dakhaas


dakhaas 1.0

((vooral) in Nederland; informeel; schertsend)

klein huisdier dat miauwt en spint en dat gehouden wordt als gezelschapsdier of voor het vangen van muizen en ratten; huiskat; kat
Zo genoemd omdat katten, vooral tijdens perioden van voedselschaarste, ook wel als een haas opgedist werden.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een dakhaas…

is een kat; is een zoogdier; is een dier

      Hoofdsemagram: kat


      Algemene voorbeelden


      Bijzonder is ook de beerput, die achter de voormalige erfmuur van de panden aan de Steenbergsestraat lag en toebehoorde aan het huis en erf van het Zwijnshoofd, destijds hof van de familie Van der Werve. De gemetselde put was bijna drie meter diep en twee meter groot. De onderste beerlaag bevatte naast de gebruikelijke (16de eeuwse) scherven heel veel dierbotten, waaronder verdacht veel katten. Het Zwijnshoofd serveerde destijds misschien dakhaas als gerecht.

      http://www.veron.nl/afdeling/woerden/bulls/940227wn.txt,

      Aan dit indrukwekkende, vrij stoffige privécultuurdepot paalde een veranda, zodat ik door de glazen tussendeuren heen Leopold in de verwilderde achtertuin kon zien staan. Het was me eerst niet duidelijk wat hij daar deed, maar toen zag ik dat hij bezig was een familie katten te voeren. Hij had een bord in zijn hand en keek vol dromerige belangstelling naar de proletarische tafelmanieren van de uitgehongerde dakhazen.

      Op toernee met Leopold Sondag, Ward Ruyslinck,

      Door haar witte pootjes leek het net of ze kousjes aanhad, een koketterie die afstak bij haar voor de rest robuuste verschijning. Ze keek hem slim aan. Haar ene oortje stond opgeruimd omhoog, het andere lag verfrommeld tegen haar kop aangeplakt. Toen hij zijn hand uitstak kwam ze dichterbij en liet ze zich gewillig aaien. Even vroeg hij zich af of hij soms in zijn slaap was gestorven en nu in het nirvana was dat, in tegenstelling tot wat de wereldgodsdiensten verkeerdelijk aannamen, hoofdzakelijk door éénorige dakhazen werd bevolkt. Maar een rasperige miauw bracht hem al vlug tot de aardse werkelijkheid terug.

      http://www.boek.be/files/bestanden/Aftersun.htm,

      Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog telde Nederland zo'n 2,2 miljoen katten. Daarna nam dat aantal snel af. Volgens de Utrechtse hoogleraar geneeskunde van gezelschapsdieren Jan Gajentaan kwam dat vooral doordat de eigenaren geen nieuwe poes meer namen als de oude stierf. Maar er was een duistere kant aan de zaak: katten verdwenen als 'dakhaas' in de pan.

      http://www.noordhollandsdagblad.nl/stadstreek/metropool/article21925643.ece,

      Dakhaas, balkhaas of dakkonijn is een ander woord voor een huiskat (de smaak van een kat ligt tussen die van een haas en een konijn volgens de Larousse). Tijdens de Hongerwinter eindigden veel 'dakhazen' in de pan. De naam wordt vooral gebruikt in het zuiden en oosten van Nederland. De naam wordt ook verbonden met Helmond, waarvan de inwoners ook wel werden aangeduid als 'kattenmeppers', die 'dakhazen' aten, misschien wegens grote armoede. In dat geval kan de aanduiding 'dakhaas' een eufemisme zijn.

      https://nl.wikipedia.org/wiki/Dakhaas,

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      dakhaas 2.0

      ((vooral) in Nederland; informeel; schertsend)

      iemand die, al dan niet beroepsmatig, op het dak werkzaamheden verricht; iemand die niet bang is om op het dak werkzaamheden te verrichten; iemand die vaardig is in dakwerkzaamheden; ook: iemand die als een kat over het dak sluipt; inbreker die zich via het dak toegang tot de woning probeert te verschaffen
      In de betekenis 'inbreker' verouderend.

