geweer


geweer 1.0

lang vuurwapen met een lange loop dat met gebruik van twee handen afgevuurd wordt

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een geweer…

is een wapen

  • [Afmeting] is relatief lang en komt met verschillende kalibers (diameters van de loop) voor
  • [Omvang concreet] wordt vanwege zijn grootte vaak met twee handen bediend, meestal steunend op de schouder, of is op een tweepoot geplaatst
  • [Deel] heeft een lange loop, een kolf en een trekker
  • [Functie] wordt gebruikt om ermee te schieten
  • [Ontstaan] heeft een ontwikkeling doorlopen van een vijftiende-eeuwse haakbus naar een snaphaan (een vuursteengeweer) tot een achterlaadgeweer zoals we dat nu kennen
  • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] kan met een erop bevestigd bajonet ook als steekwapen gebruikt worden
  • [Behandeling of bewerking] kan min of meer in het midden opengeklapt worden om er munitie in te stoppen
  • [Gebruikswijze] wordt gebruikt voor de jacht, in de schietsport en is het standaardwapen van een soldaat sinds de 18e eeuw
  • [Stoffelijke inhoud] kan geladen zijn met hagel of kogels
  • [Legitimiteit] mag in België en Nederland alleen in iemands bezit zijn indien diegene een wapenvergunning heeft

Algemene voorbeelden


Mijn oom nam het geweer van mij over en deed voor hoe je het tegen je rechterschouder moest aanleggen. Hoe je daarna de voorste trekker moest overhalen voor het eerste schot en dan pas met de achterste trekker het tweede schot kon afvuren. Hij liet zien hoe je het geweer kon open knakken en hoe je de twee hagelpatronen erin kon schuiven en ze er weer uit kon halen.

Het schot, Hilbert Kuik,

Helen bukte en opende de traliedeur en een van de vreemdst uitziende honden die Dan ooit had gezien kwam eruit en begon Helens gezicht te likken. 'Dit is Buzz.' 'Hallo, Buzz. Wat gek, Helen, maar ik herinner me niet dat je aan de telefoon over Buzz hebt gerept.' 'Weet ik. Sorry. Moet je horen, ik laat hem onmiddellijk afmaken.' 'Ik heb een geweer in de auto.' 'Mooi. Laten we dat dan gaan doen.'

De wolvenlus, Nicholas Evans,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een geweer aanleggen
  • een geweer richten

'Sst. Herten. Daar. Tussen de bomen.' Hij legde zijn geweer aan. Franek kwam haastig van het ijs en haalde zijn geweer van zijn schouder. Bruno en hij spanden de haan en wachtten.

https://books.google.nl/books?id=7UJxAAAAQBAJ&pg=PT140&lpg=PT140&dq=%22legde+zijn+geweer+aan%22&source=bl&ots=maceCuu4OV&sig=9Xj-C5VvBXSRenayAFcrdkOyPJU&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjB6v_dwobMAhXDjQ8KHePfC58Q6AEINzAJ#v=onepage&q=%22legde%20zijn%20geweer%20aan%22&f=false,

Ik legde het geweer aan, richtte op de rechter schouder van mijn grootvader en trok terwijl Waldi steeds luider begon te grommen langzaam de voorste trekker over.

Het schot, Hilbert Kuik,

'Dat is dan één,' mompelde ik en richtte het geweer opnieuw, nu met mijn vinger op de achterste trekker.

Het schot, Hilbert Kuik,

Ze richtten hun geweren op hem, hij moest de handen in de lucht steken.

Zij kwamen uit het Oosten, Chris De Stoop,

  • een geweer bemachtigen
  • een geweer proberen te grijpen

Hij kon zo lang weerstand bieden, omdat hij een geweer had bemachtigd van een der Ruandese soldaten die hij in het been had geschoten met een revolver die hij na zijn gevangenneming op zijn eigen lichaam had verborgen gehouden.

De Standaard,

De Braber probeerde het geweer te grijpen, maar toen greep Vinke hem weer beet en trok met zijn gespreide vingers een bloedig spoor over het vette gezicht.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

  • een geweer dragen

Het was een van de eerste keren dat ze mee op jacht ging en al helemaal de eerste keer dat ze daarbij zelf een geweer droeg.

Het goddelijke monster, Tom Lanoye,

Bijna alle mannen, of ze nu 16 zijn of 55, lopen in camouflage-uniformen en dragen een geweer.

NRC,

  • zijn geweer grijpen
  • zijn geweer nemen
  • zijn geweer pakken

Comstock greep zijn geweer en schoot de hond dood.

NRC,

Hij vervloekte zichzelf, greep het geweer en schakelde de nachttelescoop in.

De wolvenlus, Nicholas Evans,

De eland zat op zijn knieën maar stond toen weer op en verdween met een stokkende, onzekere tred tussen de varens [...]. Zijn vader stond al. 'Hier, ik neem het geweer. Laten we daarheen gaan. Hij zal niet ver komen.'

De wolvenlus, Nicholas Evans,

Vader zei: 'Ik neem mijn geweer en ik schiet ze door de kloten.'

De groene jager, Roger Pieters,

Dan pak ik het geweer en schiet ik.

NRC,

Op een dag beschrijft Jaksic hoe een beschonken Serviër zijn geweer pakt en een bezoek brengt aan een Moslim-buur.

De Standaard,

De man van de slijterij pakte zijn geweer en ging hem achterna.

Cherry, Mary Karr,

  • geweren invetten

Samen vetten ze geweren en pistolen in, telden kogels en maakten verbandrollen en gaasjes klaar, die ze verstopten onder de klep van de vleugel.

De jongste pop, Rosario Ferré,

  • een geweer schouderen

Zijn geduld was op en hij begon af te tellen terwijl hij het geweer schouderde voor een schot.

https://books.google.nl/books?id=GJXisAbTpkcC&pg=PT260&lpg=PT260&dq=%22geweer+schouderde%22&source=bl&ots=g9YuL0hETy&sig=tuzcEnsnpBC1ohOk6U2uhO8rMh4&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiK86KgwIbMAhXE8Q4KHX9lDV4Q6AEIMDAF#v=onepage&q=%22geweer%20schouderde%22&f=false,

Zijn moeder gilde terwijl hij doorlaadde, het geweer schouderde en op het verdwijnende vliegtuig vuurde.

https://books.google.nl/books?id=MQ91AAAAQBAJ&pg=PT285&lpg=PT285&dq=%22geweer+schouderde%22&source=bl&ots=qSNcpxALJk&sig=3Zp-5vhJGzA2fTvlxerRkkjXtrg&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwif7KnRwIbMAhWGKA8KHewtAjU4ChDoAQgbMAA#v=onepage&q=%22geweer%20schouderde%22&f=false,

Jane en Ghost stonden aan de andere kant van de deur te wachten, hun geweer geschouderd alsof ze deel uitmaakten van een vuurpeloton.

https://books.google.nl/books?id=GUO8x_lK7vAC&pg=PT198&lpg=PT198&dq=%22geweer+geschouderd%22&source=bl&ots=Al42U8_vV3&sig=tx7NrgZ69hH-2QlAcsmGKcAhl1c&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwj6ueyuv4bMAhXClQ8KHeh5Ao8Q6AEIKzAE#v=onepage&q=%22geweer%20geschouderd%22&f=false,

De andere politieman aan de kant van Aaron was achter de sergeant blijven staan met zijn geweer geschouderd.

https://books.google.nl/books?id=SfhzAAAAQBAJ&pg=PT173&lpg=PT173&dq=%22geweer+geschouderd%22&source=bl&ots=HXvcVjTcb4&sig=TiQnUxAfxiTzPjuv8Muzkz5jK5U&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwj6ueyuv4bMAhXClQ8KHeh5Ao8Q6AEIMzAG#v=onepage&q=%22geweer%20geschouderd%22&f=false,

  • een geweer vergrendelen

Toen zwaaide hij de loop de lucht in, vergrendelde het geweer en beende langs Buck het huis in.

De wolvenlus, Nicholas Evans,

Hij vergrendelde het geweer en zette het tegen de zijkant.

https://books.google.nl/books?id=OePtAAAAQBAJ&pg=PT74&lpg=PT74&dq=%22vergrendelde+het+geweer%22&source=bl&ots=yfhlZDl5jn&sig=YWJIzSk4xLwmj3JEKA9Hfo5yhgk&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwik0Iq6xIbMAhXBqQ4KHSRhAQAQ6AEIHzAB#v=onepage&q=%22vergrendelde%20het%20geweer%22&f=false,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een rokend geweer

De armen bungelden slap omlaag, evenals haar hoofd. De man zat naast haar geknield, met het rokende geweer nog in zijn handen.

https://books.google.nl/books?id=M1Qhg9Mij2AC&pg=PT157&lpg=PT157&dq=%22het+rokende+geweer%22&source=bl&ots=AGLd9Iq0JE&sig=dJb9gNTt43ygDgm56j0eITauFkI&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwi27d69lvXLAhXF6g4KHU8pAZIQ6AEIMTAG#v=onepage&q=%22het%20rokende%20geweer%22&f=false,

Toen het schot afging en Belknap naar de keuken vloog, stond Kabero midden in het vertrek met het rokende geweer in zijn hand.

https://books.google.nl/books?id=PwiIBwAAQBAJ&pg=PT67&lpg=PT67&dq=%22het+rokende+geweer%22&source=bl&ots=_8CIlEwcbz&sig=cdaNM5eRltH2mzxKpn87xbudkR8&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwi27d69lvXLAhXF6g4KHU8pAZIQ6AEIKDAD#v=onepage&q=%22het%20rokende%20geweer%22&f=false,

'Beng!' Ik gooide de achterdeur open, en daar stond Mark, met het rokende geweer nog tegen zijn schouder.

https://books.google.nl/books?id=P8EvAgAAQBAJ&pg=PT128&lpg=PT128&dq=%22het+rokende+geweer%22&source=bl&ots=z3x6nlAl-M&sig=FXN1EScaWazBve7cvPrQnwmlzwg&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwi27d69lvXLAhXF6g4KHU8pAZIQ6AEILjAF#v=onepage&q=%22het%20rokende%20geweer%22&f=false,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een afgezaagd geweer
  • afgezaagde geweren

Op de vloer een kartonnen doos. Een afgezaagd geweer en een paar pistolen steken eruit.

NRC,

Nog geen week later zullen ze worden gearresteerd wegens enkele overvallen met afgezaagd geweer op drankwinkels, volgens de krant noemden ze zich Butch Cassidy en de Sundance Kid.

Cherry, Mary Karr,

Tech Mac's, Uzi's of afgezaagde geweren worden ook gebruikt.

NRC,

  • een geladen geweer
  • geladen geweren

Die gevechtsregels ogen gespierder dan de voorschriften die twee jaar geleden golden in Ruanda, waar "onze jongens" niet eens met een geladen geweer mochten rondwandelen.

De Standaard,

Hij duwde Katrien het geladen geweer in de handen.

Het goddelijke monster, Tom Lanoye,

We hadden kort daarna een schietoefening. We mochten maar 5 kogels in het magazijn hebben, alles moest precies volgens de regels. Terwijl we daar dag en nacht met geladen geweren omliepen!

http://www.nedvets.nl/index1.htm

met voorzetselgroep


  • het geweer aan de schouder
  • het geweer op de schouder
  • het geweer over de schouder
  • geweren over de schouder
  • het geweer tegen de schouder

Boeren, het geweer aan de schouder, laten hun vee niet in de steek, al hebben ze maar één koe.

NRC,

Een van de mannen droeg een geweer aan de schouder.

De ark en de ratten, Erik Van Ruysbeek,

Daar bepalen soldaten met geweren op de schouder en kogelvrije vesten aan het straatbeeld.

Meppeler Courant,

Met het geweer over de schouder liep hij heen en weer, elke dag opnieuw.

NRC,

Twee mannen met een geweer over hun schouder duwden de kar, gevolgd door Kurt en mij.

Emmeke, Jan Lampo,

Mannen, jongens soms nog, lopen rond met geweren over de schouder.

De Standaard,

Hij zette het geweer tegen zijn schouder en keek door het vizier.

Asfaltbloempje; De vrouw in de kamer; My beautiful demon; Natalja, Yorgos Dalman,

Voorzetsel: in

  • een geweer in de aanslag

Met zijn geweer in de aanslag deed de jager een stapje terug om niet omver gelopen te worden.

De Standaard,

Helen hoopte dat de twee agenten van Dan hun geweer in de aanslag hadden.

De wolvenlus, Nicholas Evans,

  • een geweer in de hand
  • een geweer in mijn handen
  • een geweer in zijn hand

"Een veertienjarige met een geweer in de hand is veel gevaarlijker dan een volwassene", zegt Fox.

