bediende 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bediende…
is een persoon
- [Geheel] maakt soms deel uit van een huishouden of kan ook deel uitmaken van een ruimere staf van dienstpersoneel
- [Rang of hiërarchische positie] staat in een ondergeschikte positie tegenover de heer of dame des huizes en heeft bij een uitgebreidere personeelsstaf ook een eigen rang en verantwoordelijkheid
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] draagt soms livrei
- [Geslacht] is een man of een vrouw
- [Activiteit of handeling] verricht vaak huishoudelijke werkzaamheden
Algemene voorbeelden
In de 16e eeuw was de Moor als bediende een veelgeziene verschijning in welgestelde kringen in vooral Zuid- Europa. Hij figureerde veel in schilderijen uit de 16e en 17e eeuw. De bediende werd kleiner afgebeeld dan zijn blanke baas, opkijkend met afwachtende blik of zijn diensten aanbiedend - bijna als onderdeel van het interieur.
Zijn twee bedienden zorgden voor het huishouden en verzorgden het contact met de buitenwereld.
De Russische opperproletariër woont in een landhuis, hij heeft bedienden. Hij rijdt in een grote auto met chauffeur.
Pas nog is hier in Islamabad een vrouwelijke arts vermoord. En waarom? Omdat ze haar opleiding in Amerika had gehad en omdat ze niet getrouwd was, christelijke bedienden had en weleens ging skiën.
Mevrouw Mijers daarentegen zetelde op een vaste plek in haar achtergalerij [...]. De bedienden kwamen een voor een, in volgorde van rang, hun orders halen. Dit feodale ritueel nam veel tijd in beslag. Het ging gepaard met ondervragingen en reprimandes [...]. Tegelijkertijd had zij veel zorg voor haar bedienden, over wie zij alles wist. Sommigen van hen waren kinderen van mensen die vroeger op Pakembangan gewerkt hadden. Met haar vertrouwelinge onder de baboes had zij als klein meisje gespeeld.
Ook dit jaar kwamen de leerlingen weer op bijzondere wijze aan in prachtige voertuigen en galakleding. De rollen tussen docent en leerling werden op het gala omgedraaid. De docenten werden de bediendes van de leerlingen. Na het drie gangen menu dat door de docenten werd geserveerd volgde een verkiezing van de verliefde stelletjes van dit schooljaar.
Jean werd uitgezonden naar Indonesië, zijn vrouw volgde hem vier maanden later [...]. Zij verschool zich niet in de schaduw zoals de andere blanke vrouwen, zij droeg geen zonnehoed en geen zonnebril [...]. Ze leerde leiding geven aan een staf van bediendes en boog zich tegen het vallen van de avond over elke plant in haar tuin om te zien hoe hij er voor stond.
Combinatiemogelijkheden
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- bediende in livrei
Conniff vertelt het apocriefe verhaal van de bankier Jacob de Rotschild, die zich op vraag van de Franse schilder Delacroix in lompen had gehuld om als bedelaar te poseren. Een argeloze vriend van de schilder gaf de sukkelaar wat muntjes. Rothschild liet die aalmoes vervolgens door een bediende in livrei terugbetalen. Hij stak de schildersvriend het luttele bedrag van 10.000 franc toe.
Achter de stoel van iedere gast een eigen bediende in blauw-zilveren livrei!
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
bediende 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bediende…
is een werknemer; is een persoon
- [Positie] werkt in een ondergeschikte positie
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] draagt soms een bedrijfsuniform
- [Geslacht] is een man of een vrouw
- [Activiteit of handeling] verricht diensten, bv. op administratief vlak of commercieel door klanten te helpen, hen producten te adviseren en te verkopen, de voorraad in de schappen aan te vullen enz.
- [Belanghebbende of begunstigde] werkt voor een bedrijf of instelling, zoals een onderneming, een winkel, een restaurant, een overheidsbedrijf enz.
Algemene voorbeelden
Na de plechtigheid zochten we warmte in café Schuim der Branding. Het was nog niet open maar de bedienden, die druk doende waren met het rollen van deeg, schillen van appels en uitsteken van klokhuizen, lieten ons binnen.
In de winkel is de bediende een en al glimlach.
De studente draait haar raam op een kiertje en vraagt de bediende om de tank vol te gooien.
De herkenningsstok: Deze stok wordt alleen maar gebruikt om te laten zien, dat men slechtziend is [...]. Verblijft men binnen een gebouw, dan wordt de stok vaak opgevouwen in de hand gehouden; een bediende in een winkel of achter een loket weet dan tenminste dat de persoon die men voor zich heeft 'iets aan zijn ogen mankeert'.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- jongste bediende
In een aantal gevallen was het mogelijk om door hard te werken, stug vol te houden en vaak de daarbij horende avondstudie, om promotie te maken. Je kon b.v. opklimmen van jongste bediende tot eerste boekhouder of zelfs procuratiehouder.
In zijn jonge jaren heeft hij lange tijd als jongste bediende bij het gasbedrijf dienst gedaan.
Als 17-jarige begon de in Harderwijk geboren Albert Knol als jongste bediende bij de toenmalige Bondsspaarbank.
Na het speciale onderwijs op De Weerklank in Leiden begon ik op achttienjarige leeftijd als jongste bediende bij de belastingdienst.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: in
- bediende in uniform
Op weer een avond in het Golden Sand Hotel, alle toeristen naar bed, een lokale bediende in wit uniform weggedoken achter de bar wachtend op de volgende vingerknip, zei Dupuy dat King de enige [...] was die begrip voor zijn problemen had, behalve Pauline dan.
We gaan terug naar Burger King, een potje jong doen. Milkshakes zijn hier in twee maten. Doe maar de kleine, zegt De Boer. De bediende in uniform kijkt hem vragend aan. Een kleine milkshake. O, zegt de bediende, die hem nu doorheeft, u bedoelt small.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- baliebediende
- bankbediende
- barbediende
- benzinepompbediende
- bibliotheekbediende
- buffetbediende
- bureelbediende
- computerbediende
- gemeentebediende
- griffiebediende
- handelsbediende
- hotelbediende
- ICT-bediende
- informatiebediende
- kantoorbediende
- kappersbediende
- kassabediende
- kerkbediende
- kruideniersbediende
- laboratoriumbediende
- liftbediende
- loketbediende
- luchthavenbediende
- machinebediende
- magazijnbediende
- messbediende
- politiebediende
- pompbediende
- postbediende
- redactiebediende
- restaurantbediende
- schoolbediende
- spoorwegbediende
- staatsbediende
- stadhuisbediende
- stadsbediende
- stationsbediende
- supermarktbediende
- verzekeringsbediende
- vestiairebediende
- warenhuisbediende
- winkelbediende
bediende 3.0
((vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bediende…
is een werknemer; is een persoon
- [Geheel] maakt deel uit van de hogergeplaatste werknemersgroep van een bedrijf
- [Geslacht] is een man of een vrouw
- [Activiteit of handeling] is werkzaam op het vlak van het beleid of van de administratie
- [Belanghebbende of begunstigde] werkt voor een bedrijf of instelling
- [Onderscheid of tegenstelling] wordt arbeidsrechtelijk onderscheiden van de arbeider die vooral handenarbeid verricht
Algemene voorbeelden
In België geldt nog een uniek onderscheid, dat bv. in Nederland al in het begin van de 20e eeuw werd afgeschaft. Bij de werknemers wordt een onderscheid gemaakt tussen bedienden (een 'hoofdarbeider') en arbeiders ('handarbeiders'), hoewel dit onderscheid vaak arbitrair en onduidelijk is. Een bediende kan verschillende betrekkingen hebben, gaande van management (een CEO is een werknemer, onder het gezag van de raad van bestuur) tot stafpersoneel (zoals een receptiemedewerker). Dit interne onderscheid is eerder sociologisch en is juridisch van weinig belang. Hoewel het onderscheid soms relatief is, hebben de beide groepen een verschillende arbeidsrechtelijke bescherming. Bedienden genieten bijvoorbeeld van langere opzeggingstermijnen. Het onderscheid heeft een historische grondslag. Toen de eerste arbeidswet werd ingevoerd, overheerste de visie dat enkel de handarbeider diende te worden beschermd. Hoofdarbeiders werden geacht voor zichzelf te kunnen zorgen.
Het onderscheid tussen werklieden en bedienden is fundamenteel in het Belgische arbeidsrecht. Het is gebaseerd op het onderscheid tussen handen- en hoofdarbeid. Waar de werkman vooral handenarbeid verricht, verricht de bediende voornamelijk intellectuele arbeid. Het onderscheid is historisch gegroeid. De wet op de arbeidsovereenkomst voor werklieden dateert van 1900 [...]. De kwestie werd in 1993 voorgelegd aan het Grondwettelijk Hof [...]. Het Hof stelde dat het onderscheid tussen hoofd- en handenarbeid in deze tijd nog bezwaarlijk als objectief criterium kan gelden.
Bij de vroegere privatizeringen gingen de aandelen naar bedrijfsleiders, arbeiders en bedienden van de betrokken bedrijven.
Wel blijkt uit de analyses dat er vooral een hoge correlatie is tussen de participatiegraad voor bedienden en deze voor kaderleden.
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- arbeiders en bedienden
In de Nationale Arbeidsraad bestuderen de sociale partners de verschillen tussen de statuten van arbeiders en bedienden.
De ondernemingen zullen nog meer de productieprocessen trachten te automatiseren om dure arbeiders en bedienden "uit te sparen".
Het huidige magazijn is 60.000 vierkante meter groot. Er werken 581 arbeiders en bedienden.
- kaderleden en bedienden
De arbeiders van Carlam in Charleroi, een afdeling van Cockerill Sambre, houden sinds gisterochtend de kaderleden en bedienden van het bedrijf buiten de fabrieksdeur.
De ruim 800.000 werknemers die nu al een aanvullend bedrijfspensioen hebben, zijn vooral kaderleden en bedienden.