dinosaurus


dinosaurus 1.0

afbeelding

Bron: San Diego Natural History Museum
( Publiek domein )

uitgestorven, als fossiel bewaard dier dat behoort tot een van de soorten landreptielen die 230 tot 65 miljoen jaar geleden leefden in het mesozoïcum en, afhankelijk van de geologische periode daarbinnen en van de soort, soms enorme afmetingen hadden
In algemeen taalgebruik vaak ruimer eveneens in toepassing op prehistorische reptielen die vlogen of in zee leefden.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een dinosaurus…

is een reptiel; is een dier

  • [Afmeting] was vaak zeer groot, hoewel ook kleine variëteiten hebben bestaan
  • [Deel] had meestal een geschubde huid, hoewel ook fossielen met resten van haren of veren zijn aangetrofffen
  • [Voortplanting] legde eieren
  • [Plaats] leefde op het land
  • [Tijd] leefde 230 tot 65 miljoen jaar geleden in het mesozoïcum en is daarna uitgestorven
  • [Activiteit of handeling] was een vleeseter of was een planteneter
  • [Verscheidenheid] was bijvoorbeeld een brontosaurus, een diplodocus, een tyrannosaurus
  • [Betrekking of relatie] heeft reptielachtig gebouwde heupen en wordt dan tot de Saurischia gerekend of heeft een vogelachtig bekken en behoort dan tot de Ornitischia.

Rijk Animalia; Dieren
Stam Chordata; Chordadieren
Klasse Reptilia; Reptielen

Algemene voorbeelden


Dinosaurussen kun je in twee groepen splitsen: deze met een reptielenheup en dinosaurussen met een vogelheup. Die met een reptielenheup waren de eerste bekende grote planteneters. Zij liepen op vier poten. De andere stonden allemaal op twee poten en aten vlees. De Tyranosaurus Rex is een van de bekendsten. De overige dinosaurussen hadden allemaal een vogelheup. Er waren vier groepen: Dinosaurussen met twee voeten (sommige hadden een soort van eendensnavel); Dinosaurussen met hoorns op de kop; Dinosaurussen met beenplaten op de rug; Dinosaurussen met een pantser.

http://users.telenet.be/biologie/dino.html

Het gebied [...] behoort [...] tot Europa's grootste vindplaatsen van dinosauruseieren. De versteende eieren zijn tot zeventig miljoen jaar oud [...]. De eieren liggen verspreid over een gebied dat in het tijdperk waarin de dinosaurussen leefden, het mesazoicum, vermoedelijk een tropische vlakte was. Met zijn vele rivieren en meren was het gebied aantrekkelijk voor dinosaurussen, die er naartoe kwamen om eieren te leggen.

De Standaard,

We hebben van de dinosaurussen alleen fossielen en afdrukken gevonden. Er moet heel veel gebeuren om een fossiel te laten ontstaan. De dinosaurus moet terecht komen in een omgeving waar zijn botten niet wegrotten. Over het algemeen gebeurt dit als het kadaver van een dode dinosaurus in het water terecht komt. Hij zakt naar de bodem, waar het tere weefsel wegrot, maar de botten behouden blijven. Later komen de botten van het dier onder de modder van de bodem te liggen. Nu kan er geen zuurstof meer bij de botten komen en zullen ze niet wegrotten.

http://users.telenet.be/biologie/dino.html

Een in China gevonden fossiel van een 'gevederde' dinosaurus lijkt de theorie te bevestigen dat vogels zijn ontstaan uit deze prehistorische diersoort.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • plantenetende dinosaurus
  • vleesetende dinosaurus

Onderzoekers hebben de grootste tot nu toe bekende bijtsporen van een vleesetende dinosaurus ontdekt [...]. De sporen werden ontdekt op de fossiele botten van een plantenetende dinosaurus die in 2008 zijn gevonden.

http://www.nu.nl/wetenschap/2569137/grootste-bijtsporen-dinosaurus-ontdekt.html,

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


dinosaurus 1.1

diersoort die dinosaurus wordt genoemd; diersoort der dinosaurussen

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


De dinosaurus…

is een soort

      Algemene voorbeelden


      De dinosaurus stierf uit, zegt paleontoloog Jan Smit van de Vrije Universiteit in Amsterdam, wereldwijd gezien als een gepassioneerd verdediger van de inslagtheorie. En dat was niet alles: driekwart van alle leven verdween.

      http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2556413/1994/03/16/Unieke-dubbelblinde-proef-moet-K-T-controverse-beslechten-PALEONTOLOGIE.dhtml,

      Darwin heeft dingen ontdekt, die ook voor ons van toepassing zijn. Hij zei: Het zijn niet de grootsten of de sterksten die overleven, maar degenen die zich het beste kunnen aanpassen. Denk aan de dinosaurus en de mammoet: allebei groot en sterk, maar bestaan ze nog?

      www.euretco.com/wp-content/uploads/2011/.../Profiel-nr-3-2010.pdf,

      Aan het eind van het mesozoïcum stierven de dinosaurussen uit en de buideldieren bleven over.

      http://www.kenozoicum.nl/inhoudelijke%20bestanden/wereldvdzoogdieren/buideldieren.html

      Over het plotselinge uitsterven van de dinosaurussen is veel gediscussieerd. De meest verkondigde theorie, dat de inslag van een asteroïde op aarde verantwoordelijk is geweest, wordt door Dar van de hand gewezen [...]. Volgens Dar strookt de theorie niet met de biodiversiteit die kort na elke massasterfte te constateren valt.

      De Standaard,

      dinosaurus 1.2

      voorstelling van een dinosaurus door middel van een tekening, beeld enz.

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een dinosaurus…

      is een voorstelling

          Algemene voorbeelden


          'Hier lopen mijn kinderen al te klagen als ik een keer met de verkeerde dinosaurus uit de speelgoedwinkel aankom!'

          NRC,

          De dee-jay en zijn assistente presenteren allerlei leuke spelletjes waar de bezoekers fraaie prijzen mee kunnen winnen, waaronder 35 pluche dinosaurussen.

          Meppeler Courant,

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          dinosaurus 2.0

          veelal oudere persoon of zaak die niet meer voldoet aan de actueel geldende of verwachte opvattingen of eigenschappen; persoon of zaak die in de tijd is achterhaald

          Betekenisbetrekking


          metafoor
          Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een dinosaurus…

          is een zaak; is een persoon

          • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is meestal ouder en voldoet niet meer aan de verwachtingen van de recente tijd

            Algemene voorbeelden


            Volgens Meerloo ziet de ouderwetse vrijwilliger de nieuwe vrijwilliger als een bedreiging. 'Het gebeurt zelfs dat nieuwe, jongere vrijwilligers worden weggepest door de oude garde. We noemen deze ouderwetse vrijwilligers ook wel dinosaurussen; ze zijn gedoemd uit te sterven. De dinosaurus is meestal een huisvrouw, zit in de WAO of is gepensioneerd', zegt Meerlo.

            de Volkskrant,

            Een eerste stap in die richting kan de oprichting zijn van een systeem dat garandeert dat Belgisch ontwikkelingsgeld niet andermaal in de zakken van dinosaurussen, de machthebbers van de oude stempel, verdwijnt.

            De Standaard,

            Dat de computer in de grafische sector van jaar tot jaar een belangrijkere plaats inneemt, schrikt Diane Bruyninckx niet af. "Ik wil het niet als iets negatiefs ervaren. Maar ik moet die snelle evolutie wel goed in de gaten houden. Toegegeven, soms krijg ik het gevoel dat ik op weg ben een dinosaurus in mijn vak te worden. Maar let wel, de basistekeningen zullen altijd wel met mensenhand moeten worden gemaakt. Tussen haakjes: computerwerk is tijdrovender, echt waar. Alleen het herstellen van fouten gaat soepeler."

            De Standaard,

            Nochtans heeft de leiding van Nasa goede voornemens. Het motto van de huidige chef, Daniel Goldin, luidt "kleiner, beter, goedkoper". Afgelopen met de monsterprojekten die miljarden dollars kosten, decennia aanslepen en met één kapot onderdeel de mist ingaan. In dat perspektief zijn projekten als het ruimtestation en zelfs Galileo in feite dinosaurussen, relikten uit een voorbij tijdperk.

            De Standaard,

            "De Dow Jones geeft slechts een beeld van een gedeelte van de Amerikaanse markt", zegt Spillman. Het gedeelte waar de "dinosaurussen", grote concerns die moeite hebben zich aan te passen aan de snel veranderende omgeving, de hoofdrol spelen.

            NRC,

            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen