hansworst 1.0
(verouderend)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een hansworst…
is een figuur
- [Kleur] heeft vaak een rode neus
- [Uiterlijk] wordt vaak met een puntmuts of narrenmuts afgebeeld
- [Constructie] is als pop een handpop of zit op een stang
- [Herkomst of oorsprong] komt oorspronkelijk uit Duitsland, als een jongen die een worst om zijn nek droeg
- [Plaats] komt voor in de poppenkast, op het toneel of in balletstukken
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is onhandig, wat een komisch effect heeft
- [Geslacht] is een man
- [Activiteit of handeling] maakt vaak grappen en heeft soms de rol van verteller in een stuk
- [Voorstellingswijze] wordt nu in de poppenkast Jan Klaassen genoemd
Algemene voorbeelden
Petroesjka is een klassiek liefdesdrama in een ongewone omgeving. Het speelt zich af in een poppenkast met drie poppen: een hansworst, een ballerina en een moor.
Emanuel Schikaneder kwam met zijn operagezelschap weer terug naar Wenen en streek neer in het Theater auf der Wieden [...]. Als eerste opera kwam daar in april en mei 1789 Die Entfùhrung aus dem Serail op de planken. Hij speelde zelf ook graag mee en had dan bij voorkeur de rol van een hansworst.
Wulff wordt vergeleken met Hansworst, een komische figuur uit een poppenkast.
hansworst 2.0
(beledigend)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een hansworst…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is grappig, vaak door zijn onhandigheid en dommigheid
- [Geslacht] is meestal een man
- [Activiteit of handeling] doet domme en stomme dingen
- [Waardering] roept medelijden of weerzin op en wordt uitgelachen
- [Voorstellingswijze] kan zeer beledigend gebruikt worden, maar ook juist licht schertsend
Algemene voorbeelden
Dit soort beperkende definitie drijft de intellectueel bijna altijd in de hoek van de (massa)media, terwijl die goedkope valkuil juist dient te worden vermeden. Immers, de media vermalen hem tot hansworst of 'intellectuele clown' zoals Godfried Bomans in 1963 al over zichzelf zei.
Wij slenteren door de straten die namen dragen van heiligen, of die genoemd zijn naar helden of hansworsten die zich helden waanden.
Hij was een malloot, een hansworst die zijn orkest doodsangst liet veinzen bij de salto mortale van de trapezejongens, overdreven begeerte bij de tuniek van de messenwerpster, en diep ontzag bij de vrije dressuur van de bruine hengst met de wijde roze neusgaten die voor een arabier moest doorgaan.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een meelijwekkende hansworst
- een weerzinwekkende hansworst
- een zielige hansworst
De ooit bewierookte acteur verdween in wat ik de meanders van de anonimiteit zou durven noemen en ontpopte zich met de tijd tot een miserabel, vergeten, waardeloos en gedeprimeerd individu, een meelijwekkende hansworst die zijn opgekropte haat, zijn afgunst en zijn frustraties als theatercriticus in zijn toonaangevende maar moordende columns kon botvieren.
Ruw trekt hij een kelderraam open [...]. Met zijn kin op wegdek hoogte, ademt hij zijn longen vol koele zuurstof [...]. De slapende straat verwekt afgunst! Verlangend droomt Guignard van zijn bed. Capituleren mag niet. Op zijn tanden moet hij bijten, de weerzinwekkende hansworst met rood rechtopstaande neus!
Sommige kinderen maakten een stripverhaal over het leven van de schilder. Daar zie je hem als een zielige hansworst die niet met geld kan omgaan en een vrouw heeft die veel te mooi voor hem is.