De Standaard,

Plots stond ik alleen, met mijn geweer in mijn handen.

De Standaard,

Er komt een derde bewaker bij die vanaf een afstand de hele scène had gade geslagen met een geweer in zijn hand.

http://www.westpapua.nl/2001_01/iten.html,

  • een geweer in de rug

Alex Ivanko, een woordvoerder van de VN in Sarajevo, zei dat twee politiewaarnemers met het geweer in de rug gedwongen werden terug te keren naar hun kantoor toen ze probeerden te vertrekken.

De Standaard,

Wat ik echter ook niet wist was dat de hele top van de Tsjecho-Slowaakse staat en van de communistische partij van Tsjecho-Slowakije die ochtend was gearresteerd en met het geweer in de rug weggevoerd.

Alles wat het geval is, Milo Anstadt,

in voorzetselgroep


  • achter een geweer

Voor hem kwam er oorlog. Dan gebeurde er tenminste iets. Hij zag zich al achter zijn geweer.

Een hete ijssalon, Heere Heeresma,

In gebukte houding rende ik de hoek om. Vlak langs het voortuintje van de tandarts, waarin een boer met rood hoofd achter een geweer lag, gericht op de synagoge. Onder de vrachtwagen op het kruispunt lagen twee kerels, achter een geweer op een tweepoot, een vreemde loop vol gaten, die knetterde zodat de tweepoot opsprong bij elke tik.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

  • met een, zijn geweer
  • een soldaat met een geweer
  • soldaten met geweren
  • zwaaien met hun, zijn geweer
  • zwaaien met geweren

Hij schoot zijn slachtoffers dood met een geweer of stak ze neer met een mes, overgoot hun huis met benzine en stak het pand vervolgens in brand.

De Standaard,

Konijnenoverlast kan met onze roofvogels effectief worden bestreden in bovenstaande - en andere omgevingen [...]. Vergeleken met traditionele methoden zoals bijvoorbeeld bejaging met het geweer, kent deze oplossing veel voordelen zoals o.a. 100% veilig voor de bevolking en omgeving (er is geen gevaar op verwonding, afketsen, beschadiging gebouwen etc).

http://www.valkerij.nl/

Ook kan de jager met zijn geweer het wild verjagen.

http://www.knjv.nl/watdoenze.htm

Er wordt een zoektocht naar hem op touw gezet en een jonge soldaat met geweer vindt hem.

http://www.buitendeorde.nl/1403/art.php?art=13,

Die bewaking van de veiligheid gaat door als je eenmaal voet op Israëlische bodem hebt gezet. Daar bepalen soldaten met geweren op de schouder en kogelvrije vesten aan het straatbeeld.

Meppeler Courant,

Ik zie Duitse soldaten met geweren op de treeplanken.

NRC,

Soldaten zwaaiden met hun geweer om nieuwsgierigen weg te jagen.

Meppeler Courant,

Heel bang ging hij naar de hoop boomstammen, waarop de koning nog altijd stond te zwaaien met zijn geweer.

http://users.pandora.be/pastonet/kerugma/godsdienst/advent98.html,

De tank kwam tot stilstand [...]. Figuren in veldgrijs kwamen tevoorschijn van achter het gevaarte. Ze zwaaiden met geweren.

Proloog; Uitje; Vakantiebelevenissen; Helm, Ep Meijer,

  • de bajonet op het geweer
  • bajonetten op hun geweren

In de nauwe steegjes van deze wereldberoemde markt patrouilleren leden van de veiligheidspolitie met de bajonet op het geweer.

NRC,

Behalve de voerman, een reeds grijzend soldaat, liepen naast het opzettelijk traag dokkerend voertuig twee andere veldgrauwen mee, bajonet op 't geweer.

Verbannen in het vaderland, Karel Jonckheere,

'Kaputt! Alle schweinehunden kaputt!' ze porden de gevangenen in de rug met geweerkolven, met de glinsterende lange bajonetten op hun geweren.

De Hunnen. Dl. 3: Vrede, Jan Cremer,

  • de kolf van het geweer
  • de loop van het geweer

Lang probeert de kolf van het geweer op zijn uitgestrekte handpalm in evenwicht te houden. Het is een verdovingsgeweer met dikke loop, ziet M.

Het tijgerspoor, Julia Leigh,

Ze vonden wel iets anders, één van de soldaten kwam het opgewonden melden, hij stootte met de kolf van zijn geweer tegen de deurstijl zodat de loop hem onzacht tegen de kin tikte.

Berthold 1200, Paul Koeck,

Ze beukten met de kolf van het geweer op zijn rug, doffe klappen werden opgevangen in zijn nek, en zetten de loop hardhandig tegen het ene oor van de op de grond liggende soldaat.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

Zij drukten de loop van hun geweer tegen mijn maag.

Emmeke, Jan Lampo,

Wilden ze overeind komen dan ging de loop van het geweer tegen de slaap.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

  • zonder geweer
  • zonder geweren

Het is trouwens in functie van dit gebruik dat hun lage gestalte opgemerkt werd door enkele Britse sportsmen met stevige benen, die de jacht beoefenden zonder geweer maar met een meute honden (d.w.z. de venerie).

http://users.pandora.be/ard/basset/prod01.htm

Kan het niet zonder geweer? mompelt manager Li. Wu Song had toch ook geen geweer toen hij op de tijger jaagde?

Tijgersporen, Shaoyi Zhou,

Tien mannen van middelbare leeftijd, in allerlei kledij, springen stram in de houding. En ze marcheren, zonder geweren, linksom, rechtsom, telkens een rondje.

NRC,

met telwoord ervoor


  • twee geweren

Onderzoek toonde aan dat Solomos dodelijk getroffen werd door vijf kogels afkomstig van twee geweren, toen hij woensdag poogde de Turkse vlag naar beneden te halen op de grens van de bufferzone in het oostelijke dorp Dherinia.

De Standaard,

met bezittelijk voornaamwoord


  • mijn geweer
  • zijn geweer
  • hun geweer
  • hun geweren

Soldaten zwaaiden met hun geweer om nieuwsgierigen weg te jagen.

Meppeler Courant,

Ze richtten hun geweren op hem, hij moest de handen in de lucht steken.

Zij kwamen uit het Oosten, Chris De Stoop,

Plots stond ik alleen, met mijn geweer in mijn handen.

De Standaard,

'Sst. Herten. Daar. Tussen de bomen.' Hij legde zijn geweer aan. Franek kwam haastig van het ijs en haalde zijn geweer van zijn schouder. Bruno en hij spanden de haan en wachtten.

https://books.google.nl/books?id=7UJxAAAAQBAJ&pg=PT140&lpg=PT140&dq=%22legde+zijn+geweer+aan%22&source=bl&ots=maceCuu4OV&sig=9Xj-C5VvBXSRenayAFcrdkOyPJU&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjB6v_dwobMAhXDjQ8KHePfC58Q6AEINzAJ#v=onepage&q=%22legde%20zijn%20geweer%20aan%22&f=false,

met ander, nevengeschikt substantief


  • geweren en pistolen
  • geweren en tanks
  • een revolver, pistool en geweer
  • pistolen en geweren

Verscheidene mannen, gewapend met geweren en pistolen, begonnen volgens een politieinspekteur in de namiddag te schieten op de rij werkzoekenden bij de fabriek in Alrode, in de omgeving van Johannesburg.

De Standaard,

Samen vetten ze geweren en pistolen in, telden kogels en maakten verbandrollen en gaasjes klaar, die ze verstopten onder de klep van de vleugel.

De jongste pop, Rosario Ferré,

Hier in Nederland is er geen oorlog met geweren en tanks.

http://members1.chello.nl/~a.groenendijk/kind.htm

Hij krijgt instructie en mag oefenen met een revolver, pistool en geweer van de club.

de Volkskrant,

Er gingen verhalen in de stad dat die knokploegleden in het pand zwaar bewapend zouden zijn met pistolen en geweren.

http://www.iisg.nl/~staatsarchief/boek/Stadfrm.htm,

  • geweren en honden
  • pijlen, geweren, honden en klemmen

Hoewel de trakkers met hun lange stokken en de jagers met hun geweren en honden nog zeker een kilometer verwijderd waren van de beek, kolkten rumoer en onrust over de bossen.

De Standaard,

Vele beren sterven [...] een vreselijk dood, omdat de jagers afschuwelijke methodes gebruiken zoals pijlen, geweren, honden en klemmen.

http://www.wspa.nl/index.html?http://www.wspa.nl/beren5.html

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende samenstelling