gaffel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gaffel…
is een stok; is een voorwerp
- [Vorm] loopt aan een uiteinde, hoeksgewijs of in een boog, in twee armen of tanden uit
- [Deel] heeft twee armen of tanden
- [Materiaal] is van hout of van metaal
- [Functie] dient in de werktuigbouw om een stang in te laten scharnieren
Algemene voorbeelden
Bij de soorten die bloeien aan de eindknop kan de knopstand verschillend zijn. Viburnum burkwoodii, Sering bezitten een tegenoverstaande knopstand. Dit maakt dat deze soorten voortdurend gaffels vormen waardoor de struik een dichte structuur krijgt. Dit is hun natuurlijke groeiwijze en dit dienen we te respecteren. De snoei wordt dan ook beperkt tot het behoud van de vorm.
Werktuigbouwers houden van gaffels en zijn van nature gewend met vaste scharnierpunten te werken en met vaste stanglengtes. Dat geeft wrijving, waardoor in mechanische constructies aanzienlijk energieverlies optreedt, en daarnaast slijtage. Bij de vakgroep Meet- en Regeltechniek van de faculteit Werktuigbouwkunde en Maritieme Techniek aan de TU Delft is nu een elegant en eenvoudig constructieprincipe bedacht met een overbrenging die is gebaseerd op op elkaar afrollende cilinders.
Achter het hoofdgebouw is een rank kunstwerk in beton gegoten [...] bestaande uit een soort gaffel, bestaande uit gebogen metalen stukken.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende afleiding
gaffel 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gaffel…
is een vork; is een werktuig; is een voorwerp
- [Deel] heeft twee tanden
- [Functie] wordt o.a. gebruikt voor het opsteken van hooi, graanschoven of mest
- [Gebruiker] wordt gebruikt door boeren
Algemene voorbeelden
De boeren stonden bijeen, of eenzaam in het veld, geleund op spade, hooivork of gaffel en keken naar de Spitfires die de Focke-Wulfs 190 treiterden.
Eens de meersen gemaaid kwam dan het drogen van het hooi. Mannen en vrouwen togen naar de Moernen met gaffels, tweetanden en drietanden, en houten raken (rijf) [...]. In de brandende zon wordt dan het hooi gespreid en na een uur of twee weer eens gekeerd.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
gaffel 3.0
Bron:
KDS444
(
CC BY-SA 3.0
)
(transport, verkeer en reizen; scheepsbouw en scheepvaart)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gaffel…
is een rondhout; is een voorwerp
- [Afmeting] is lang of kort
- [Vorm] heeft aan de onderkant de vorm van een gaffel, een tweetandige vork
- [Deel] heeft een gaffelvormige klauw
- [Materiaal] is van hout
- [Geheel] maakt deel uit van de tuigage van bepaalde zeilschepen
- [Functie] dient om een bezaan of ander zeil te voeren en het bovenlijk uit te houden
- [Plaats] zit tegen de mast
- [Stand] steekt min of meer schuin omhoog achter de mast
Algemene voorbeelden
De gaffel kan kort of lang zijn en wordt met een vork (vandaar de naam gaffel) tegen de mast gesteund. Het ophalen gaat met een val. De klauwval voor het hijsen, de piek(e)val om de stand te bepalen. Het totaal van dit touwwerk tussen gaffel en masttop om de gaffel op z'n plaats te houden heet hanepoot, spinnekop of paternoster.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een kromme gaffel
- een rechte gaffel
Net als de lelievlet is de juniorvlet tjottergetuigd. Van oorsprong heeft de juniorvlet een kromme gaffel maar vele groepen monteren een 'rechte' gaffel.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een gebogen gaffel
De eerste Jollen waren uitgerust met een spriettuig; heel gebruikelijk voor die tijd. Later werd het spriettuig vervangen door een gaffeltuig. De meeste rond- en platbodems die als jachtje werden gebruikt, kregen in de loop van de tijd een gebogen gaffel. De Staverse Jol is zo eigenwijs als hij er uit ziet en behield steeds zijn rechte gaffeltje.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
gaffel 4.0
( Publiek domein )
(geschiedenis; heraldiek en banistiek)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 4.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een gaffel…
is een figuur; is een voorstelling
- [Vorm] heeft de vorm van een gaffel met twee of drie tanden of stralen en komt zowel rechtstandig als omgekeerd en ook verkort voor
- [Plaats] komt voor op wapenschilden
Algemene voorbeelden
Bestendig vinden wij dus op stadszegels van Roeselare: een aartsengel Michaël die de draak doorsteekt met zijn speer, aan het boveneinde van die speer is een kruis met bolvormige punten op de linkerarm van de aartsengel een ogivaal schild met in het midden een vijfblad (quintefeuille) met een scherpe pin in het midden, uitgaande van dat middelpunt een gaffel of vork van drie stralen (ook zondaarskruis geheten) met de Franse lelie aan elk toppunt.