arbeider


arbeider 1.0

iemand die voor zijn beroep productiearbeid verricht voor een bedrijf of een baas, vaak in een fabriek; werknemer die handenarbeid verricht

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een arbeider…

is een persoon

  • [Uiterlijk] draagt soms werkkleding en een pet
  • [Groep] is in het Westen vaak lid van een vakbond, omdat die zijn belangen verdedigt
  • [Plaats] werkt meestal in een fabriek
  • [Duur] maakt lange dagen
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] verdient meestal weinig en wordt soms zelfs echt uitgebuit
  • [Geslacht] is een man of een vrouw
  • [Activiteit of handeling] doet meestal eenvoudig werk met zijn handen dat wel vaak zwaar is
  • [Betrokkene] werkt voor een baas of bedrijf
  • [Oorzaak, reden of aanleiding] oefent zijn functie uit voor zijn beroep

Algemene voorbeelden


'Een staking,' roep ik verwonderd. 'Dat is iets voor fabrieken, met arbeiders en vakbonden.'

Scènes op het werk, Paul Desmedt,

Als hij geld nodig had werkte hij een weekje of wat, liefst in een fabriek waar alleen maar echte oude arbeiders met de pet op met spullen liepen te zeulen terwijl vroeg uitgezakte meisjes de lopende band in de gaten hielden.

Gouden bergen, Herman Stevens,

"In sommige fabrieken worden de arbeiders in ploegen van 24 uur ingedeeld. Werknemers die van uitputting moeten afhaken, worden zelfs beboet", zegt campagneleidster Aditi Sharma.

De Standaard,

Een groep van personeelsdirecteuren berekende evenwel dat, zeker wat arbeiders betreft, de loonkosten van ouderen niet hoger zijn dan van jongeren.

De Standaard,

Er waren maar heel weinig werkwillige arbeiders, zodat de fabriek er verlaten bijlag.

De Standaard,

Pas toen de hoog-konjunktuur zijn top had bereikt en weer begon af te nemen begonnen de ondernemers arbeidsbesparende machines aan te schaffen en te automatiseren. Hun beleid werd toen "vervanging van arbeiders door machines".

http://www.human.nl/constandse/dossier/index.htm,

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • het werk neerleggen
  • staken
  • werken

Zaterdag en zondag bijvoorbeeld legden arbeiders bij de lampenfabriek Osram in Augstein, en de vrachtwagen- en machineproducent MAN in Salzgitter het werk neer.

NRC,

Vrijdag leggen de arbeiders van de vier andere Belgische auto-assembleurs het werk gedurende een uur neer.

De Standaard,

De arbeiders van de avondploeg legden vrijdag al een uur het werk neer uit protest tegen de te snel lopende band.

De Standaard,

De arbeiders staakten sinds mei van dit jaar al 45 dagen tegen structurele besparingen, maar de directie hield voet bij stuk.

De Standaard,

In oktober staakten 300.000 arbeiders een maand lang.

De Standaard,

In 1969 al staakten Aziatiese arbeiders van de Engelse Shotton Bros-fabrieken, naar goed Engels gebruik voor een loonsverhoging van maar liefst 35%, een week nadat de officiële bonden al een kompromis met de direktie had gesloten.

http://www.human.nl/constandse/dossier/index.htm

Als er arbeiders werken staat het hek van het poortgebouw ook open.

De Standaard,

In York werden mensen overgeplaatst als gevolg van de sluiting. In plaats van definitief ontslag kregen ze een nieuw contract. Een aantal van die arbeiders werken nu bij ons maar verdienen maar de helft meer van hun vroeger loon.

http://www.pvda.be/doc/ms48/caterpillarnl48.htm

In de walserij van de fabriek werken nog 1700 arbeiders.

NRC,

als object bij een werkwoord


  • arbeiders uitbuiten

Het beschrijft hoe belangrijke Amerikaanse bedrijven zoals Disney, Wal-Mart en J.C. Penney hun Haïtiaanse arbeiders uitbuiten.

De Standaard,

Maar dat de Sovjet Unie iets met socialisme te maken had is al lang een achterhaald idee - in feite was het een extreme vorm van staatskapitalisme, waarin de arbeiders onderdrukt en uitgebuit werden ter verrijking van een bureaucratische elite, die de concurrentie met het Westen aanging.

http://www.eur.nl/oos/sv/sg/index/index11.html,

Het komt er dus op aan de winst(verwachtingen) op te schroeven al moet je daarvoor je arbeiders uitbuiten of op straat zetten, milieunormen aan je laars lappen, smeergelden betalen om grote contracten binnen te halen, of wat prutsen met de boekhouding.

http://www.netwerk-vlaanderen.be/actie/cwordongerust.htm\

  • arbeiders ontslaan

Ze maakt het ondernemers mogelijk arbeiders te ontslaan, flexibele uurroosters in te voeren en deeltijdse werknemers aan te nemen.

De Standaard,

Machineproducent LVD Company uit Gullegem wil dertig arbeiders en zestien bedienden ontslaan.

De Standaard,

Chicoreibrander Pacha in Halle ontslaat negen arbeiders en één bediende.

De Standaard,

met adjectief ervoor


  • binnenlandse arbeiders
  • binnenlandse en buitenlandse arbeiders
  • buitenlandse arbeiders

Zoals reeds is vermeld, komen er nog wel wat buitenlandse mijnwerkers in Limburg werken, maar het bedrijfsleven kan over 't algemeen volstaan met de zich snel ontwikkelende binnenlandse arbeiders.

http://www.human.nl/constandse/dossier/index.htm,

De militante gewapende islamitische groep Gia bedreigt de binnenlandse en buitenlandse arbeiders in de olie- en gasindustrie in Algerije met de dood als zij niet onmiddellijk met hun werk stoppen.

De Standaard,

Ook het aantal buitenlandse arbeiders met een werkvergunning en het aantal grensarbeiders, werknemers die dagelijks de grens oversteken naar hun Duitse werkgever, zou omlaag moeten.

De Standaard,

Het gaat om buitenlandse arbeiders die in België aan de slag gaan en onder de minimumlonen werken.

Gazet van Antwerpen,

Met een razendsnelle armbeweging grist de kraamhoudster het beestje uit de handen van de arbeider. "Vijfendertig shekel", snauwt ze hem toe. De prijs, omgerekend meer dan 300 frank, is te hoog en de Roemeen verdwijnt in de menigte buitenlandse arbeiders die zich bij het oude busstation in Tel Aviv ophoudt.

De Standaard,

Ondertussen blijkt dat Israël vorige maand, vooruitlopend op het Hebron-akkoord, al is begonnen met het uit het land zetten van illegale buitenlandse arbeiders om op de arbeidsmarkt ruimte te scheppen voor Palestijnse arbeid.

De Standaard,

  • communistische arbeiders
  • een communistische arbeider
  • een socialistische arbeider

Het gebied verstedelijkt niet, de communistische arbeiders blijven er wonen en houden de communistische traditie levend.

NRC,

Er gaat een verhaal over een Russische communistische arbeider die in een fabriek werkte welke bezocht werd door Stalin.

http://www.vcp.nu/manifest/index_cm.htm

Zo bezorgde hij in 1985, bij Kritak, de uitgave van en de commentaren bij de herinneringen van de socialistische arbeider Jozef Volckaert (1870-1959) onder de titel 'En dat alles voor een paar tirannen'.

De Standaard,

  • een Nederlandse arbeider
  • Duitse arbeiders
  • Vlaamse arbeiders

Een Nederlandse arbeider kost nu eenmaal veel meer dan een Marokkaanse.

ANP,

Bondskanselier Helmut Kohl wil dat Duitse arbeiders de komende jaren afzien van reële loonstijging om de werkloosheid terug te dringen.

De Standaard,

Durnez werd daarom door De Standaard bewust naar de logementen van Vlaamse arbeiders in Centre en Borinage gestuurd.

De Standaard,

  • mannelijke arbeiders
  • vrouwelijke arbeiders

Toch stemde men in 1901 een wet die zes vakantiedagen per jaar toestond aan minderjarigen en vrouwen. In de praktijk werd deze maatregel ook op de mannelijke arbeiders toegepast maar er kwam geen uniforme wettelijke regeling.

http://onva-rjv.fgov.be/nl/pdf/ontstaan%20en%20evolutie.pdf,

Vrouwelijke arbeiders trouwden immers, kregen kinderen en waren zo tijdelijk buiten strijd.

De Standaard,

  • een doodgewone arbeider
  • de gewone arbeider
  • een gewone arbeider
  • gewone arbeiders
  • normale arbeiders

Hij schudde zijn hoofd om een paar losgeraakte herinneringen te verdrijven. Gestopte sokken, brood met suiker, de wanhoopskreet van zijn ouders over geld dat hen niet op de rug groeide. 'En vastbesloten doodgewone arbeiders in dit land de plaats te geven die hun toekomt.

De hangende man, Koos van Zomeren,

De oppositie beweert dat de ingreep van de regering het voor de gewone arbeider onmogelijk maakt aandelen te kopen.

De Standaard,

De rijkste mensen in Nederland eten zoals een gewone arbeider bij ons in Italië eet.

NRC,

Door Niel leken Charles en Walter meer dan gewone arbeiders.

Franklin, Thomas Lieske,

"Profspelers die miljoenensalarissen verdienen, zijn niet te vergelijken met normale arbeiders", is zijn stelling.

De Standaard,

Tatlin propageerde het ideaal van de kunstenaar, die tevens gekwalificeerd technoloog en ingenieur was, waardoor kunstenaars op die manier een gelijkwaardige plaats in de maatschappij hadden naast de normale arbeiders in de moderne technologische maatschappij.

http://amsterdam.nettime.org/Lists-Archives/nettime-nl-9802/msg00009.html

  • geschoolde arbeiders
  • hooggeschoolde arbeiders
  • ongeschoolde arbeiders

De eerste grote vakcentrale, het NVV, gesticht in 1905, omvatte de geschoolde arbeiders, maar zette zich ook in voor de massa van de ongeschoolde arbeiders in de havens en fabrieken.

http://www.solidariteit.nl/nummers/100/Solidariteit_grondslag_van_vakorganisatie.html,

Maar Penang toont ook de nieuwe beperkingen en problemen waarmee Maleisië kampt: een tekort aan hooggeschoolde arbeiders.

NRC,

Maar door de lage lonen, zelfs van hooggeschoolde arbeiders, kan India best de concurrentie aan met Korea.

De Standaard,

Migrantenjongeren komen in verhouding vaker dan Belgische jongeren uit een arbeidersgezin: 40% van de actieve migranten zijn ongeschoolde arbeiders, tegenover slechts 13% van de Belgen.

http://www.schoolzonderracisme.be/index_nl.html

Het is dan een buurt van ongeschoolde arbeiders én gemeentewerklieden als politieagenten en tramconducteurs; met een verwijzing naar de uniformknopen van die laatste categorie wordt het ook wel de "Koperen Knopenbuurt" genoemd.

http://www.buurt-online.nl/amsterdam/rivierenbuurt/

Door het aantrekken van enorme aantallen Turkse en Marokkaanse ongeschoolde arbeiders was het voor het bedrijfsleven nog niet zo noodzakelijk te moderniseren.

http://www.human.nl/constandse/dossier/index.htm,

  • illegale arbeiders

Hij sluit niet uit, dat in de toekomst ondanks de Wet op de Identificatieplicht, weer een beroep zal worden gedaan op illegale arbeiders.

NRC,

In China haalt hij met een verborgen camera maffiosi en korrupte regeringsambtenaren voor de lens, terwijl hij zich uitgeeft voor Amerikaanse boer die op zoek is naar honderd illegale arbeiders.

De Standaard,

Deze wijze van leven is mogelijk door een informele economie waar illegale arbeiders deze levensstijl betaalbaar houden.

http://www.autonoomcentrum.nl/

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • schaftende arbeiders

Hij trok erop uit om aan de nieuwe rand van de stad de modderpoel te schilderen, de heimachines, de schaftende arbeiders.

NRC,

En waar stadsschilders als Breitner en Israëls hun oog lieten vallen op schaftende arbeiders, winkelende joffers of flanerende seigneurs, ontleende Bauer zijn inspiratie aan de bedrijvigheid rond bazaars, moskeeën, paleizen en tempels.

NRC,

  • stakende arbeiders

De Zuid-Koreaanse regering trachtte vrijdag de stakende arbeiders te paaien met beloften voor meer inkomen, maar de staking breidde zich tot talrijke sectoren uit.

De Standaard,

In het geval van de arbeidsrechten nodigden enerzijds de activiteiten van onafhankelijke vakbondsactivisten en stakende arbeiders uit tot onderdrukking, maar anderzijds dwong de toenemende arbeidsonrust, tezamen met de acties van de Verenigde Staten, de regering ook tot concessies, met name op het punt van het minimumloon.

http://www2.law.uu.nl/orm/publ/04-summ.asp#tekst1

En waar bovendien het produktie-apparaat zó volledig bezet is dat werkgevers die stakende arbeiders ontslaan, volgens het wettelijk geregelde systeem van "uitsluiting" ("Aussperrung"), in feite zichzelf in het vlees snijden.

NRC,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • ontslagen arbeiders

De 227 eerder ontslagen arbeiders worden opnieuw in dienst genomen.

De Standaard,

Stakers mogen worden vervangen door nieuw aangeworven werknemers, ontslagen arbeiders mogen geen lid zijn van vakbonden, en ondernemers mogen stakers tijdens werkonderbrekingen niet betalen.

De Standaard,

In Ushuaia, de meest zuidelijk gelegen stad in Argentinië, raakten vorige week ontslagen arbeiders slaags met de politie bij een demonstratie om de uitbetaling van achterstallig loon af te dwingen.

NRC,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: in

  • arbeiders in de fabriek
  • arbeiders in de fabrieken
  • arbeiders in zijn fabriek

Arbeiders in de fabriek in Lima klaagden over geprikkelde slijmvliezen door formaldehyde-damp die er als desinfektie-middel werd gebruikt.

De Standaard,

Albert komt oorspronkelijk uit Busselte en werkte in de schoenfabriek in Meppel. Toen deze in de oorlog door de Duitsers werd gevorderd, heeft hij allerlei werkzaamheden verricht, van part-time werken bij de boer tot arbeider in de fabriek.

Meppeler Courant,

Tevens zijn er door die industriële revolutie specifieke risico's ontstaan, doordat men verplicht was om als arbeider in de fabriek te werken, namelijk ziekte en arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, enz.

http://socialsecurity.fgov.be/alles_wat_u_wilde_weten/2001/allyouwa2001_n-new.pdf,

Maar hij was begonnen als arbeider in de fabriek, daar had Kroon respect voor.

De lift: naar het filmscenario van Dick Maas, Gerben Hellinga,

Het waren lui van de CIA of een soortgelijke organisatie die zich geen raad wisten met de nieuwe tijd, en koortsachtig naar middelen op zoek waren om zonder bloedvergieten iedereen weer in het gelid te krijgen: de arbeiders in de fabrieken, de studenten in hun aula's!

Verdwaalde post, Walter van den Broeck,

De winst die hij hiermee verdient zal hij echter niet eerlijk verdelen onder de arbeiders in zijn fabriek; hij zal slechts net genoeg geven om ervoor te zorgen dat de arbeiders niet omkomen van de honger, of zich niet te slecht behandeld voelen en in opstand komen.

http://www.lsp-mas.be/als/wiezijnwij.php

in voorzetselgroep


  • van arbeiders tot bankdirecteurs
  • van arbeider tot elite
  • van arbeider tot oliemagnaat

Wij krijgen hier alle soorten volk over de vloer, van arbeiders tot bankdirecteurs.

http://www.gva.be/dossiers/-p/pint/adressen.asp

De welvaart nam toe; voor het eerst werd mode iets dat voor iedereen was weggelegd, van arbeider tot elite en niet alleen voor uitgaansavondjes.

http://www.20eeuwennederland.nl/themas/kleding+en+mode/tussen+crisis+en+welvaart/

Dat heeft ook alles te maken met een ander aspect van het Daens-effect. In Titanic komen alle maatschappelijke klassen aan bod. Van arbeider tot oliemagnaat.

http://www.moviegids.be/artdet.cfm?tekstnr=1372=4,

  • internationale eenheid tussen de arbeiders
  • internationale solidariteit tussen de arbeiders
  • grote solidariteit tussen alle arbeiders en bedienden
  • verhoudingen tussen de arbeiders

Maar de totale afwezigheid van internationale eenheid tussen de arbeiders speelt volop in de kaart van de multinationals.

http://www.pvda.be/doc/ms48/caterpillarnl48.htm

De internationale solidariteit tussen de arbeiders hield niet stand onder de oorlogsdreiging.

http://www.iisg.nl/collections/olympiads/intronl.html

Door die onderzoeken ben ik gaan inzien dat de verhoudingen tussen de arbeiders sterk aan het veranderen zijn.

http://pvda.be/gent-zelzate/uz/20010410_interview_dejours.htm,

Uitvoeriger is Van der Loo in het beschrijven van de verhoudingen tussen de arbeiders in de fabriek.

Het Parool,

Als er ergens in Limburg jobs verloren gaan, dan is het aan de vakbond om een grote solidariteit tussen alle arbeiders en bedienden te organiseren.

De Standaard,

De bond wil onverwijld besprekingen voeren met de direktie over de menselijke verhoudingen tussen de arbeiders en de kaderleden, evenals over het arbeidsritme.

De Standaard,

met ander, nevengeschikt substantief


( (vooral) in België)
  • arbeiders en bedienden
  • de arbeider en de bediende
  • bedienden en arbeiders

In België geldt nog een uniek onderscheid, dat bv. in Nederland al in het begin van de 20e eeuw werd afgeschaft. Bij de werknemers wordt een onderscheid gemaakt tussen bedienden (een 'hoofdarbeider') en arbeiders ('handarbeiders'), hoewel dit onderscheid vaak arbitrair en onduidelijk is.

http://studwww.ugent.be/~jdmets/inleiding_arbeidsrecht.pdf,

Arbeiders en bedienden werken vaak lange overuren, en moeten ook aan een moordend ritme produceren voor het bedrijf.

http://www.lsp-mas.be/als/wiezijnwij.php

Alle 1.800 arbeiders en bedienden worden door het akkoord opnieuw in dienst genomen, zij het met een tijdelijk contract van drie maanden.

De Standaard,

In ruil voor de flexibiliteit hebben de voltijdse arbeiders en bedienden recht op acht bijkomende vakantiedagen.

De Standaard,

Maar door hun ervaring en stielkennis zijn het vaak goed geschoolde en zeer efficiënt werkende arbeiders en bedienden.

De Standaard,

Vergelijk dit met de arbeider en de bediende van een bedrijf.

http://people.mech.kuleuven.ac.be/~bruyninc/ictvisie.html,

Maar een Partij van de Arbeid zonder bedienden en arbeiders mag dan links zijn (best, hoor!), aan de duidelijkheid in de politiek draagt zij niets meer bij.

Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

  • een arbeider en een boer
  • arbeiders en boeren
  • een boer of een arbeider
  • boeren en arbeiders

De afstand tussen arbeider en boer was over het algemeen in de Groninger Veenkoloniën veel kleiner dan in het Oldambster Beerta of Finsterwolde.

http://www.veenkoloniaalmuseum.nl/landbouw.htm

In heel de wereld zagen de arbeiders en de boeren dat er een alternatief was voor de uitbuiting en de barbaarsheid van het kapitalisme en het imperialisme.

http://ptb.be/scripts/article.phtml?section=A2AAABBOBABA=11981,

Een coalitie van arbeiders en boeren naar quasi bolsjevistisch model kwam op die manier tot stand, hetgeen het politieke draagvlak van de sociaal-democratische regeringen aanzienlijk verbreedde en verstevigde.

http://www.democratisch-links.be/vmt/txt/mommen.htm,

Lenin wilde meer arbeiders in de hogere partij-organen opnemen, maar alle arbeiders en boeren die onder Stalin en zijn opvolgers in het partij-apparaat terechtkwamen, waren volgens Volkogonov absoluut geen remedie tegen de toenemende bureaucratie.

NRC,

Als Beerta voor zijn werk contact zocht met een boer of een arbeider dan deed hij dat bij voorkeur via een hoofdonderwijzer, vanaf zijn stoel. Diep in zijn hart vond hij zulke mensen griezelig, onberekenbaar.

Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

Hoe verder we afstaan van dit tijdperk van mechanisatie en industrialisatie, hoe meer we verbaasd zullen staan van zijn beelden, die bovenal de onvoorstelbare kracht van boeren en arbeiders tonen, die vaak nog met de blote handen die omvorming realiseerden.

http://www.ivens.nl/Essays-online/Lust-for-lifeNL.pdf

  • arbeiders en arbeidsters

Achttien bedienden en tweeënveertig arbeiders en arbeidsters verliezen hun job.

De Standaard,

Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de werkgevers, arbeiders en arbeidsters van de ondernemingen die ressorteren onder de bevoegdheid van het Paritair subcomité voor de metaalhandel.

http://www.leerplek.be/leerplek/nl/PDF/metaal/CAO_Vorming%20en%20opleiding_149.4.pdf,

Door de glazen wand zag hij de arbeiders en arbeidsters aan het werk, in blauwe gestreepte jassen met witte petten.

Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

Vaste verbindingen


Jan de Arbeider

Zie: Jan de arbeider

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Overige woordfamilieleden


arbeider 2.0

iemand die voor zijn beroep in dienst is bij een werkgever en meestal praktische arbeid verricht; werknemer

Betekenisbetrekking


generalisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een arbeider…

is een persoon

  • [Activiteit of handeling] verricht vaak praktisch werk, maar kan allerlei soorten werk verrichten

    Algemene voorbeelden


    Verreweg de meeste mensen in Nederland bevinden zich in deze situatie: werken als werknemer (arbeider) bij een werkgever (baas) en in ruil voor deze arbeid iedere maand een bepaald bedrag op je bank- of girorekening gestort krijgen.

    http://www.ivd.nl/

    Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op werkgevers die musici en/of zangers rechtstreeks of via een tussenpersoon in dienst nemen en op hun werknemers, die ressorteren onder het Paritair Comité voor het vermakelijkheidsbedrijf [...]. Onder 'werknemers' wordt verstaan: de mannelijke en vrouwelijke arbeiders en bedienden.

    http://www.cgsp.be/code/nl/page.cfm?id_page=55,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding