friet


friet 1.0

afbeelding

Bron: Nate Gray
( CC BY-NC-SA 2.0 )

gerecht dat bestaat uit in staafjes gesneden aardappelen die men bakt in gesmolten vet of olie; gefrituurde aardappelstaafjes; patates frites; patat; frites
Friet wordt bij de maaltijd als aardappelgerecht gegeten, of wordt als fastfood of lekkernij in zakjes of bakjes gekocht aan een frietkraam, in een snackbar of in een kantine. Friet wordt meestal met mayonaise of een andere saus gegeten.
Zie ook : frites patat

Semagram (extra betekenisinformatie)


Friet…

is een gerecht; is voedsel

  • [Afmeting] bestaat uit aardappelstaafjes met een dikte van ongeveer 1 cm, maar de staafjes kunnen ook zeer dun of iets dikker zijn
  • [Kleur] is goudgeel tot geelbruin
  • [Deel] bestaat uit langwerpige, balkvormige staafjes aardappel
  • [Functie] wordt gegeten als snack of bij de maaltijd als aardappelgerecht
  • [Bereiding] wordt gemaakt door aardappelen in balkvormige stukjes te snijden en goudgeel te bakken in een frituurpan met gesmolten vet of olie; wordt, indien vers gemaakt, een keer voorgebakken op 160 graden en vervolgens nogmaals kort gebakken op 180 graden; wordt als diepgevroren gerecht een keer gebakken
  • [Grondstof] wordt bij voorkeur gemaakt van grote, iets melige aardappelen
  • [Plaats] kan men kopen aan een frietkraam, in de snackbar, in een kantine, of diepgevroren in de supermarkt
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is vet; is krokant; is knapperig
  • [Gebruikswijze] wordt als snack traditioneel uit een papieren puntzak gegeten; wordt nu ook wel uit een kartonnen of plastic bakje gegeten; wordt gegeten met of zonder zout, met of zonder mayonaise, frietsaus of een ander sausje, bv. ketchup of pindasaus; wordt in Nederland soms met gesnipperde uitjes in de saus gegeten; wordt in Nederland soms met verschillende sausjes tegelijk gegeten; wordt in België ook graag met pickles gegeten; wordt vaak gegeten met biefstuk, en een Belgisch streekgerecht is stoverij met friet

Algemene voorbeelden


En friet! friet dat ze kon eten. Kruiwagens friet. Het kon niet op. Hoe vettiger, hoe liever.

De kabouter met het moedervlekje, Louis Verbeeck,

Uit het keukenraam steeg de geur van friet op, en gespartel van vlees in braadvet drong tot de straatkant door.

Marcel, Erwin Mortier,

Maar Marc die had geroken wat er zou gegeten worden, riep opgetogen: "Weer friet!" "Weer friet," zei Martha. "En als je zoveel eet als verleden week, krijg je volgende keer puree met ajuinsaus."

Het hooglied, Valère Depauw,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • friet bakken
  • friet eten

In die tijd bakten de pausen hun friet nog zelf.

http://users.pandora.be/erik.raeymaekers/brpaus.htm,

Het was iets dat ze als kind met kermis en feest hadden geassocieerd, en dat ze opnieuw wilden beleven én aan hun kinderen meegeven. Belg zijn betekende friet eten. Het was het cement van de maatschappij. De pizza's, pitta's en tapas zouden komen en gaan, maar de frieten bleven eeuwig bestaan.

Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

met adjectief ervoor


  • biologische friet
  • Franse friet
  • verse friet
  • vetarme friet
  • Vlaamse friet

Eind 2001 trok JMA het land in om jongeren te vragen wat ze vinden van biologische friet.

http://www.milieudefensie.nl/

Het restaurant in de Amerikaanse tweede kamer, het Huis van Afgevaardigden, serveert sinds dinsdag geen Franse friet meer, maar alleen nog "vrijheidsfriet".

De Telegraaf,

Op basis van jarenlange ervaring met alle aspecten van de frietproductie produceren we op ambachtelijke wijze verse friet voor cafetaria's.

http://www.gielke.nl/

Vetarme friet, het is geen utopie meer. Gebakken in het door de multinational Procter Gamble ontwikkelde Olestra, zal je zoveel je maar wil kunnen smullen van ons nationaal gerecht. De syntetische olie is al 25 jaar in de maak.

De Standaard,

In een radioreklame voor Vlaamse friet maakte de firma Aviko gebruik van een stem die sterk op die van Goedele Liekens gelijkt.

De Standaard,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • voorgebakken friet

Je kon aan de voorkant van de automaat zien wat er binnenin gebeurde: honderd plastieken bakjes met voorgebakken friet werden op een kettingsysteem geplaatst en omgekiept in een ketel.

NRC,

met voorzetselgroep


  • friet met biefstuk
  • friet met kip en appelmoes
  • friet met mayonaise
  • friet met mosselen

Ik zou eens voldoende tijd moeten hebben om erwtensoep te maken zoals moeder het kon. Die was lekker! Ik weet nog wat er allemaal in moet. Maar daarna geen friet met biefstuk, Bartje. Na zo'n soep kan dat er niet meer bij. Daarna krijgen wij lichte pannekoeken met stroop.

Het hooglied, Valère Depauw,

Ter gelegenheid van de troonsbestijging van zijne koninklijke majesteit, koning Boudewijn, kregen wij aan het front zelfs precies hetzelfde als vandaag in huiselijke kring geserveerd: friet met kip en appelmoes!

Koud, Geertrui Daem,

Een paar dagen later hoorde ik André Bialec zingen over toeristische plaatsen, over de grotten van Han, de watervallen van Coo en ik dacht: 'Friet met mayonaise'.

Die kleine dingen, Helene Hemelaers,

Hij zou het kind uit de duisternis halen, het laten spelen met zijn hond, een partijtje voetballen in het park zodat de kleine Jezus eens wat kleur op zijn wangen kreeg, hij zou friet met mosselen met hem eten, Eurodisney bezoeken.

Erbarme dich; Grote schoonmaak in 30 seconden, Hanneke Paauwe,

( (vooral) in België)
  • friet met stoofvlees
  • friet met stoverij
  • friet met stoverijsaus

U hebt ooit nagedacht over een persoonlijke vegetarische levenswijze of u wil gewoon minderen in uw dagelijkse vleesbestand. Maar als rasechte Belg kan u zich geen leven inbeelden zonder friet met stoverij? Misschien wordt het dan eens tijd om een veggie stoverij klaar te maken.

http://www.standaard.be/cnt/DMF20130316_041

Eigenlijk komen alle lekkere dingen uit Vlaanderen. De Vlaamse friet (Met stoofvlees! Met écht goeie mayonaise!) is onovertroffen.

http://www.brakkegrond.nl/festival/45/Vlaamse_Klassiekers/

Olga nam een grote hap van haar friet met stoverijsaus en mayonaise en keek mij ernstig kauwend aan.

Slaap!, Annelies Verbeke,

in voorzetselgroep


  • met friet
  • biefstuk met friet
  • gehaktballen met friet
  • kip met friet
  • hamburgers met friet
  • mosselen met friet

Na het werk aten we biefstuk met friet.

Bas, Annie Van Keymeulen,

Ik bestelde twee gehaktballen met friet en nam even later met een welgemeende omhelzing afscheid van Janneke.

Meek stopt met roken, Jan Luik,

Hij heeft een groot huis, een gaaf vliegtuig en houdt van hamburgers met friet en paardrijden.

De Standaard,

Je vraagt je af wie op het zalige idee komt in de haven van Kayes (Mali) kip met friet te gaan eten.

De Standaard,

Ben nodigt de jongens uit om dit succes te vieren door mosselen met friet te gaan eten aan het strand.

NRC,

met substantief ervoor


  • een bakje friet
  • een pak friet
  • een portie friet
  • een zak friet

In frituur Sint-Elooi kost een klein bakje friet voortaan vijfentwintig frank, een grote portie dertig.

De Standaard,

'Tijd voor een goei pak friet' zei ik toen tegen mezelf.

http://unifac-forum.be/columns.php?op=view=441,

Daar moest hij onder toeziend oog van zijn ontvoerders vier Big Macs, twee porties friet en een grote beker Cola verorberen.

De Telegraaf,

Zo werd een minister uit Paars I regelmatig moederziel alleen met een zak friet in de lift van zijn flat gezien.

Algemeen Dagblad,

met ander, nevengeschikt substantief


  • friet en bier
  • friet en frikadel
  • friet en frikandel

Nederlanders associëren België clichématig nog altijd graag met friet en bier.

De Standaard,

Eten is oke, kindermenu slaat nergens op. Friet en frikadel op een bord gekwakt.

http://www.iens.nl/restaurant/12483/renesse-de-zandloaper/recensie

Ze hopen dat de supporters van de Ierse nationale voetbalploeg tijdens de wereldbeker geen tijd zullen hebben om te koken en met friet en frikandel zullen tevreden zijn.

De Standaard,

Vaste verbindingen


uitgestelde friet

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Overige woordfamilieleden


friet 2.0

gefrituurd aardappelstaafje
In het meervoud frieten meestal in toepassing op het gerecht en in België vaker gebruikt dan friet of patat.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een friet…

is een aardappelstaafje; is voedsel

  • [Kleur] is goudgeel tot geelbruin
  • [Vorm] is een aardappelstaafje
  • [Bereiding] is gefrituurd in olie of gesmolten vet; wordt ook wel in de oven gebakken
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is vet; is krokant; is knapperig

Algemene voorbeelden


Hein zei tegen de frieten: "Ha, patat," en Bernie lachte. "Hè, een patat is een aardappel, en frieten zijn dat wat je nu op je bord hebt." "Nietes. In Nederland zijn jouw frieten 'patat'." "Echt? Pa is toch ook Nederlander, en die noemt nooit ofte nimmer frieten 'patat'. We hadden eens een poetsvrouw uit Vlaanderen en die sprak altijd van patatfriet." "Jouw paps is geen echte Nederlander. Hij woont al zo lang in België."

Congres in Salzburg, Monda De Munck,

Frieten hebben door de jaren hun uitzicht sterk bewaard. Het zijn staafjes, die, al dan niet manueel, gesneden zijn en fijn tot dik zijn. De kenners weten dat frieten balkvormig moeten zijn met een diameter van 10mm. Uitvinders van nieuwe frietvormen hebben nog geen revolutie kunnen teweegbrengen bij de frituur. Gezaagde frieten, driehoekige frieten, aardappelwafeltjes, steppegras of luciferfrietjes bieden afwisseling in restaurants maar oogsten geen bijval in de frituur. Ook de zeskantige friet, waar in 1989 heel wat rond te doen was, vindt weinig bijval. In de frituur komt men voor een pak stevige friet, geen fantasietjes.

http://www.fritkotmax.be/wf00021.htm

Als verpakking voor de frieten ziet men steeds meer en meer kartonnen bakjes (enkelen gebruiken zelfs plastic) ook al hoort men gedurig nostalgische geluiden over de goede oude tijd van de puntzak. Deze biedt immers onmiskenbare voordelen en heeft een symboolfunctie die het bakje ontbreekt. De puntzak is als een hoorn des overvloeds: hij lijkt nooit leeg te raken. Hij rust stabiel in de hand, zodat morsen minder riskant wordt. De frieten blijven langer warm en het papier slorpt het overtollige vet op.

http://www.fritkotmax.be/wf00021.htm

De frieten waren knapperig en precies zoals ze moesten zijn.

Zoals zand tussen de vingers, Jos Ghysen,

De frietjes van Marcel, ons nationale gerecht. Ze zullen nu nog altijd wel zeer lekker zijn, anders zou hij met zijn kraam geen fortuin maken. De beste frieten uren in 't rond, zeggen ze.

Koud, Geertrui Daem,

Volledigheidshalve moet op deze plaats nog de term patat vermeld worden, die benoorden België steeds algemener wordt, telkens als men frieten bedoelt. De Nederlanders hebben deze ontsierende benaming afgeleid van het deftige patates frites, waarvan ze de verkeerde helft lieten wegvallen. Het woord patat duidt immers in alle fatsoenlijke talen nog steeds de grondstof aan, waar frieten van gemaakt worden, nooit de friet zelf.

http://www.ned.univie.ac.at/non/landeskunde/be/h1/link8/link82.htm

'De stoverij is goed, de frieten zijn diepvries ', zei ze met haar mond vol.

Slaap!, Annelies Verbeke,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


( (vooral) in België)
  • frieten bakken
  • frieten eten
  • frieten halen
  • de frieten droogdeppen
  • de frieten opgooien

De baas van de eetgelegenheid, die bij het opengeschoven voorraam frieten stond te bakken, zei een beetje misprijzend: "Ha, hier hebben we de Don Quichot van Beverdonk alweer terug!"

Requiem voor de geitenmelker, Robin Hannelore,

Hij moest en zou frieten eten of hij werd zot van de eeuwige bonen met worsten en de worsten met bonen.

Koud, Geertrui Daem,

Ma zou frieten halen.

Sterk water, Marijke Libert,

Enkele truukjes van de friturist helpen het vetgehalte sterk in te perken: - kies voor een papieren verpakking of dep de frieten droog met een servet - de frieten veelvuldig opgooien alvorens ze te serveren - de frieten niet op een te lage temperatuur bakken, anders slorpen ze meer vetstof op - de frieten in kleine porties bakken. Als de friteuse te vol is, ontstaat een te grote temperatuursdaling van de vetstof, waardoor de frieten onvoldoende snel dichtschroeien en meer vet opnemen.

http://www.fritkotmax.be/wf00021.htm

met adjectief ervoor


  • Belgische frieten
  • biologische frieten
  • dikke frieten
  • dunne frieten
  • slappe frieten
  • verse frieten
  • vetarme frieten
  • Vlaamse frieten

Turkse Shoarma, Vietnamese Loempia's tot Indonesische Rijst, Surinaamse Kouseband, Mexicaanse Taco's, Spaanse Paella, Japanse Sushi's, Belgische frieten, Griekse Suflaki's, we hebben het allemaal gehad.

http://www.1anderfestival.nl/organisatie.htm

Liever biologische frieten dan frieten gemaakt met veel bestrijdingsmiddelen.

http://www.milieudefensie.nl/blad/2001/okt2001/kort.htm,

'Ge weet wel, van die slappe, dikke frieten.'

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Om zeven uur liep hij in de richting van de markt, kocht onderweg een zak slappe frieten en stapte op een van de laatste bussen naar zijn eigen dorp.

http://www.brakkehond.be/60/note1.html

Verse frieten, uiteraard! Om frieten te bakken beginnen we 'uiteraard' met verse aardappelen. Ik weet niet hoe je voorgebakken frietjes uit de diepvries moet klaarmaken, dat is ook mijn probleem helemaal niet. Ik koop al enkele jaren geen voorgebakken diepvriesfrieten niet meer omdat die niet te vreten zijn. Echte goeie verse frieten zijn vele malen beter.

http://anthony.liekens.net/index.php/Koken/FrietenBakken

Vetarme frieten. Ook voor deze 'slanke' frietjes worden alleen de beste aardappelen gebruikt. Hun vetgehalte overschrijdt de 2 % niet, maar het resultaat na enkele minuten in de oven is er niet minder knapperig om.

http://217.194.225.210/is-bin/INTERSHOP.enfinity/WFS/bofrost-shopBE-Site/nl_BE/-/EUR/LBDisplayProductInformation-Start?ProductSKU=7842

Voor hem gaat er niets boven zelfgemaakte Vlaamse frieten waarvoor niet veel meer nodig is dan bintje-aardappelen, plantaardige olie en zout.

de Volkskrant,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • diepgevroren frieten
  • voorgebakken frieten

De jongste jaren heeft ook de verwerkende industrie (diepgevroren frieten, bereide schotels, ontbijtgranen …) steeds meer belangstelling getoond voor de aardappel.

http://www.phytosystem.be/producten/teelten/

De bedoeling van het afbakken is de voorgebakken frieten krokant te maken.

http://www.fritkotmax.be/wf00013.htm

met voorzetselgroep


( (vooral) in België)
  • een groot pak frieten met pickles en pekelharing
  • een groot pak frieten met mayonaise en stoofvlees
  • frieten in een puntzak
  • frieten met stoverij

Zoek eerst 's een frituur in de omgeving en haal mij een groot pak frieten met pickles en pekelharing.

De Coltmoorden, Jef Geeraerts,

Assistent-bondscoach Eddy Snelders die op z'n lijn let en daarom Cola Light drinkt... bij een groot pak frieten met mayonaise en stoofvlees.

http://users.pandora.be/boudeweel/nieuws_april.html,

"Vroeger kocht je altijd frieten in een puntzak, nu bijna nooit meer."

http://www.fritkotmax.be/wf00021.htm

Uit België: frieten met stoofvlees.

http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/archief/article/detail/1682099/2006/08/23/Uit-Belgie-frieten-met-stoofvlees.dhtml

Michel Maus: Voor sommigen is België inderdaad een belastingparadijs. Rijke Fransen als Bernard Arnault of Gerard Depardieu wijken niet naar België uit voor ons gematigd zeeklimaat of onze frieten met stoverij, hè.

http://www.knack.be/nieuws/belgie/we-moeten-ons-belastingsysteem-helemaal-van-nul-opnieuw-uittekenen/article-4000261103767.htm

in voorzetselgroep


( (vooral) in België)
  • met frieten
  • biefstuk met frieten
  • hamburgers met frieten
  • goulash met frieten
  • mosselen met frieten
  • rundertartaar met frieten
  • sliptongetjes met frieten
  • steak met frieten

Biefstuk met frieten, en een grote pot mayonaise.

Pandora, Pieter Aspe,

Om de dienst niet ingewikkeld te maken, hadden ze allemaal hetzelfde genomen: goulash met frieten en een slaatje.

Congres in Salzburg, Monda De Munck,

Maar het aanbod beperkt zich tot drie verschillende hamburgers met frieten.

De Standaard,

Toch volhard ik in de boosheid en kies voor kip (met frieten en ketchup).

http://home.tiscali.be/chrisdecat/india.htm,

Als zij op haar plaats komt zitten durf ik wedden wat zij zal bestellen. En dat wordt dan inderdaad mosselen met frieten.

Gras, Clem Schouwenaars,

Hoofdgerechten waren: à la minute bereide rundertartaar met frieten en gebakken roggenvleugel met spek, broodcroutons, in boter gesmolten savooikool en kasteelaardappels.

http://www.gastronomen.net/CMArticles/ShowArticle123.asp?id=29932,

Ik eet twee nieuwe haringen, een mosterdsoep, en twee sliptongetjes met frieten.

Engelenplaque, A.F.Th. van der Heijden,

Gelukkig had ik dat gauw door en besefte ik, dat ik gas terug moest nemen. Dat ik het moest hebben van toerisme, zij het van een speciaal soort toeristen. Mensen die naar Watou toestroomden voor de poëzie, voor de kunst. Die dan ook iets subtielers, iets eigeners op hun bord zouden verlangen dan een steak met frieten en mayonaise.

http://www.hommelhof.be/

met substantief ervoor


( (vooral) in België)
  • een kom frieten
  • een pak frieten
  • een portie frieten
  • een zak frieten
  • een zakje frieten

Er stond een grote kom frieten midden op tafel, waar iedereen vanzelf vrolijk en gewillig van werd.

Het verkeerde keelgat, Diane Broeckhoven,

Voor wat wij vragen als verhoging, tachtig frank, koopt u vandaag een pak frieten of nog geen drie liter benzine.

De Standaard,

'Ik heb zin in een portie frieten, Guido.'

Pandora, Pieter Aspe,

Arbeid is geen koopwaar. Ik weet wel dat rechts traditioneel koopwaar bevoordeelt en links de mens. Maar er is een essentieel verschil tussen een werkzoekende en een zak frieten.

De Standaard,

Mijn honger stilde ik met een zakje frieten of met een paar koeken, en met de grote stapel boterhammen die ik 's avonds tot verbazing van moeder nog naar binnen werkte.

De baan van gaan en gissen, Bruno Bartels,

met ander, nevengeschikt substantief


( (vooral) in België)
  • een frikadel en een pakje frieten
  • frieten en curryworsten

Als er voetbal op tv is, hebben de mensen geen tijd om te koken. Ze lopen vlug naar een frituur en zijn tevreden met een frikandel en een pakje frieten.

De Standaard,

De jonge dienster heeft een grote zak frieten en een paar curryworsten gehaald aan de overkant.

http://www.wereldwijd.be/archief/assyr.htm,

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


friet 3.0

in dunne staafjes gesneden en gefrituurde of knapperig gebakken groente, fruit, vis of vlees; gefrituurd staafje groente, fruit, vis of vlees
Als tweede lid in een aantal samenstellingen.

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 2.0 : 3.0

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen