geweest. Bovendien is een buks geen officieel door de autoriteiten erkend vuurwapen. Zo was 't toch, aal?' De aalmoezenier knikt.
Woordfamilie
Overige woordfamilieleden
C - aalt
aal 1.0
((vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Aal…
is mest; is een vloeistof; is een stof
Algemene voorbeelden
Gefascineerd staat Fran te kijken hoe vader met zijn nieuwe mestinjecteur over de akker hobbelt. Het ruikt in elk geval een stuk minder dan vroeger, toen vader de aal gewoon over het veld sproeide. "Is dat nu echt nodig?" denkt ze luidop. "Wat?" reageert Balthazar. "Wel, al die mest op de akker sproeien."
Mest van huisdieren maakt al gedurende vele eeuwen de vruchtbaarheid uit van onze land- en tuinbouwgronden. De best gekende vorm is de stalmest of vaste mest: deze bestaat vooral uit de vaste uitwerpselen van vee, gemengd met het strooisel van de stal. De vloeibare uitwerpselen noemt men gier of aal.
De exploitanten van ruimingsdiensten mogen de opgehaalde aal niet lozen op het grondgebied van Brasschaat, tenzij mits voorafgaande en schriftelijke machtiging van de Burgemeester.
Tijdens de wintermaanden word het land bemest alvorens het geploegd word. Op de foto boven zie je dat er ook aal uit de aalput met een beerton naar het land gevoerd werd. Om de aal uit de aalput te trekken had men een aalpomp nodig.
Maar nooit zal ik de schittering vergeten in de krachtige straal vloeibare mest, die sierlijke waaier die plots uit de grauwe cilinder verscheen, achter aan de tractor. We woonden in een piepklein huisje, omringd door onafzienbare akkers, en het bruine goud werd nog niet, door middel van inspuiting, aan oog en neus onttrokken, waardoor ik het geluk heb gekend dit betoverende spektakel eindeloos te mogen aanschouwen. In het dorp woonde een man, en aal voeren was zijn werk, want niet elke boer had een eigen tractor.
Een beerwagen of gierkar is een driewielkar waarop de gierton werd geplaatst. De gierton lag er, meestal los afneembaar, op een schraag of een "stelling" [...]. Er bestaat ook een tweewielkar "treemkar" met vaste gierton. Werd gebruikt voor het vervoeren van vloeibare mest (aal, beer, gier,) of vloeibare scheikundige meststoffen naar het te bemesten land.