A - Medeklinker
consonant 1.0
(taal en taalkunde)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een consonant…
is een spraakkklank; is een klank; is een geluid
Algemene voorbeelden
De deletie van postvocale /r/ (voor een consonant) in het Nederlands is een weinig onderzocht, maar een inmiddels zeer manifest verschijnsel. Uit eigen ervaring kunnen we vertellen dat sommige mensen niet meer weten of 'Spijkenisse' en 'slabbetje' met of zonder /r/ (voor resp. de 'n' en de 't') geschreven moeten worden.
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- vocalen en consonanten
Een laatste punt van kritiek zijn de criteria die gebruikt worden bij vocalen en consonanten. De indruk wordt gewekt dat fonatie bijvoorbeeld bij vocalen van geen enkel belang is. Toch bestaan er wel degelijk stemhebbende en stemloze klinkers!
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - Als muziekterm
consonant 1.0
(muziek)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een consonant…
is een toon; is een klank; is een geluid
- [Geluid] klinkt harmonisch samen met een andere toon
- [Ontstaan] wordt voortgebracht door een muziekinstrument of door de stem
Algemene voorbeelden
De zangers vormen het hart van het Ensemble. Hun klank is opvallend helder en zelfverzekerd. De stemmen mengen uitstekend en er wordt haarzuiver gezongen. De consonanten klinken uitzonderlijk warm, de wrange dissonanten zijn de vlijmscherpe mespunten die in de zoete marsepein worden gezet. Juist van dat contrast moet deze muziek het vaak hebben.
De opvattingen over de kwart als harmonisch interval zijn in de loop der eeuwen aan veranderingen onderhevig geweest. Zo beschouwt men in de klassieke polyfone schrijfwijze de kwart als dissonant (slecht klinkend, spanningverwekkend) en derhalve onbruikbaar. De modernere muziektheorieën rekenen de kwart echter vaak tot de consonanten (welluidende, goed klinkende intervallen).
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- consonant en dissonant
Wellicht zullen enkelen zich daarover verbazen, die geloven dat er geen andere compositiewijze is dan die welke Zarlino leerde. Maar ze kunnen er zeker van zijn dat er voor consonanten en dissonanten ook andere dan de vastgelegde overwegingen een rol kunnen spelen, die de moderne compositiewijze verdedigen, als ze weloverwogen met verstand en gevoel worden toegepast.
consonant 2.0
(muziek)
Algemene voorbeelden
De overige drieklanken (verminderd, overmatig, hardverminderd en dubbelverminderd) en septimeakkoorden (ontstaan door aan de drieklank nog een terts toe te voegen) worden als dissonant ervaren, en kunnen daarom alleen met inachtneming van bepaalde 'oplossingsregels' - en daardoor ook met mate - gebruikt worden. Dit oplossen volgens bepaalde regels is een van de middelen waardoor de eerder genoemde doelgerichtheid van tonale muziek tot stand komt. De omkering tast de consonantie van een grote en kleine drieklank aan: de 6-ligging is nog wel redelijk consonant, maar niet meer consonant genoeg, dwz: stabiel genoeg, om als slotakkoord te functioneren.
De arithmetische deling zou tussen de getallen 6 en 8, die zich verhouden als 3:4, een getal 7 geplaatst hebben. De harmonische deling zou, tussen de breuken 1/8 en 1/6 die zich verhouden als 3:4, een breuk 1/7 gezet hebben, en het getal 7 liet Zarlino in zijn harmonie niet toe. Trouwens, in zijn tijd was het nog nodig te betogen, dat de harmonische grote terts, met de getalsverhouding 4:5, consonant was en niet dissonant, zoals men hem in de Middeleeuwen had geacht te zijn.