koorts


koorts 1.0

verhoging van de lichaamstemperatuur boven de 38 graden bij ziekte of ontsteking, vaak gepaard gaand met koude rillingen, zweten, algeheel ziek-zijn, vermoeidheid, versnelde polsslag en ademhaling
Soms spreekt men bij een lichaamstemperatuursstijging tot 38 graden over verhoging en pas boven de 38 graden over koorts, maar in de algemene taal worden de termen verhoging en koorts niet altijd onderscheiden.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Koorts…

is een symptoom

  • [Functie] is een natuurlijke reactie van het lichaam op een infectie met virussen of bacteriën; helpt mogelijk een infectie te bestrijden, doordat virussen en bacteriën bij een hogere temperatuur minder goed groeien
  • [Verloop] verdwijnt als de ziekte of ontsteking genezen is
  • [Temperatuur] is een verhoging van de lichaamstemperatuur boven de 38 graden; is bij mensen een verhoging boven 38 graden Celsius, maar bij dieren gelden andere waarden
  • [Behandeling of bewerking] kan zo nodig verlaagd worden met koortsverlagende of koortswerende medicijnen, bijvoorbeeld paracetamol
  • [Instrument] wordt gemeten met een koortsthermometer; kan op verschillende wijzen gemeten worden, bijvoorbeeld via de anus (meest betrouwbaar), in de oksel, onder de tong of in het oor met een oorthermometer
  • [Ondervinder] komt voor bij mensen en dieren
  • [Oorzaak, reden of aanleiding] wordt veroorzaakt door een ziekte of ontsteking
  • [Symptoom] gaat vaak gepaard met koude rillingen, zweten, algeheel ziek-zijn, vermoeidheid, concentratieverlies, gebrek aan eetlust, versnelde polsslag en ademhaling; kan ook gepaard gaan met ijlen, evenwichtsstoornissen, hoesten en slijmproductie

Algemene voorbeelden


Bij kinderen kan de lichaamstemperatuur snel oplopen. Koorts is dan een natuurlijke afweerreactie. Dek je kind daarom niet te warm toe als het koorts heeft. En was hem met lauw water, eventueel meerdere keren per dag. Daalt de temperatuur niet, dan kun je hem een paracetamol zetpil geven. Daarnaast moet je je kind voldoende laten drinken. Anders bestaat de kans op uitdroging. Komt de koorts boven de 40 ºC en is je baby nog klein, waarschuw dan je huisarts.

http://www.ouder-kindzorg.nl/

Buiktyfus is een bacteriële infectieziekte die wordt veroorzaakt door het eten of drinken van besmet voedsel, water of melk. Eenmaal besmet kunnen de volgende symptomen optreden: koorts, vermoeidheid, hoofdpijn, vage buikpijn, uitslag op borst en buik, obstipatie en soms bloederige diarree.

http://www.gezondheidsplein.nl/gp/gp.php?type=aandoeningen=258=toon=B

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • afnemen
  • dalen
  • stijgen
  • toenemen
  • zakken

Er zat geen bloed meer in zijn urine en de koorts nam af.

De stenen toren, Jo Claes,

's Morgens was de koorts gezakt, maar nog niet weg.

De bondgenoot, Marcella Baete,

als object bij een werkwoord


  • koorts hebben
  • koorts krijgen
  • de koorts meten
  • de koorts opmeten
  • de koorts opnemen
  • iemands koorts meten
  • iemands koorts opmeten
  • iemands koorts opnemen

Zijn hoofd was gloeiend heet. Hij had koorts.

Keefman, Jan Arends,

Ongeveer drie maanden nadat je de infectie opgelopen hebt, treden de volgende symptomen op. Je kunt dan koorts krijgen en keel- of hoofdpijn.

http://www.passie.nl/

De thermometer een kwartiertje buiten leggen en daarna de temperatuur aflezen. Alsof je de koorts opmeet van een reusachtig, niet te overzien lichaam dat ziek is.

De dieven zijn al gaan slapen, Leo Pleysier,

Hij ging de ziekentent binnen en trof daar Erwin, die zojuist de koorts van de patiënt had opgenomen.

De reis naar Kithira, Andreas Burnier,

( (vooral) in België)
  • koorts maken

De ene kleuter maakt al vlugger koorts dan de andere.

http://www.uwapotheker.be/gmw/gmw9813.html

met adjectief ervoor


  • hevige koorts
  • hoge koorts
  • lichte koorts

In november van datzelfde jaar werd Radiguet overvallen door hevige koorts. In het ziekenhuis van de Parijse rue Picinni werd tyfus vastgesteld.

De Standaard,

Heel wat kinderziektes beginnen met hoge koorts en uitslag.

De Standaard,

Als er voedselvergiftiging optreedt, uit zich dat door diarree, buikpijn, lichte koorts, misselijkheid en overgeven.

http://www.voedingscentrum.nl/

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • aanhoudende koorts
  • oplopende koorts

Bij aanhoudende koorts kun je hem of haar afsponsen met lauwwarm water.

http://www.jongegezinnen.nl/Baby/Verzorging/Verzorging.htm?Artikel=kinderkoorts

Heeft je kind hevige pijn (onrustig, doorhuilen) of snel oplopende koorts die niet daalt door kleding te minderen, dan kun je een paracetamol zetpil geven.

http://www.ouder-kindzorg.nl/

in voorzetselgroep


  • bij koorts
  • met koorts
  • beginnen met koorts
  • gepaard gaan met koorts
  • rillen van de koorts

Bij koorts kan u aspirine of een ander koortswerend middel nemen.

http://www.ms-sep.be/LN_NL/NL/LEVEL_1NL/MS.htm

Die avond ging ze met koorts naar bed.

Altrapsodie, Geert Van Istendael,

De ziekte begint met koorts en rillingen en ontwikkelt zich tot longontsteking met ernstige ademhalingsproblemen.

Haarlems Dagblad,

Men is gevoelig, vatbaar en kwetsbaar voor ontstekingen die met koorts gepaard gaan: kwetsuren, wonden en zweren.

http://www.spiritueelmagazineonline.com/astrologie/astrologie.htm

Ik liep te rillen van de koorts, mijn wangen leken in lichterlaaie te staan.

Sluitertijd, Erwin Mortier,

met ander, nevengeschikt substantief


  • koorts en diarree
  • koorts en hoofpijn
  • koorts en pijn
  • koorts en rillingen
  • koorts en spierpijn
  • koorts of diarree
  • koorts of hoofpijn
  • koorts of pijn
  • koorts of rillingen
  • koorts of spierpijn

In bijna alle streken van het land werden mensen getroffen door de ziekte, die wordt toegeschreven aan een Escherichia coli-bacterie die bekend is als stam O-157. De ziekte begint met koorts en diarree.

De Standaard,

"Ik heb koorts en hoofdpijn. Ik ga thuis lekker op de bank liggen", zei hij bij zijn afscheid.

NRC,

De oude man lag met koorts en pijn op de borst in bed.

Anna, Hanna en Johanna, Marianne Fredriksson,

Vaste verbindingen


brandende koorts

  1. koorts waarbij de patiënt zich brandend heet voelt

    Haar lichaam heeft ineens brandende koorts. De hitte drijft haar opnieuw uit bed, naar de kier van de deur.

    De tweede geschiedenis, Loes Wouterson,

gele koorts

  1. tropische virusziekte die voorkomt in Afrika en gekenmerkt wordt door onder andere koorts, geelzucht en bloedingen

    Gele koorts is een ziekte die door muggen wordt overgedragen. Mensen die gele koorts hebben krijgen koorts, geelzucht en bloedingen. Veertig procent van de mensen die de ziekte krijgt overlijdt eraan.

    http://www.lcr.nl/

iemand de koorts op het lijf jagen

  1. ( (vooral) in België)
    iemand heel erg bang maken of hard laken schrikken

    Synoniem: iemand de angst op het lijf jagen; iemand de daver op het lijf jagen; iemand de doodsangst op het lijf jagen ( (vooral) in België)

    Synoniem: iemand de schrik op het lijf jagen; iemand de stuipen op het lijf jagen

    De naderende eeuwwende heeft hen meer dan ooit de koorts op het lijf gejaagd. Als de voorspellingen opbloeien, staat Nostradamus altijd vooraan.

    De Standaard,

koude koorts

  1. koude rillingen bij koorts
    Soms verward met ondertemperatuur.

    Koude koorts of koude rilling is iets wat vaak voorkomt bij een snel stijgende lichaamstemperatuur [...]. Koude koorts is dus echt koorts, en geen ondertemperatuur, waarmee het wel eens wordt verward.

    http://www.digibron.nl/search/share.jsp?uid=00000000012e9930aeda4640ceb1b291&sourceid=1011

krijg de kouwe koorts!

  1. verwensing

    Ik ijsbeerde door het huis, door de tuin, ik vergat de deuren te sluiten en Yvette morde dat ik haar poezen irriteerde, ze had vijf poezen. Of ik zat tien minuten besluiteloos met mijn hand op de telefoon, ik wist het niet meer, op de politie of de rijkswacht hoefde ik niet te rekenen. "Maurice!" riep Yvette. "Krijg de kouwe koorts!" "Je wordt nog paranoïde."

    Berthold 1200, Paul Koeck,

rode koorts

  1. zeldzame infectieziekte die gekenmerkt wordt door koorts, keelpijn, hoofdpijn, misselijkheid en braken, rode huiduitslag, een rode, opgezwollen tong (aardbeientong of frambozentong) en opvallend rode wangen; roodvonk; scarlatina

    Synoniem: roodvonk

    Synoniem: scarlatina ( specialistisch)

    Rode koorts (of roodvonk of scarlatina) wordt vergezeld van de typische "frambozentong" (door de opgezette papillen).

    http://www.medinet.be/shownews.asp?ID=815

vijfdaagse koorts

  1. knokkelkoorts, een tropische virale infectieziekte die voornamelijk wordt overgebracht door de muggensoort Aedes aegypti en die zich openbaart door pijn in de knokkels of in andere gewrichten, gevolgd door symptomen als spierpijn, plotseling opkomende hoge koorts, hevige hoofdpijn en soms ook rode, op mazelen lijkende huiduitslag en misselijkheid die doorgaans binnen een dag of vijf weer verdwijnen; dengue

    Synoniem: dadelziekte; dengue; denguekoorts; knokkelkoorts

    Het begint met pijn in een knokkel of in een ander gewricht. Daarna krijg je koorts en ziet je huid eruit alsof je mazelen hebt. Daar hoef je je niet druk over te maken, want na een kleine week ben je weer de oude. Je hebt dan geleden aan een besmettelijke tropische ziekte die veel namen heeft: knokkelkoorts, vijfdaagse koorts, dadelziekte. En dan is er nog de oorspronkelijke en nog altijd gangbare benaming: denguekoorts.

    De Standaard,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


koorts 2.0

toestand van innerlijke opwinding en onrust, vaak als symptoom van begeerte, streven of verwachting

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Koorts…

is een toestand

      Algemene voorbeelden


      Wat merken wij als medewerkers van de Kamer nu van die verkiezingskoorts? Dat valt wat mij betreft reuze mee [...]. En natuurlijk merk je dat met de verkiezingen voor de deur de partijen zich ook in de Kamer extra willen manifesteren. Maar om dit nu als koorts te bestempellen, gaat me te ver. De term lichte verhoging vind ik beter op z'n plaats. Wel merk je dat pers flink haar best doet om het koortsvirus te verspreiden. Iedere uitspraak wordt dan ook dankbaar gebruikt om de politieke tegenstanders uit hun tent te lokken.

      http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/)/components/actueel/rtlnieuws/rtl_plus/verkiezingen/column_bodetreure_deel2.xml

      Nu valt het bij ons dus reuze mee met de Oranjekoorts – m'n jongste (5) was na het doelpunt van de Denen opeens voor Denemarken, heel flexibel! Om je heen zie je genoeg anders en wordt er in mijn ogen onnodig veel geld uitgegeven aan voetbal/oranjegerelateerde zaken. Nieuwe TV's, om de wedstrijden optimaal te kunnen bekijken. Materialen om het hele huis oranje in te pakken. Etenswaren met oranje kleuren, waarvan je het zonder deze koorts nooit zou overwegen om ze te kopen.

      http://www.homefinance.nl/algemeen/blog/kostbare-koorts-snel-over.asp

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • de communautaire koorts
      • de economische koorts
      • de financiële koorts
      • de politieke koorts

      Je krijgt vooral een goed beeld van de economische koorts in het hedendaagse Delhi, dat wel één reusachtige bouwwerf lijkt. Het oude kastensysteem is nauwelijks nog relevant. Je hebt twee kasten: die van de Mannen met Dikke Buiken en die van de Mannen met Dunne Buiken. Dus je eet of je wordt gegeten.

      http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=M5207PEH

      Op tafel ligt een nota van formateur Yves Leterme met voorstellen over de samenwerking tussen de deelstaten en de federale overheid die met een gewone meerderheid kunnen worden uitgevoerd. Eén ding is zeker: de communautaire koorts stijgt. Want in de nota staan twaalf voorstellen die voor de Vlamingen evident lijken en nog maar de voorbode zijn van een reeks belangrijkere eisen en de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde.

      http://www.brusselnieuws.be/artikel/communautaire-koorts-stijgt-hertoginnedal

      Tijdens de eerste weken na het faillissement van Lehman Brothers in de Verenigde Staten was de interbancaire geldmarkt helemaal opgedroogd. Maar na vijf weken economische waanzin lijkt de financiële koorts te zakken. De combinatie van reddingspakketten en staatsgaranties door de overheden, wakkert de hoop aan dat de banken elkaar opnieuw zullen vertrouwen en onderling weer geld zullen durven te lenen.

      http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DQ228PKH

      De politieke koorts slaat ook toe in de krantencommentaren.

      http://biwako.skynetblogs.be/archive/2008/06/07/de-politieke-koorts-slaat-ook-toe-in-de-krantencommentaren.html

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen