harpoen 1.0
Bron:
Pearson Scott Foresman
(
Publiek domein
)
(vooral)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een harpoen…
is een wapen
- [Vorm] is langwerpig met een scherpe punt (heeft dus de vorm van een pijl of speer) met weerhaken
- [Deel] heeft een scherpe punt, een schacht met weerhaken, zit vast aan een lijn en heeft soms een explosieve lading
- [Functie] wordt gebruikt om op vissen te jagen (vooral bij de walvisjacht)
- [Gebruikswijze] wordt geschoten of geworpen en dan met behulp van de lijn inclusief mogelijke prooi binnengehaald
- [Betrokkene] is verder ontwikkeld door de Noor Svend Foyn (1809–1894) tot een harpoen met een explosieve lading die door een kanon afgevuurd wordt (harpoengranaat)
- [Gebruiker] wordt gebruikt door vissers
Algemene voorbeelden
Al snel bracht hij met enkele vrienden z'n vrije tijd in de zee door en tot ergernis van lokale vissers werd er driftig op vis gejaagd met behulp van harpoenen.
Toen in 1864 de Noor Sven Foyn als eerste een harpoen met een explosieve lading ontwierp was het hek van de dam. In de daaropvolgende jaren werden meer walvissen gedood dan in vele honderden jaren daarvoor. De reikwijdte van de harpoen, die met een kanon werd afgevuurd, was plusminus 50 meter.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- raken
Zodra de harpoen een walvis raakte, openden zich stervormige weerhaken, waardoor een flesje zwavelzuur brak en een explosie veroorzaakt werd.
als object bij een werkwoord
- een harpoen afschieten
- een harpoen schieten
- een harpoen werpen
Op het moment dat de harpoen wordt afgeschoten drukt de controleur zijn stopwatch in en dan is het voor de bemanning zaak om haast te maken.
Overdag zien we soms enorme dorades rond de boot zwemmen. Chris probeert zelfs een enkele keer er een met de harpoen te schieten maar het lukt hem niet.
De aartsbisschop van Keulen [...] schrijft zijn bondgenoten: "Er is in ons land een walvis aangekomen die ons rijk zal maken. Hij heeft zich zo ver in de dijken gewaagd, dat men de harpoen naar hem uit kan werpen, maar hij is zo vet en zwaar, dat ik hem alleen niet meester kan worden."
met adjectief ervoor
- explosieve harpoenen
De moderne walvisvangst begon in 1868 wanneer het harpoengeweer en de explosieve harpoen uitgevonden werden [...]. Het grootste deel van de walvisvangst is nu gereglementeerd door de International Whaling Commission (IWC).
Eigen traditie en cultuur hebben hun recht. Daarom mogen Eskimo's in Alaska, Groenland en Siberië walvissen blijven jagen. Maar ze doen dat niet langer zoals vroeger. In Siberië gebruiken ze antitankwapens en snelvurende Kalasjnikov-geweren, in Alaska en Groenland jachtboten met explosieve harpoenen.
in voorzetselgroep
- aan zijn harpoen
De man met de krokodillenkaken keert terug van het meer met een nijlbaars aan zijn harpoen.
- met een harpoen
Overdag zien we soms enorme dorades rond de boot zwemmen. Chris probeert zelfs een enkele keer er een met de harpoen te schieten maar het lukt hem niet.
De walvisjagers doden de dieren met een kleine harpoen.
Daarna volgde een praktijkexamen op volle zee, waarbij een ring in het water werd geworpen die drie maal achtereen op ruime afstand met een harpoen moest worden geraakt.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
harpoen 2.0
Bron:
Manuel González Olaechea y Franco
(
CC BY 3.0
)
(cultuur en samenleving; (vooral) in Nederland)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een harpoen…
is een voorwerp
- [Kleur] heeft kleurige versiering op het uiteinde
- [Vorm] is langwerpig met een scherpe punt
- [Functie] wordt gebruikt bij stierengevechten, om de stier te verwonden en te verzwakken
- [Gebruikswijze] wordt in de nek of schoft van de stier gestoken
- [Gebruiker] wordt gebruikt door een banderillo, een torero of toreador die samen met twee andere banderillo's, de picadores en de matador het stierengevecht uitvoert
- [Gelijkenis] wordt in het Spaans banderilla genoemd
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- harpoenen gooien
- harpoenen steken
In een typisch stierengevecht, komt een stier de arena binnen en wordt gekweld door picadors (mannen op geblinddoekte paarden) die harpoenen in zijn rug- en nek-spieren gooien. Dan leiden banderilleros (mannen te voet met felgekleurde stokken) de stier af door om hem heen te lopen terwijl ze harpoenen in zijn rug steken. Uiteindelijk komt de matador tevoorschijn om de stier met zijn zwaard te doden.
met adjectief ervoor
- gekleurde harpoenen
- kleurige harpoenen
Montoliu jr. bleek niet goed genoeg om zich een naam als matador te verwerven en daarom verruilde hij het gouden pak voor het zilver van de banderillero. Hij werd assistent van het jonge talent Vicente Ruiz, El Soro. Zijn vader schrijft dat hij hem vaak verweten heeft dat hij te veel risico nam bij het plaatsen van de kleurige harpoenen.
Waarschijnlijk zal niet ieder kind die op de school begint het gaan maken als Torero (net als niet ieder die voetbalt een prof wordt), vanwege gebrek aan talent, passie of geluk. Wellicht veroveren ze een plaats in een team van een Matador (stierendoder) als Peones (jonge stierenvechters die met capes de stier afleiden), als Picadores (met speer te paard) of als Banderilleros (stoot vanaf paard gekleurde harpoenen in stier).