      Betekenisbetrekking


      generalisering
      Specifiek 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een dakhaas…

      is een persoon

      • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is niet bang om op het dak te werken
      • [Deskundigheid of vaardigheid] is vaardig in dakwerkzaamheden
      • [Activiteit of handeling] verricht werkzaamheden op het dak
      • [Oorzaak, reden of aanleiding] doet zijn werk uit liefhebberij of voor zijn beroep (zoals een dakwerker)
      • [Gelijkenis] lijkt op een kat die zich over het dak begeeft

      Algemene voorbeelden


      Om acht uur melde zich een oude bekende. De rietdekker van een dorp verder op. Met veel vakmanschap heeft hij de dakkapellen met riet gedekt vorig jaar. Nu wilden we bij de voordeur een nieuw afdakje laten maken [...]. Kleine uitbouwtjes geven het huis juist die romantische uitstraling die ons zo aanspreekt. Binnen enkele uren zorgde deze dakhaas voor een totale andere sfeer. Met het zonnetje in de rug bewonderden wij het resultaat. Wat eerst een saaie gevel was, werd ineens een fraaie romantische decoratie.

      http://hoevenieuwbatelaar.nl/dagboek/162001.htm,

      Voor donderdagmiddag 10 maart zoekt men enkele "dakhazen", voor wat antennebouw op het dak van de school. Op deze eerste zaterdag in de herfstvakantie zagen Theo jr en zijn maat Robin de kans schoon om zich verder te bekwamen in het dakhazen. Ze hebben flink gewerkt en de schoorsteen buiten alvast afgebroken.

      http://www.veron.nl/afdeling/woerden/bulls/940227wn.txt,

      Dakhaas, balkhaas of dakkonijn is een ander woord voor een huiskat (de smaak van een kat ligt tussen die van een haas en een konijn volgens de Larousse) [...]. In het verlengde van de kat wordt het woord ook wel gebruikt voor mensen die veel op het dak zijn, zoals dakdekkers (denk ook aan zandhaas voor infanterist).

      https://nl.wikipedia.org/wiki/Dakhaas,

      Om half vier 's nachts kreeg de politie een inbraakmelding van 'alerte buurtbewoners'. Dat kan je wel zeggen ja, als die op dat tijdstip nog uit het raam aan het kijken zijn, maar dit terzijde. Hoe dan ook, een 31-jarige inwoner van Maassluis was hard aan het werk bij een woning op de Hoefkade. Maar zijn inbraakdingetje werd dus wreed verstoord door een politieagent die per fiets kwam aan scheuren. De nachtdienst draaiende dakhaas ging er echter als de wiedeweerga vandoor, te voet en al.

      http://www.rollingstoned.nl/inbreker-leidt-politie-naar-200-kg-wiet/,

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      dakhaas 3.0

      ((vooral) in Nederland; zeer informeel)

      minderwaardig persoon
      Vooral in de combinatie achterlijke dakhaas. Ook als scheldwoord gebruikt.

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een dakhaas…

      is een persoon

      • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] geldt als minderwaardig
      • [Waardering] wordt niet gewaardeerd

        Combinatiemogelijkheden


        met adjectief ervoor


        • achterlijke dakhaas

        Tineke de Nooij moet er niet aan denken dat ze ooit gaat dementeren. "Ik wil niet eindigen als een achterlijke dakhaas, zeverend in een tehuis, helemaal boos op de wereld terwijl ik mijn kinderen niet herken", vertelt de 73-jarige dj en ex-presentatrice aan AD Magazine.

        http://nieuws.nl/entertainment/20140705/tineke-de-nooij-wil-niet-eindigen-als-dakhaas/,

        In het Stad-Utrechts dialect wordt achterlijke dakhaos gebruikt als scheldwoord, bijvoorbeeld in het cabaret van Herman Berkien en in het lied Tante Door van Pleps.

        https://nl.wikipedia.org/wiki/Dakhaas,