adellijk


adellijk 1.0

van adel, behorend tot de adel of eigen aan de adel of de edelen

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • adellijk bloed
  • adellijke kinderen
  • adellijke komaf
  • adellijke kringen
  • adellijke lieden
  • adellijke privileges
  • adellijke stand
  • een adellijk geslacht
  • een adellijk gezelschap
  • een adellijk heer
  • een adellijk huis
  • een adellijk kasteel
  • een adellijk lid
  • een adellijk paleis
  • een adellijk persoon
  • een adellijk raadsheer
  • een adellijk slot
  • een adellijke afkomst
  • een adellijke burcht
  • een adellijke dame
  • een adellijke elite
  • een adellijke familie
  • een adellijke heer
  • een adellijke moeder
  • een adellijke naam
  • een adellijke persoon
  • een adellijke raadsheer
  • een adellijke status
  • een adellijke titel
  • een adellijke vader
  • een adellijke vrouw

Dat voorval met dat Belgische hoertje destijds... [...]. Hoelang geleden was dat nu al niet? Zo'n vijfentwintig jaar, schatte hij [...]. Hoe verder van het toen opgewelde bloed – dat bepaald geen adellijk bloed was geweest – hoe liever het hem was [...]. Hij had er niet meer dan een hoedenpen voor nodig gehad die naast het nachtkastje op het bed had gelegen.

Het overspelige gras, Louis Ferron,

Het duel was vroeger, vooral in adellijke kringen, een veel voorkomend fenomeen.

De Standaard,

Adellijke lieden wonen meestal in kastelen, ze bezitten landerijen en de meesten spreken ook een mondje Vlaams, kwestie van de autochtone boerenbevolking niet al te zeer voor het hoofd te stoten.

Pandora, Pieter Aspe,

Met de ijver van de neofiet verdedigde de zoon zijn recente titel tegen lieden die aan de adellijke privileges probeerden te tornen.

De Standaard,

Omdat hij uit een voornaam adellijk geslacht stamt, kent Evert [...] vele fraaie gebruiken en mores van de upper class.

Het leukste jaar uit de geschiedenis van de mensheid, Ronald Giphart,

Een groot adellijk gezelschap trok er te paard op uit om een plaats te zoeken waar zich veel wild of gevogelte bevond.

http://www.valq.nl/?section=valkerij=NL&_beheer=41f5be2216f86ace0f7ff86cdd1afa4d

Op dat moment komen de jagers te voorschijn, die hem vangen en doden of hem stevig vastgebonden als bezienswaardigheid naar het paleis van een adellijk heer brengen.

De Standaard,

Schroomvallig sprong ik over de droge gracht en wat ontwaarde ik? Op de achtergrond de torens van een schoon adellijk slot, zoals er zich zoveel in het houtland verheffen.

Miniaturen, Karel Jonckheere,

'Groninger borgen en Drentse havezaten' onthult de boeiende geschiedenis van 25 nog bestaande adellijke huizen in Groningen en Drenthe.

Meppeler Courant,

Langzamerhand verbrokkelde het beheer en waren de luitenant-admiraals veelal adellijke personen waarbij de kennis van zeezaken niet voorop stond.

http://www.mindef.nl/marine/geschied.htm

Van moeder Wilhelmina mocht Juliana colleges volgen aan de Rijksuniversiteit Leiden. Weliswaar afgeschermd van gewone studenten, maar toch met veel persoonlijke vrijheid. Zo woonde ze met enkele medestudentes van adellijke afkomst in Katwijk (aan Zee) en werd ze lid van de Vereniging van Vrouwelijke Studenten te Leiden.

http://www.nos.nl/prinses_juliana/index_2.html?paginas/biografie/,

Hij zou deze adellijke dame, achter wie hij een groot fortuin vermoedde, intens het hof gaan maken.

De Standaard,

Wellicht mede als gevolg van de strijd tegen de Spaanse koning bestond er geen hofsamenleving met een toonaangevende adellijke elite, zoals in Frankrijk, Engeland en Duitsland.

NRC,

De adellijke familie de Merode en de norbertijnen van de abdij van Tongerlo hebben er in grote mate toe bijgedragen dat Westerlo een aantal mooie, waardevolle monumenten bezit.

http://www.toerismewesterlo.be/

In de omgeving van Toronto werden een adellijke heer van Schotse afkomst en zijn huishoudster vermoord door zijn knecht en een dienstmeisje.

De Standaard,

Bij een verheffing in de adel kreeg de desbetreffende persoon een Adelsdiploma van de koning en mocht een adellijke titel voeren.

http://home.wanadoo.nl/j.de.kuijper/s13.html

Ik had een prachtig boek meegebracht voor hem, de ridder van het slot van Laarne, maar hij wil het niet lezen, want als er een jonge adellijke vrouw in komt die paard rijdt in de middeleeuwen, brengt hem dat op rare gedachten, zegt hij.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


adellijk 1.1

als van adel; als bij de adel

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Algemene voorbeelden


Haar gezicht is adellijk. Te fijn, te scherp, maar regelmatig en hoewel het duidelijk is dat ze ouder is dan Sarah, van een moeilijk te schatten leeftijd.

Niet onprettig, Jo Dobrovolski,

Daarom vergenoegde hij zich ermee [...] de wollen vulling binnen de weke korst walgend naar binnen te werken terwijl het peper- en zoutstel toekeek en adellijk glansde in het gekraste en geblustste omhulsel van hotelzilver.

Heeresma helemaal, Heere Heeresma,

adellijk 2.0

(verouderend)

( Gezegd van vlees en wild)
langere tijd gerijpt, tot op het punt om tot bederf over te gaan; bestorven

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • adellijk varkensvlees
  • adellijk vlees
  • adellijk wild

Dit adellijk varkensvlees afkomstig uit de Ardense weilanden wordt in open lucht gerijpt. Dankzij het rijpingsproces, dat meerdere maanden in beslag neemt, krijgen de authentieke aroma's en smaken, die zo gewaardeerd worden door de liefhebbers van natuurlijke producten, een unieke kans om zich te ontwikkelen.

http://www.covima.be/defaultNL.htm

Een (geschoten) haas werd gedurende dagen opgehangen [...]. Pas na ongeveer een week werd de haas dan het vel uitgedaan en werd de beuling er uit gehaald. de stukken buikvel werden meestal ook verwijderd, omdat dit dunne vliesje vlees al groen uitsloeg. Dan werd het nog een nacht gemarineerd in rode wijn met het nodige kruidenbouquet, en dan pas gereedgemaakt... het vlees viel dan van het been... lekker, lekker.... Lekker? Vlees dat zo lang bleef hangen, is dus adellijk vlees.

http://zoetjes.blogspot.nl/2008/09/adellijk-vlees.html

Meestal betekent adellijk 'van adel, te maken hebbend met de adel', maar het heeft nog een betekenis. In de combinatie adellijk wild betekent het namelijk 'langere tijd bewaard, nét niet rot'. Adellijk wild was dus niet meteen nadat het was geschoten bereid, maar eerst enige tijd bewaard. Hierdoor zou de smaak van het wild nog beter tot zijn recht komen.

https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/adelijk-adellijk

met werkwoord


  • adellijk geworden wild
  • adellijk laten worden
  • adellijk maken

Echte liefhebbers houden van adellijk geworden wild. Dat wil zeggen: na het besterven moeten de ontledingsprocessen verder hun voortgang kunnen vinden. Om die reden hing vroeger het vlees veertien dagen tot drie weken in een vliegvrije provisiekast. Het bloed begint dan te gisten, het vlees wordt een tikkeltje groen. Het wild krijgt die sterke wildsmaak. De "Haut Gout", aldus kenners.

http://www.digibron.nl/search/detail/8fe2be982efa616663515f0634436359/adellijk-wild

Men hing wild dagenlang weg om het 'adellijk' te laten worden, wat men destijds de smaak ten goede vond komen. Daarna ging men die sterke smaak weer camoufleren met allerlei marinades. Anno 2013 zeggen we: 'dat beest is verrot' en kennen we andere bereidingsmethodes. De smaak van nu is dan ook lang niet meer zo sterk als vroeger. En vlees adellijk laten worden gebeurt nog zelden.

http://www.wildetenindeachterhoek.nl/restaurants/toon-restaurants-als-overzicht/de-bereiding-van-wild

Wild moet een paar dagen besterven, ja. In zijn jasje hangen. Maar 'adellijk' maken, zeg maar gerust half laten wegrotten? Zonde! Daarvan krijg je dus die sterke smaak. Die je vervolgens met een zware saus verbloemt. Niet doen. Gewoon het wild in zijn waarde laten. De smaak puur houden. Dat is voor sommigen een teleurstelling. Voor die generatie die nog de 'adellijke' smaak gewend is.

https://www.nestleprofessional.com/netherlands/nl/Documents/CHEF/Editie%202.pdf