A - Vierde deel van een periode
kwartier 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een periode; is een tijd
- [Functie] dient als eenheid in tijdsaanduidingen
- [Duur] is het vierde deel van de tijdsduur van een uur; duurt vijftien minuten
- [Tijd] begint op een willekeurig tijdstip
Algemene voorbeelden
Ik telde de uren, de kwartieren, de minuten, de keren dat ik adem haalde per minuut, hartstochtelijk kijkend naar het overvaren van de wolken.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- om zijn
- verstrijken
- voorbijgaan
Het kwartier is blijkbaar om, ik kan gaan.
Vijf minuten gaan voorbij, tien minuten gaan voorbij, een kwartier verstrijkt.
Er zal een kwartier, misschien niet eens, voorbij zijn gegaan als hij beseft dat hij een besluit moet nemen.
met adjectief ervoor
- een heel kwartier
- een volledig kwartier
Vanochtend hebben we een heel kwartier in een heerlijk zonnetje gezeten! Op het dakterras!
Ze parkeert dan haar auto aan de rand van het centrum. De parkeermeter rekent daar met hele kwartieren en er moet vooraf betaald worden.
Tarief per kwartier: elk nieuw ingaand kwartier zal worden afgerond naar een volledig kwartier.
- een extra kwartier
Ik zette de wekker een kwartier later op het tijdstip dat ik er ook echt uit zou moeten [...]. Het eerste voordeel zag ik dus gelijk: ik kon een kwartier langer slapen! Maar goed, na dat extra kwartier ging dus echt de wekker.
- het voorbije kwartier
- het vorige kwartier
Ik heb je het voorbije kwartier al tweemaal gebeld, maarik kreeg steeds je antwoordapparaat.
Voor de zoveelste keer sloeg ze het volgende hoofdstuk over en draaide ze het boek nog eens op zijn kant om te zien hoever ze al was opgeschoten sinds het vorige kwartier.
met adjectief erachter
- een kwartier langzamer
- een kwartier sneller
- een kwartier trager
De wedstrijd werd gewonnen door Fransman Gilbert Coutant in 2:34.55. Hij was hiermee bijna een kwartier langzamer dan het parcoursrecord van 2:20.58 uit 1976.
Wie van Groningen de trein naar Schiphol pakt is vanaf december een kwartier sneller op de plaats van bestemming.
In de nieuwe dienstregeling, die ingaat in december van dit jaar, gaat Eeklo er fors op achteruit [...]: een rit naar bijvoorbeeld Antwerpen wordt een kwartier trager.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- het komende kwartier
- het volgende kwartier
Het publiek kiest zelf per ronde welke muziekstijl er gedurende het komende kwartier aan bod komt.
Het volgende kwartier repeteerden ze wat Helen zou gaan zeggen.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- het afgelopen kwartier
Esmee nam een laatste slok koffie en kwam langzaam overeind uit Xanders gemakkelijk leunstoel, waarin ze het afgelopen kwartier in haar eentje had zitten suffen.
met substantief ervoor
- een aantal kwartier
- een paar kwartier
Het aantal kwartier dat de respondent gedurende de dagboekweek heeft gekeken naar de televisiezenders.
De landelijke pressiegroep [...] vindt dat verkeersbrigades een belangrijke maar niet-structurele rol vervullen bij het veilig oversteken van kinderen [...]. Bovendien staan de brigadiers er maar een paar kwartier per dag, alleen tijdens het 'kinderspitsuur'.
met substantief erachter
- een kwartier tijd
- drie kwartier tijd
- een kwartier tijdsverschil
- vijf kwartier bedenktijd
- vijf kwartier zendtijd
En zo gebeurde het dat mijn onschuldige vader werd vrijgesproken door dezelfde rechter ongeveer vijf jaar na datum tijdens een proces (atmosfeer zie Kafka) dat niet meer dan een kwartier tijd in beslag nam en waarin valse beschuldigingen werden weerlegd in drie niet zo bijster lange volzinnen.
Volgens een recente grondige enquête van de University of Chicago (drie kwartier tijd voor ieder der 1200 zwarte ondervraagden) vindt slechts vier procent van de zwarten dat het wettelijke en economische systeem eerlijk is voor hen.
Tot aan de 20e eeuw had vrijwel iedere plaats zijn eigen tijd omdat die tijd gebaseerd werd op de hoogste stand van de zon. Aangezien de zon nu eenmaal eerst in het oosten opkomt was er zelfs in een klein land als Nederland een kwartier tijdsverschil tussen het oosten en het westen.
In de derde partij hadden ze een kwartier bedenktijd.
De TROS heeft op prime time vijf kwartier zendtijd ingepland voor de show.
met voorzetselgroep
- een kwartier na de start
- drie kwartier na de pauze
- drie kwartier na zonsopgang
Bij blokuren ga je pas bij de volgende bel naar binnen. Deze regel hebben we gemaakt, omdat we de docent en je klasgenoten een kwartier na de start van de les niet willen storen.
Het solotoneelstuk duurt ongeveer vijf kwartier voor en drie kwartier na de pauze.
Dit licht is vergelijkbaar met het daglicht drie kwartier na zonsopgang.
- drie kwartier per dag
- drie kwartier per week
- een kwartier per persoon
Gemiddeld wordt er bijna ruim drie kwartier per dag besteed aan reizen, zowel voor verplichtingen als voor de vrije tijd.
Motoric Remedial Teaching (MRT) zou kinderen die zich geremd voelen om zich te bewegen, helpen weer wat 'losser' te worden [...]. De gemeente Meppel heeft 15.000 gulden uitgetrokken om vanaf september MRT aan alle basisscholen gedurende drie kwartier per week mogelijk te maken.
Voor een aantal onderwerpen, bijvoorbeeld omgaan met tilliften, worden geen groepslessen meer gegeven maar worden de medewerkers op hun kennis en vaardigheden van het betreffende gebied getoetst. Dit kost een kwartier per persoon.
- enkele kwartieren tot meerdere uren
Een 3D-object duurt al snel enkele kwartieren tot meerdere uren. 3D-printers zijn verkrijgbaar vanaf zo'n duizend euro.
- de laatste kwartieren van de avond
Ik ga de grote zaal in en laat me [...] gaan op de laatste kwartieren van deze [...] avond.
- een kwartier voor aanvang
- een kwartier voor de start
- een kwartier voor het laatste fluitsignaal
- drie kwartier voor aanvang
- drie kwartier voor de start
- drie kwartier voor het laatste fluitsignaal
- één kwartier voor openingstijd
Een kwartier voor de start maakt de jury [...] de prijzen van het jeugdcorso van de dag ervoor bekend.
Op voorstellingsdagen is de kassa in het desbetreffende theater drie kwartier voor aanvang van de voorstelling geopend.
Een kwartier voor het laatste fluitsignaal deed zich een merkwaardig voorval voor.
De baas verwacht dat je minstens een kwartier voor openingstijd aanwezig bent en vast begint met spullen klaarzetten, voorraden aanvullen.
in voorzetselgroep
- binnen een kwartier
- binnen het kwartier
- binnen drie kwartier
- binnen enkele kwartieren
Binnen een kwartier waren ze allebei onder zeil.
Net als alle hulpverleners vermoedt hij dat de branden zijn aangestoken. Deze veronderstelling werd maandagmiddag kracht bijgezet toen binnen het kwartier op twee plaatsen brand ontstond.
Als alles naar wens is, wordt een seintje gegeven door de verantwoordelijke drukker, waarna alle kranten binnen enkele kwartieren worden gedrukt.
Het concert [...] was binnen drie kwartier uitverkocht.
- gedurende een kwartier
- gedurende enkele kwartieren
Het inhaleren van zuivere zuurstof helpt ook. Zeven liter per minuut, gedurende een kwartier, helpt om het te bestrijden.
Zowel zaterdag als zonderdag haperde het 'pinpasverkeer' gedurende enkele kwartieren.
- in een kwartier
- na een kwartier
Vroeger deden twee mensen er twee uur over om een vrachtwagen te lossen, nu gebeurt zoiets in een kwartier.
Na een kwartier was de politie er nog niet.
- over een kwartier
- over twee kwartier
De bus stond vertrekkensklaar, de trein vertrok pas over een kwartier.
Kunt u over een kwartier nog eens bellen?
Ik weet dat er over twee kwartier een procedurevergadering plaatsvindt.
- per kwartier
In de dagboekjes hebben de proefpersonen per kwartier aangegeven naar welke zender ze hebben geluisterd en welke nevenactiviteit ze daarnaast hebben gedaan.
Ook de prijsstelling kent verschillende principes: * een vaste prijs per uur, per kwartier, per minuut, onafhankelijk van het tijdstip; * een vast bedrag per uur, dat varieert naar het moment op de dag.
- tijdens dit kwartier
- tijdens het kwartier
Tijdens dit kwartier zit ik achteruitgeleund aan mijn bureau.
Eén keer heb ik aan de soldaat van de wacht gevraagd of ik ze goedendag mocht zeggen tijdens het kwartier dat ze gelucht werden.
- tot een kwartier korter
- minuten tot een kwartier
- tien minuten tot een kwartier
Over de hogesnelheidslijn richting Frankrijk binnenlandse sneltreinen laten rijden naar Doornik, Moeskroen en Kortrijk, waardoor de reistijd Kortrijk-Brussel tot een kwartier korter kan worden. Dat zou minister van Verkeer, Isabelle Durant (Ecolo), graag zien gebeuren.
Soms kan het minuten tot een kwartier duren en langer, soms is dezelfde sms-dienst enkele minuten later flitsendsnel en komt het bericht ogenblikkelijk binnen.
De kinderen gaan dan tien minuten tot een kwartier vrij lezen.
- een verblijf van een kwartier
- een tijdsbestek van een kwartier
Na een verblijf van een kwartier in het stoombad blijkt de lichaamstemperatuur even hoog te zijn als na een kwartier in de sauna, terwijl de luchttemperatuur daar toch zo'n 40 graden hoger is.
De volgende drie uitslagen kwamen in een tijdsbestek van een kwartier.
- voor een kwartier
- voor enkele kwartieren
Om half zeven legden de machinisten het werk voor een kwartier neer.
Pas na een uitgebreid uitleg over het hoe en waarom van school en de regels (waaraan ook de leerkracht zich zou houden) was zij bereid om in een individuele situatie en voor enkele kwartieren per week naar de interne school te gaan.
met telwoord ervoor
- één kwartier
- geen kwartier
- drie kwartier
In tabel 4.20 is uiteengezet hoe groot het aandeel personen is dat ten minste één kwartier in een week aan deze activiteiten besteedt.
Het onweer duurde nog geen kwartier, maar de schade was groot.
Het duurt ongeveer drie kwartier vooraleer hij ter zake komt.
- dat ene kwartier
Cobra is zonder twijfel het beste radiostation in Tsjechië. Het zendt vrijwel de gehele dag kwalitatief zeer hoogwaardige muziek uit, van adequate informatie voorzien, en de reclame is beperkt tot dat ene kwartier.
- het eerste kwartier
Op de duur geeft niemand een kik als er in het eerste kwartier van een film honderd doden vallen.
- hoeveel kwartieren
- vele kwartieren
- zoveel kwartieren
Je kunt eerst 's berekenen hoeveel kwartieren er in een week zitten. Zeven dagen met 24 uur met elk uur 4 kwartier geeft.
Een omweg, kapotte stroomleiding, machinist onwel en vele kwartieren vertraging.
Ergens bij 'extra taken' worden dan zoveel keer zoveel kwartieren of uren 'surveilleren' berekend en genoteerd.
met onbepaald voornaamwoord
- elk kwartier
- ieder kwartier
- menig kwartier
- enige kwartieren
- enkele kwartieren
- ettelijke kwartieren
- heel wat kwartieren
- verscheidene kwartieren
Gelukkig [...] sloeg de computer zijn werk elk kwartier automatisch op.
Bij orgaandonatie telt ieder kwartier. Hebben nabestaanden van een zojuist overledene besloten tot orgaandonatie, dan komt een heel leger medici, technici en verpleegkundigen in actie.
Na menig kwartier te hebben gegoogled ben ik redelijk overtuigd dat er [...] eigenlijk geen oplossing is.
Daar heeft zij enige kwartieren uitgekleed op de operatietafel gelegen. Toen heeft het ziekenhuis de operatie afgelast met de mededeling dat er onvoldoende ic-bedden beschikbaar waren.
Ze heeft een reden om hier te staan, zoveel is hem duidelijk. Enkele minuten, misschien enkele kwartieren, kijkt hij naar haar.
De telefoon, waar ik me al ettelijke kwartieren, uren zelfs, niet meer dan een paar meter van durfde verwijderen [...], had ik na één rinkel al in mijn handpalm geklemd.
Er gaat geen kwartier voorbij dat ik niet aan je denk. Er zijn heel wat kwartieren waarin ik niets anders doe.
De paring vindt liggend plaats en duurt vaak verscheidene kwartieren. Vrouwtjes werpen ieder jaar in het voorjaar.
overig
- een kwartier eerder
- een kwartier lang
- een kwartier later
- kwartieren eerder
- kwartieren lang
- kwartieren later
De voorstellingen beginnen voortaan een kwartier eerder (20.00 uur) om ze samen te laten vallen met het reguliere theaterprogramma en zo overlast door heen en weer geloop te voorkomen.
Een kwartier lang liep ik door het bos totdat ik iets hoorde.
Enige kwartieren later vertrekken we dan toch richting Oudtshoorn.
- een kwartier geleden
- drie kwartier geleden
Hendrik had een kwartier geleden wanhopig zijn laptop uitgezet.
Vier verplegers en twee agenten hebben mij uiteindelijk begeleid naar de inrijpaal, daar heb ik door het microfoontje gestameld dat ik drie kwartier geleden in de schouwburg moest zijn en dat ik graag de stad in wilde.
- een kwartier duren
- een kwartier in beslag nemen
- een kwartier kosten
- een kwartier uitlopen
- een kwartier of drie duren
- een kwartier of drie in beslag nemen
- een kwartier of drie kosten
- een kwartier of drie uitlopen
- drie kwartier duren
- drie kwartier in beslag nemen
- drie kwartier kosten
- drie kwartier uitlopen
- niet meer dan een kwartier duren
- niet meer dan een kwartier in beslag nemen
- niet meer dan een kwartier kosten
- niet meer dan een kwartier uitlopen
Niet zelden duurt het een kwartier of langer.
De wandeling duurde een kwartier of drie.
Deze behandeling duurt drie kwartier tot een uur.
Vrachtwagens en containers worden automatische geladen en gelost. Dat kost per keer niet meer dan een kwartier.
Het onderzoek neemt ongeveer een kwartier in beslag.
Pas na een kwartier ben ik gaan staan om hem te vragen om af te ronden. Daardoor liep het hele programma steeds een kwartier uit.
- een kwartier blijven
- een kwartier lopen
- een kwartier wachten
Ama gaat het telefoonhokje in de hoek in. De man achter de balie rommelt wat aan een apparaat en zegt dan dat ze de hoorn kan opnemen [...]. Ze blijft minstens een kwartier in het hokje.
Houdt u er rekening mee dat u vanaf de parkeerplaats nog ongeveer een kwartier moet lopen.
De Nederlandse gast wacht een kwartier, een halfuur, vijfenveertig minuten, ja, een heel uur, onderdehand is zijn thee helemaal afgekoeld.
- ergens bijna een kwartier staan
- ergens bijna een kwartier zitten
- ergens nog een kwartier staan
- ergens nog een kwartier zitten
Ze stond hier echter nu al bijna een kwartier en de kans op nieuwsgierige buurtbewoners die zich af zouden vragen wat die wagen daar deed terwijl er iemand inzat, werd steeds groter.
Toen hij het gebak en de koffie op had, bleef hij zelfs nog een kwartier zitten.
- de drie kwartier durende repetitie
- het 5 kwartier durende werk
Elke repetitie wordt voorafgegaan door een drie kwartier durende stemmen-repetitie onder leiding van een koorlid, die met behulp van een door de dirigent gemaakte cassetteband de te zingen partij instudeert.
Het 5 kwartier durende werk, dat toen een keerpunt in het Nederlandse oeuvre van de in Amerika wonende en werkende Simons betekende, bewijst een niet aan tijd gebonden kwaliteit te bezitten.
Vaste verbindingen
een dik kwartier
-
(
informeel )ruim een kwartier; iets meer dan een kwartierSynoniem: een goed kwartier
De actieve zit is met opzet zo gekozen om te voorkomen dat mensen te lang blijven hangen aan de koffie, een dik kwartier is precies prettig maar daarna zit je toch lekkerder in je burostoel.
Er was maar een dik kwartier meer te spelen en we waren tot tien herleid, dus moesten we wel risico's nemen.
een goed kwartier
-
ruim een kwartier; iets meer dan een kwartier
Synoniem: een dik kwartier
Je kunt de regels in een goed kwartier doorlezen en in een minuut of 5 aan anderen uitleggen.
Zo zaten we een goed kwartier tegenover elkaar, tot ik weer voorstelde haar naar haar kamer te brengen.
Reden was natuurlijk de 1-0 die reeds na een goed kwartier op het bord flitste.
een klein kwartier
-
een periode van iets minder dan vijftien minuten; iets minder dan een kwartier
De rechter, die een klein kwartier nodig had om tot een beslissing te komen, oordeelde dat de bond wel mag bepalen wie zij selecteert voor landenwedstrijden, maar meende dat daarnaast uitsluiting voor het individuele toernooi een te zware straf is.
Vier landgenoten lieten aan het meer van Madine een klein kwartier op zich wachten, samen met een dertigtal collega's.
een lang kwartier
-
een kwartier dat lang duurt voor het gevoel
Het werd een lang kwartier. Eindelijk belde ze terug.
De wedstrijd zat hiermee in het slot en Castricum resteerde niets anders dan zich naar het verlossende einde te ploeteren, dat nog een lang kwartier op zich liet wachten.
een kwartier hebben; een kwartier krijgen; drie kwartier hebben; drie kwartier krijgen
-
de beschikking hebben, respectievelijk krijgen over de genoemde tijdsspanne
Hij heeft nog een kwartier, dus dat kan mooi.
Je krijgt drie kwartier, daarin moet iets gebeuren.
een kwartier of drie; een kwartier of vier
-
ongeveer zoveel kwartier als genoemd
Een kwartier of drie later ben ook ik wakker. Zit daar iets van een jetlag achter?
Makkelijk te bereizen in een kwartier of vier. Leeg, met lage heuvels, en nette paden om wandelen of te fietsen.
een kwartier tevoren
-
een kwartier daarvoor; in het kwartier daarvoor
Een klaarwakkere portier riep de lift naar de kelderverdieping, en meldde dat de Spaanse minister een kwartier tevoren op nachtelijk Zaventem was aangekomen, en over enkele ogenblikken kon opdagen.
één kwartier voor tijd; drie kwartier voor tijd
-
zoveel kwartier als vermeld vroeger dan het gewenste of voorgeschreven eindtijdstip
Gelieve ervoor te zorgen dat uw kinderen ten vroegste één kwartier voor tijd aanwezig te zijn en ten laatste 5 minuten voor de aanvang van de lessen.
Uiterlijk zo'n drie kwartier voor tijd moet je echt aan de slag met de vragen 3 en 4.
een verloren kwartier
-
kwartier waarin men niets dringends te doen heeft; kwartier waarin men tussen zijn eigenlijke bezigheden vrij of zonder werk is
De boekjes [...] passen inderdaad in de binnenzak. Ze bestaan allebei uit hoofdstukjes die je wachtend op de trein of in een ander verloren kwartier tot je kunt nemen.
Het college, met die ene leraar die tijdens een verloren kwartier een stukje voorlas uit Kopstukken van Godfried Bomans.
-
kwartier dat men niet nuttig, niet zinvol of niet aan de eigenlijke taak heeft besteed of kunnen besteden
De bus is niet op tijd [...]! Het verloren kwartier wordt ingehaald door het omzeilen van knelpunt Antwerpen.
Om 18.45 uur zou ons vliegtuig vertrekken. Gelukkig een KLM want de DCA-vliegers hadden of vertraging of vlogen niet. De vlucht verliep perfect en om kwart voor negen waren we op Schiphol. We landden op de nieuwe baan. Dat betekent dat het vliegtuig nog zo'n kwartier moet taxieen alvorens bij de Gate aan te komen. Dat was het eerste verloren kwartier.
een vol kwartier
-
een volledig kwartier
Het zal je een vol kwartier kosten — dat wil zeggen als je flink aanpakt — om je uitrusting in orde te brengen.
elk kwartier; ieder kwartier
-
telkens wanneer er na zeker tijdstip opnieuw vijftien minuten verstreken zijn; met tussenpozen van een kwartier; om het kwartier
Synoniem: om het kwartier
De verschillende frequentie van trams, treinen en bussen maakt een perfecte aansluiting echter vrijwel onmogelijk. In de spits gaat bijvoorbeeld elke 6 minuten een tram en elk kwartier een trein.
Hij belde haar elk kwartier op, maar kwam op het afgesproken uur niet opdagen.
met het kwartier
-
naarmate telkens weer een kwartier verstrijkt; bij ieder kwartier dat voorbijgaat
De uitgelaten stemming werd met het kwartier minder. De eerste uitslagen waren er al vrij vroeg in de nacht en die waren niet positief voor het Yes-kamp.
De lucht in de zaal werd zweterig, rokerig. De temperatuur steeg met het kwartier.
nog een kwartier te gaan; nog drie kwartier te gaan
-
ter aanduiding dat eerst nog de genoemde tijd moet verstrijken vooraleer iets ten einde komt of iets kan plaatsvinden: met nog zoveel kwartier als vermeld in het verschiet of voor de boeg
Met nog een kwartier te gaan was het de toeschouwers snel duidelijk, dat beide partijen geen al te grote risico's meer wensten te nemen en zich min of meer wel in de 1-1 konden vinden.
Nog drie kwartier te gaan, voordat de deuren open gaan! Kom op tijd!
om het kwartier
-
telkens wanneer er na zeker tijdstip opnieuw vijftien minuten verstreken zijn; met tussenpozen van een kwartier
Synoniem: elk kwartier; ieder kwartier
Om het kwartier moet je een kwartje in de parkeerautomaat gooien en de tijd gaat snel voorbij als je in het centrum bent.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 2.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een periode; is een tijd
- [Doel of bestemming] is bestemd voor een bepaalde activiteit die in de context wordt genoemd of blijkt
- [Duur] duurt exact of ongeveer vijftien minuten
- [Tijd] begint en eindigt vaak op vooraf vastgestelde tijdstippen
Algemene voorbeelden
Waarom een succesformule wijzigen als de mensen gewend zijn om het op deze tijden te kijken? Misschien zou het verleggen van de tijden juist wel kijkcijferverlies opleveren [...]. Maar erg leuk dat ze er weer zijn en op zich zegt het ook wel wat dat ze er een kwartier bijkrijgen.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- een kwartier plannen
- een kwartier reserveren
Consult: wij plannen een kwartier per patiënt in het spreekuur, zodat het dier rustig en grondig onderzocht kan worden en er voldoende tijd is voor uw vragen.
Voor een afspraak wordt in principe een kwartier gereserveerd. Indien nodig kun je een dubbele afspraak maken.
Naast een korte wachttijd is er voor een eerste consult een half uur en voor een vervolgconsult een kwartier gereserveerd.
met adjectief ervoor
- een sportief kwartier
In deze workshop kwamen diverse zaken aan bod als [...] de gevolgen van een slechte of zelfs helemaal geen warming-up. Ook werden verschillende blessures besproken en toegelicht waarna een korte pauze werd ingelast. Na een sportief kwartier door te hebben gebracht op het Cruyff Court en het aanwezige springkussen, ging de EBHO-workshop verder met het praktische deel.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- het volgende kwartier
Je moet eerst een goede warming-up doen. Bij ons neemt dat de eerste 15 à 20 minuten van iedere les in beslag. In de preventieve blessurebestrijding is een warming-up even belangrijk als een goede techniektraining. Het volgende kwartier doen we basistechniektraining.
in voorzetselgroep
- per kwartier
Groepsconsult. Per kwartier per persoon: € 14,65.
met telwoord ervoor
- het eerste kwartier
- de eerste kwartieren
Het spreekuur is er voor korte, duidelijke en directe vragen. Maak een afspraak per sms of e-mail en ik bel u om het tijdstip voor de afspraak te bepalen [...]. Als wij elkaar niet eerder hebben ontmoet, is het eerste kwartier gratis.
Neem dan zelf een beslissing wat je moet doen. Niet zonder overleg met advocaat zomaar toppen met betalen, maar zeker ook niet zomaar doorgaan met betalen. Eerste kwartier bij een advocaat kost niets en je komt een hoop te weten.
De eerste twee kwartieren zijn al geboekt [...]! Op 22 juni tussen 11 en 16 uur zullen in restaurant De Fransman te Alkmaar minishoots van 15 minuten worden gehouden [...]: Iedereen van jong tot oud kan deze datum op de foto voor het goede doel!
Vaste verbindingen
een kwartier uittrekken
-
de genoemde periode beschikbaar stellen voor zeker doel
Tijdens het inloopspreekuur wordt circa een kwartier uitgetrokken voor een gesprek.
een vrij kwartier; het vrij kwartier
-
kwartier waarin men is vrijgesteld van werk of school en dat men naar eigen inzicht mag besteden; kwartier vóór of na de werktijd of schooltijd
Na het vrij kwartier hadden ze rekenles.
In die stoffige, kleine kelder onder het huis zit hij er alle vrije kwartieren aan te werken. Kleine kastjes, dat is zijn grote specialiteit.
Op één na, Jan L., de grootste jongen van de klas, die tijdens de vrije kwartieren al vervelend aan het doen was.
gepresteerd kwartier; gewerkt kwartier
-
kwartier dat aan arbeid is besteed en waarvoor loon is verschuldigd
De instrumentatietechnici kunnen zo ook voor projecten en procedures gewerkte kwartieren, werkzaamhedensoorten en waarnemingen op werkbonnen noteren.
Alle prijzen zijn excl. 21% BTW - Facturatie per gepresteerd kwartier.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 2.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 2.0 : 2.1 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een periode; is een tijd
Algemene voorbeelden
Er zijn op dit moment (donderdag 3 juli) in totaal 56 wedstrijden gespeeld. Daarin zijn 154 doelpunten gescoord [...]. Er is een opvallend en duidelijk patroon te zien. Elk volgend kwartier wordt er meer gescoord. In het eerste kwartier (0-15 minuten) zijn er slechts 13 doelpunten. In het laatste kwartier (75-90 minuten) is dat opgelopen tot 37 doelpunten. Gemiddeld komen er elk kwartier vier doelpunten bij.
We beginnen aan ons laatste kwartier met dezelfde inzet als het vorige kwartier. Veel druk naar voor en goed passenspel.
Opvallend is dat 9 van de 10 doelpunten zijn gevallen in de laatste kwartieren van de beide wedstrijdhelften.
In het vierde kwartier kompenseerden beide ploegen ruim de verveling van de eerste periode.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 3.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een tijdstip
- [Frequentie] komt viermaal voor op een uur
- [Tijd] begint telkens wanneer na het vorige volle kwartier volgens de indeling van de klok vijftien minuten verstreken zijn
Algemene voorbeelden
De rest van de tijd luidt hij uitbundig. Ik verdenk de pastoor ervan dat hij de dorpelingen chanteert met het dreigement ook in de nachtelijke uren de klok te luiden als ze niet trouw naar de kerk komen. Met 'uitbundig' bedoel ik dat de klok niet alleen op de hele uren slaat, maar ook elk kwartier aangrijpt om van zich te laten horen. Eerste kwartier: één slag door de kleine torenklok. Tweede kwartier: twee slagen door de kleine torenklok. Derde kwartier: drie slagen door de kleine torenklok. Hele uur: vier slagen door de kleine torenklok plus een substantiële bijdrage van de grote torenklok, die het aantal afgelegde uren voor z'n rekening neemt. Om twaalf uur 's middags krijg je dus zestien slagen voor je trommelvliezen [...]. 's Morgens om zeven uur is het ook feest. De kleine klok pikt nog even de vier slagen van het vorige kwartier mee, de grote torenklok beiert er zeven dreunende slagen achteraan.
Het geluid van deze klok gaat als volgt: eerste kwartier; tweede kwartier en halfuur; derde kwartier; vierde kwartier en uur; 1 x kwartiermelodie; 2x kwartiermelodie; 3x kwartiermelodie; 4 x kwartiermelodie.
Op het laatst begon hij de dut van een kwartier redelijk onder de knie te krijgen. Hij werd daarbij geholpen door een kerk in de buurt waarvan de klok om het kwartier sloeg — eenmaal op het eerste kwartier, tweemaal op het halve uur, driemaal op het derde kwartier, en viermaal op het hele uur, gevolgd door het aantal slagen van het betreffende uur.
In de zestiende en zeventiende eeuw ontstond een grote behoefte aan variatie bij de kopers, waarbij de tijdfunctie vaak ondergeschikt was [...]. Er ontstond een enorm assortiment aan uurwerken met automaten die de dierenwereld het werk lieten doen. Niet alleen leeuwen, beren en vogels moesten periodiek hun nummertje trommelen of zingen, ook de Griekse godenwereld werd aan het werk gezet om de kwartieren en uren aan te geven.
Vaste verbindingen
het hele kwartier; elk heel kwartier; ieder heel kwartier
-
tijdstip waarop een klok aanduidt dat een vierde van een van de vierentwintig uren die een dag telt, is verstreken
Credits aftellen: dit gebeurt om de 15 minuten op het hele kwartier, dus bv. om 12:00/12:15/12:30 etc.
Nu de eerste vertoning van de film. Voor degenen die het niet of niet goed kunnen zien vermeld ik dat u straks in alle rust een verdieping hoger kunt gaan kijken. Daar wordt de film op elk heel kwartier tot half tien vertoond.
Tussen 07.00 en 09.00 worden deze langere journaals vervolgens ieder heel kwartier in carrousel herhaald.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een hoeveelheid
- [Aantal of hoeveelheid] heeft betrekking op een hoeveelheid die past binnen of beantwoordt aan de tijdsduur van een kwartier
Combinatiemogelijkheden
met substantief erachter
- een kwartier gratis advies
- een kwartier vertraging
- een kwartier voorsprong
Een kwartier gratis advies op gebied van arbeidsrecht.
De koersen verschijnen met een kwartier vertraging op het scherm.
Om kwart over acht zit ik achter stuur van een Volvo 450, met een kwartier voorsprong op het beste reisscenario van die dag.
met infinitief erachter
- vijf kwartier rijden
Vanuit Ngara, waar veel hulporganisaties huizen, is het vijf kwartier rijden naar Benako.
overig
- een kwartier hiervandaan
Leiden is drie kwartier hier vandaan, de reistijd valt dus wel mee.
Een andere favoriete bestemming is het gezellige kustplaatsje Stavern en het gebied daaromheen, ongeveer een kwartier hiervandaan.
kwartier 5.0
Source:
Adrignola
(
CC BY-SA 3.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een periode; is een tijd
- [Attribuut] gaat gepaard met verschillende schijngestalten, te weten een halve verlichte maancirkel in het eerste kwartier, een volle maancirkel bij volle maan, en opnieuw een halve maancirkel in het laatste kwartier
- [Geheel] is een deel van een maanmaand
- [Ontstaan] wordt veroorzaakt door de wisselende belichting door de zon en de weerkaatsing van dit licht
- [Duur] duurt ongeveer een week
- [Aantal of hoeveelheid] komt viermaal voor in een maanmaand
Algemene voorbeelden
Het nummer 7 is vanaf het begin van onze werkelijkheid een magisch getal dat in relatie staat met het mysterieuze of het spirituele [...]. De boom des levens heeft 7 takken en als we verder in de natuur gaan kijken komen we het getal 7 vaak tegen, bijvoorbeeld in het kleurenspectrum, elk kwartier van de maan duurt 7 dagen.
Naast het normale dagelijkse rooster dat we in de vorige paragraaf hebben geschetst, wordt de kalender van het kloosterleven bepaald door de kwartieren van de maan (dat wil zeggen de dagen die corresponderen met een kwart, halve of volle maan) [...]. Op de kwartieren van de maan (ruwweg elke week) is er een soort zondag (rustdag).
Aanvankelijk was er één sahhatu per maand, maar later werd ieder kwartier van de maan een sabbat.
We zagen de fasen van Venus, vergelijkbaar met de kwartieren van de maan. We (her-)ontdekten ook Orion en de Liranevel. Magnitude zes, waarbij in woestijngebieden soms vierduizend sterren tegelijk opduiken, bereiken we nooit in België vanwege te veel vervuiling.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 5.1
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 5.0 : 5.1 |
|---|
Algemene voorbeelden
Hiermee alleen niet tevreden, aarzelde Willem Lodewijk niet Groningen, de hoofdzetel zelf van de oorlogsvoering, door een nachtelijke aanslag uit eigen beweging aan te vallen en hij zou het in groot gevaar gebracht hebben omdat hij alles goed en op ervaren wijze had voorbereid, als zijn poging niet verijdeld was door het opkomen van een onverwachte, hoge vloed, zoals die zich voordoen bij nieuwe en volle maan of op de kwartieren van de maan, en zijn plan meteen daarop aan de vijand bekend was geworden.
Vaste verbindingen
eerste kwartier
-
de dag waarop, dan wel de periode waarin de maan het eerste kwart van een nieuwe baan om de aarde heeft afgelegd en de helft van de maanschijf is verlicht
De maan draait ook om de aarde heen. Daar doet hij 29 en een halve dag over. Bijna een maand dus. Hier staat de maan precies tussen de aarde en de zon in. Vanaf de aarde kunnen we de maan niet zien, omdat de kant die naar ons toestaat, niet wordt verlicht door de zon. Dit noemen ze nieuwe maan. Een paar dagen later zie je dit. Dit kleine lichtstrookje noemen ze een sikkel. De maan is nu naar één kant van de zon verschoven. Deze smalle sikkel wordt vaak nieuwe maan genoemd, omdat je de maan nu weer voor een stukje kunt zien. Vijf dagen later staat de maan wat hoger aan de hemel. Nu zien we haar voor de helft. Een halve cirkel dus. Deze fase heet het eerste kwartier. Rare naam? Nee hoor. De maan heeft nu een kwart van haar baan afgelegd en vandaar dat het het eerste kwartier heet.
We beginnen (en eindigen) de maancyclus meestal bij Nieuwe Maan, het moment waarop de Maan onzichtbaar is en binnenkort 'als nieuw' zichtbaar zal worden, vandaar de naam. Om die reden noemen we de eerste keer dat Halve Maan voorkomt Eerste Kwartier (het bovenste plaatje van de Maan, EK) en de tweede keer noemen we Laatste Kwartier (het onderste plaatje, LK). Merk op dat bij Eerste Kwartier de rechter helft van de Maan verlicht is en bij Laatste Kwartier de linker helft (dit geldt overigens alleen voor het noordelijk halfrond).
Doodtij is de periode dat het verschil tussen laag- en hoogwater minimaal is. Dit treedt eens in de veertien dagen op als de getijdenwerking van de zon en de maan elkaar tegenwerken. Dit gebeurt als de zon en de maan min of meer loodrecht ten opzichte van elkaar staan, dus bij het eerste en laatste kwartier van de maan. Door de leeftijd van het getij is doodtij in Nederland 2 etmalen later dan het eerste kwartier of laatste kwartier.
Gelukkig staan in alle astrologische agenda's de momenten genoteerd van de verschillende maanfases. Eerste Kwartier. Zeven dagen na de Nieuwe Maan hebben we het eerste kwartier, een periode halverwege de Nieuwe en de Volle Maan. Symbolisch uitgebeeld door het groeiende licht van de wassende Maan.
laatste kwartier
-
de dag waarop, dan wel de periode waarin de maan driekwart van haar baan om de aarde heeft afgelegd en na de volle maan opnieuw slechts de helft van de maanschijf is verlicht
Eerste kwartier: een goede periode om planten te verzorgen. Nooit bemesten! Volle maan: ideale periode om te bemesten. Ook om geneeskrachtige kruiden te verzamelen. Niet snoeien. Laatste kwartier: gunstige periode om te bemesten. Ook om wortelgewassen te zaaien of te planten.
De Maan wordt verlicht door de Zon en wat wij zien van de Maan is niets anders dan de daghelft van de Maan. Bij halve maan (eerste of laatste kwartier ) zien we dus een deel van de Maan waar het dag is (de verlichte zijde) en een deel waar het nacht is.
We beginnen (en eindigen) de maancyclus meestal bij Nieuwe Maan, het moment waarop de Maan onzichtbaar is en binnenkort 'als nieuw' zichtbaar zal worden, vandaar de naam. Om die reden noemen we de eerste keer dat Halve Maan voorkomt Eerste Kwartier (het bovenste plaatje van de Maan, EK) en de tweede keer noemen we Laatste Kwartier (het onderste plaatje, LK). Merk op dat bij Eerste Kwartier de rechter helft van de Maan verlicht is en bij Laatste Kwartier de linker helft (dit geldt overigens alleen voor het noordelijk halfrond).
kwartier 5.2
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 5.0 : 5.2 |
|---|
Vaste verbindingen
eerste kwartier
-
stand of schijngestalte van de maan wanneer zij het eerste kwart van een nieuwe baan om de aarde na 7 dagen heeft afgelegd en de helft van de maanschijf is verlicht; de astronomische positie van de maan bij de overgang naar de schijngestalte van het eerste kwartier
Semagram (extra betekenisinformatie)
Het eerste kwartier…
is een schijngestalte van de maan; is een stand van de maan
- [Waarneembaarheid] is op het noordelijk halfrond waarneembaar door de verlichte rechterhelft van de maancirkel en op het zuidelijk halfrond door de verlichte linkerhelft
Je hebt veel verschillende soorten maanfasen, je hebt de Nieuwe maan, de Jonge maansikkel, het Eerste kwartier, de Wassende maan, de Volle maan, de Afnemende maan, het Laatste kwartier en de Asgrauwe maan. De vier belangrijkste maanfasen zijn: De Nieuwe maan; Het Eerste kwartier; De Volle maan en Het Laatste kwartier.
De maanstanden "nieuwe maan, eerste kwartier, volle maan, laatste kwartier" geven een natuurlijk ritme aan die wij kunnen toepassen in ons dagelijks leven.
Bij nieuwe maan of volle maan (14 dagen oud), als de zon, de maan en de aarde op één lijn liggen (bekend als lichamen op een rij) is het verschil tussen hoog- en laagwater het grootst. Dit is het tijdstip van springtij, waarbij extra hoge vloed- en extra lage ebstanden voorkomen [...]. Bij het eerste en laatste kwartier van de maan, als de maan respectievelijk 7 en 21 dagen oud is, werken de aantrekkingen van de zon en de maan elkaar tegen. Het getij dat hiervan het resultaat is, wordt doodtij genoemd.
Bij Eerste en Laatste Kwartier is de maan (gezien vanaf de aarde) voor de helft verlicht. Beide maanfasen worden dan ook wel aangeduid met 'halve maan'. Maar als er een halfverlichte maan aan de hemel staat, hoe weet je dan of het Eerste of Laatste Kwartier is? Vroeger werd hiervoor vaak een ezelsbruggetje gehanteerd: als je van het halve rondje de letter 'p' kunt maken (door er aan de linkerkant een omlaag gericht stokje bij te denken), van het Franse woord premier ('eerste'), is het Eerste Kwartier. Kun je er een 'd' van maken (door er aan de rechterkant een omhoog gericht stokje bij te denken), van het Franse woord dernier ('laatste'), dan is het Laatste Kwartier.
De zon verlicht alleen dat deel van de maan dat naar de zon gekeerd is. De andere helft is donker. Als de aarde tussen de zon en de maan staat, zien we de maan precies helemaal verlicht. Het is dan volle maan. De maan is eigenlijk maar één nacht echt vol, want een dag later is ze al weer een stukje verder in haar baan om de aarde. Staat de maan, gezien vanaf de zon, naast de aarde, dan zien we een halve maan. Dan heb je een wassende maan (eerste kwartier) of van afnemende maan (laatste kwartier). Staat de maan tussen de aarde en de zon dan is alleen de achterkant van de maan verlicht. Die zijde kunnen we vanaf de aarde niet zien. Het is 's nachts dan 'maanloos'. Dat heet nieuwe maan. Bij een maansverduistering valt de schaduw van de aarde op de maan.
In het zuidelijk halfrond komt de zon (en de maan, de planeten en de sterren) op in het oosten. Het hoogste punt wordt echter bereikt in het noorden. De zon gaat onder in het westen. Dat wil dus zeggen dat de zon ten zuiden van de evenaar beweegt van rechts naar links. Bij ons in het noordelijk halfrond is die beweging van links naar rechts. Dat klinkt heel vreemd, maar in feite is het dat niet. In het zuidelijk halfrond staat een Australiër "omgekeerd" op de wereldbol. Hij ziet de sterrenbeelden ondersteboven, iets wat bij een prachtig sterrenbeeld als Orion echt heel opvallend is. De maan hangt ook ondersteboven aan de hemel, waardoor het Eerste Kwartier er in het zuidelijk halfrond uitziet als het Laatste Kwartier, en omgekeerd.
laatste kwartier
-
stand of schijngestalte van de maan wanneer zij driekwart van haar baan om de aarde na 21 dagen heeft afgelegd en na de volle maan opnieuw slechts de helft van de maanschijf is verlicht; de astronomische positie van de maan bij de overgang naar de schijngestalte van het laatste kwartier
Semagram (extra betekenisinformatie)
Het laatste kwartier…
is een schijngestalte van de maan; is een stand van de maan
- [Waarneembaarheid] is op het noordelijk halfrond waarneembaar door de verlichte linkerhelft van de maancirkel en op het zuidelijk halfrond door de verlichte rechterhelft
De maan draait om de aarde van de ene volle maan tot de volgende in 4 x 7 = 29 (!) dagen. Terwijl hij daar rondloopt in zijn baan, wordt hij door de zon steeds van dezelfde kant beschenen [...]. Maar doordat we dat bekijken vanaf de aarde, in het centrum van de maanbaan, en niet van boven zoals in de schematische figuur, zien we achtereenvolgens om de 7 dagen: 1. de onverlichte achterkant (nieuwe maan); 2. de verlichte rechterhelft (eerste kwartier); 3. de volverlichte voorkant (volle maan); 4. de verlichte linkerhelft (laatste kwartier).
Maan. 11 november: nieuwe maan; 18 november: eerste kwartier; 25 november: laatste kwartier.
Als de zon en de maan haaks op elkaar staan, werken beide krachten elkaar tegen. Het verschil tussen hoog- en laagwater is minimaal. Deze situatie treedt op bij het eerste en het laatste kwartier van de maan, en wordt doodtij genoemd.
Waarom zijn de maanfasen gespiegeld op het zuidelijk halfrond? Antwoord: De afbeelding hierboven laat de maanfasen zien vanaf het noordelijk halfrond. Omdat mensen op het zuidelijk halfrond precies gespiegeld zijn ten opzichte van de evenaar (en het draaivlak van de maan), is het eerste kwartier daar te zien als het laatste kwartier op het noordelijk halfrond.
B - Vierde deel van een zaak
kwartier 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een gebied; is een deel van een land of landstreek; is een ruimte
- [Geheel] is een deel van een land of landstreek
- [Functie] had een bestuurlijke en organisatorische functie
- [Tijd] stamt uit de middeleeuwen en de daaropvolgende periodes uit het ancien régime
- [Aantal of hoeveelheid] is een van de vier gebiedsdelen van een land of gebied
Algemene voorbeelden
Wanneer hierna gesproken wordt over (het hertogdom) Brabant, wordt gedoeld op het totaal van de 'kwartieren' Antwerpen, Brussel, Leuven en 's-Hertogenbosch. De bestuurlijke indeling in kwartieren heeft bestaan tot 1795, toen het ancien régime werd afgeschaft en onder Frans bewind departementen werden ingesteld.
Kaart 1: Het graafschap Vlaanderen met de kasselrij-indelingen en de vier kwartieren (14e-15e eeuw).
Gelre was een ministatenbond op zichzelf. Elk van de kwartieren (Nijmegen, Veluwe en Zutphen) had zijn eigen Staten en verdedigde zijn autonomie zoveel mogelijk. De Landdag van het hele gewest vergaderde om beurten in een van de hoofdsteden Nijmegen, Arnhem of Zutphen. Zij hadden in de Staten evenveel gewicht als de kleinere steden uit hun kwartier gezamenlijk.
Ieper was in het verleden de hoofdplaats van het kwartier van Ieper. Zij vormde naast de kwartieren van Brugge en Gent het derde kwartier van het Graafschap Vlaanderen. Het kwartier van Ieper is het gebied dat we vandaag grotendeels het heuvelland noemen. De streek omvatte in het verleden de Kasselrij van Ieper, het Waastenambacht, het Belleambacht en de Kasselrij van Kassel.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een gebied in een stad; is een deel van een stad; is een ruimte
- [Functie] had een bestuurlijke en organisatorische functie
- [Ontstaan] ontstond door een natuurlijke, geografische indeling of hing samen met het vaak voorkomende patroon van vier stadspoorten of de indeling van de verhoudingen binnen de stad
- [Tijd] stamt uit de middeleeuwen en de daaropvolgende periodes uit het ancien régime
- [Aantal of hoeveelheid] is een van de vier delen van een stad
Algemene voorbeelden
Burchtstraat en Hezelstraten lopen van oost naar west en worden loodrecht doorkruist door de van de Waal lopende Grotestraat en de in het verlengde daarvan gelegen Broerstraat. Dit leidde al vroeg tot een indeling van de stad in vier kwartieren of wijken. Op het snijpunt ligt de Grote Markt met de Blauwe Steen, de voormalige gerichtsplaats en het eigenlijke middelpunt van de oude stad.
Het oudste archiefstuk dat een beeld geeft van de organisatie van de stadsverdediging is rond 1468 opgesteld. De stad werd toen verdeeld in vier kwartieren.
In 1340 verleende graaf Willem IV aan de bewoners van beide delen van Rotterdam stadsrecht [...]. De middeleeuwse stad was verdeeld in vier kwartieren (vierendelen).
kwartier 3.0
Source:
Lewis MacDonald
(
Publiek domein
)
(geschiedenis; heraldiek en banistiek)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een vak; is een deel
- [Attribuut] is doorgaans ingevuld met een blazoen of heraldieke figuur
- [Functie] dienen vaak om de afstamming van de drager aan te geven
- [Ontstaan] ontstaat door een wapenschild recht of schuin in vier te verdelen
- [Aantal of hoeveelheid] is een van vier vakken in een wapenschild
Algemene voorbeelden
Een schild kan op verschillende manieren worden verdeeld: 1) Doorgesneden 2) Gedeeld 3) Doorgesneden en halfgedeeld 4) Gedeeld en linksdoorgesneden 5) Gevierendeeld 6) Gevierendeeld met hartschild 7) Geschuind 8) Linksgeschuind [...]. Fig. 6 is verdeeld in 4 kwartieren, waarvan 1, het eerste kwartier, als rechtsboven wordt aangeduid. Bij het tellen doorlopen we de velden rij voor rij horizontaal. Indien een gevierendeeld of gekwartierd schild uit meerdere wapens is samengesteld, bepaalt de nummering ook de rangorde of belang van de verschillende families, 1 is het belangrijkst en 4 het minst.
Het gevierendeelde wapen bestaat in het eerste en vierde kwartier uit drie zilveren quarelen met vierkante koppen op een van rood en blauw gedeeld veld, zijnde Van Hoecke. Het tweede en derde kwartier toont in zwart een gouden lelie.
Hij was er speciaal voor naar Arnhem gegaan om zich zo'n pijpje aan te schaffen. Hij had er zijn initialen in laten graveren, en het familiewapen bovendien: een gevierendeeld schild waarin respectievelijk een schietspoel linksonder en een bijl rechtsboven figureerden, de resterende kwartieren bestonden uit egale vlakken in sabel en keel.
Vaste verbindingen
een vrij kwartier
-
vak dat doorgaans iets kleiner is dan een vierde van een wapenschild en in een van de bovenhoeken (meestal links) wordt aangebracht in een andere kleur, vaak voorzien van een zelfstandige heraldieke figuur
Het wapen van de Zuid-Hollandse Cranendoncken (1459) bestaat uit twee of drie hoorns, vergezeld van een ster, met in een vrij kwartier twee afgewende zalmen met de koppen naar boven.
Het wapen der Duffelse Berthouts: van goud (= geel) met drie palen van keel (= rood) met het vrij kwartier van zilver (= wit) beladen met vijf hermelijnvlokjes. Dat dit wapen vrijwel identiek was aan dat van de Mechelse Berthouts, hoeft geen verwondering te wekken: Hendrik I, de eerste Duffelse Berthout, was een zoon van de Mechelse Berthout Wouter IV. Met Hendrik I werd de Duffelse tak gesticht, en om het onderscheid tussen de twee familiegroepen duidelijk te maken, werd aan het oorspronkelijke familiewapen een nieuw element toegevoegd: het vrij kwartier met de hermelijnvlokjes.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 4.0
(business, economie en financiën; agricultuur)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een deel
- [Deel] bestaat uit een deel van een koe-uier met speen
- [Geheel] is een deel van een koe-uier
- [Aantal of hoeveelheid] is een van in totaal vier delen
Algemene voorbeelden
De Lely Astronaut is de enige melkrobot die per kwartier pulseert, zodat elk kwartier grondig wordt uitgemolken.
Het programma Celgetal-B.O. is de afgelopen jaren een effectief wapen gebleken in de strijd tegen mastitis. Van koeien met een hoog celgetal wordt van elk kwartier een melkmonster genomen. In het laboratorium wordt het kwartiercelgetal bepaald en wordt gezocht naar mastitisverwekkers.
Wanneer het droogzetten niet goed wordt uitgevoerd, is de kans op klinische mastitis tijdens de eerste week van de droogstand groot. De verschijnselen zijn vaak ernstig: hoge koorts, sterk gezwollen kwartier, afwijkend secreet en het niet of slecht reageren op antibiotica. Nogal wat koeien sterven zelfs, doordat de weerstand rond het droogzetten sterk is verminderd.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 5.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een deel
- [Deel] bestaat uit een deel van de romp met één van de vier poten
- [Geheel] is een deel van een geslacht dier
- [Aantal of hoeveelheid] is een van in totaal vier delen
Algemene voorbeelden
Zwarte families met rastalook bieden bloederige stukken vlees te koop aan. Anatomisch goed herkenbare onderdelen van dierlijke oorsprong - schrale hammen en met vet doorregen kwartieren - bengelen aan vleeshaken en kettingen boven een geïmproviseerde betonnen vloer. Muren of een dak hebben deze winkeltjes niet.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 6.0
Source:
Rasbak
(
CC BY-SA 3.0
)
(techniek en technologie)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een deel
- [Afmeting] is lang
- [Geheel] is een deel van een boomstam
- [Vervaardiging] wordt verkregen door zagen in de lengte
- [Aantal of hoeveelheid] is een van in totaal vier delen
Algemene voorbeelden
Kwartiers gezaagd hout is hout waarbij de boomstam eerst overlangs in vieren wordt gezaagd en daarna worden uit elk "kwartier" zó planken gezaagd dat ongeveer haaks op de groeiringen (jaarringen) staan. De groeiringen vertonen zich op deze manier als evenwijdige lijnen.
Vaste verbindingen
(op) kwartier zagen
-
planken uit een boomstam zagen nadat men deze eerst in de lengte in vier delen heeft gezaagd
Het zagen 'op kwartier' is arbeidsintensiever omdat de stam verschillende keren moet worden doorgezaagd in de lengte, en steeds opnieuw moet worden opgespannen. Er zijn verschillende zaagbewerkingen nodig om de stam te verzagen. Kwartiers gezaagde planken zijn minder onderhevig aan 'schotelen' (hol- of bol trekken bij het drogen) en hebben eerder een egale lijntekening.
Op kwartier zagen is een manier van zagen van een boom waarbij zo veel mogelijk kwartierse planken worden gehaald. Hierbij wordt het rondhout (stam) volgens twee loodrecht op elkaar staande vlakken in vier delen gezaagd (zoals een kwartier van een horloge).
Zo dient het kernhout van de kastanje of de eik voor de productie van tonnen, terwijl hout met spiegels (op kwartier gezaagd hout) opnieuw heel populair is voor binneninrichting.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
C - elk van vier personen
kwartier 1.0
(wetenschap; geschiedenis)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een persoon
- [Geheel] maakt deel uit van de vroegere generaties van wie iemand afstamt
- [Tijd] behoort meestal tot de generatie van de grootouders of tot de tijd daarvoor
- [Aantal of hoeveelheid] komt vanaf de generatie van de grootouders voor in een aantal van vier of in een veelvoud daarvan
Hoofdsemagram: voorouder
Algemene voorbeelden
In de genealogie is een kwartierstaat een per generatie gerangschikte opgave van de wettige voorouders van een bepaald persoon. De persoon van wie de kwartierstaat uitgaat, heet de kwartierdrager en de vier grootouders heten de vier kwartieren. De kwartierdrager vormt de eerste generatie, de ouders de tweede, de grootouders de derde enzovoort. Op het wapenpaneel van Albert Joseph en Isabelle Félícité staan zestien kwartieren, dat wil dus zeggen de kwartieren van de vijfde generatie (ofwel de oud-overgrootouders).
Aanvankelijk was een adellijke afkomst geen noodzaak om tot de ridderstand toegelaten te worden, maar alras eiste men van de postulant dat hij vier kwartieren kon bewijzen. In 1567 werd dit aantal tot acht en in 1671 tot zestien kwartieren vermeerderd.
Voor elk van de voorouders in de bovenste rij van deze staten wordt een vervolgstaat gemaakt. Een hoofstaat krijgt zo 16 vervolgstaten, een driedubbele kwartierstaat 32 vervolgstaten. Zijn bijvoorbeeld de voorouders van kwartier nummer 16 bekend (de betovergrootvader in rechte mannelijke lijn), dan kopieert u de gegevens van nummer 16 in het onderste vak van de vervolgstaat. Dit vak krijgt eveneens het nummer 16. De ouders vermeldt u daarboven met de nummers 32 (2´ 16) en 33 (32+1), de grootouders met de nummers 64 t/m 67, enzovoort. Sierkwartierstaten: De sierkwartierstaten kunt u op dezelfde wijze invullen als de hoofdstaat. Zij zijn ongenummerd en bieden ruimte aan 5, 6 of 7 generaties. Zie ook het vouwblad 'Invullen van een sierkwartierstaat'. Kwartierstaatcahier: Dit bevat een hoofdstaat, gevolgd door 16 vervolgstaten. Het kwartierstaatcahier herbergt zo 9 generaties. Alle 511 kwartieren zijn genummerd. U kunt dit cahier gebruiken als werkexemplaar tijdens uw onderzoek in een archief, om snel een overzicht te hebben, of als net-exemplaar om thuis de gevonden gegevens te noteren en vervolgens aan derden ter inzage te kunnen geven.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
D - Als plaatsaanduiding
kwartier 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een gebied
- [Geheel] is een deel van een stad
- [Aantal of hoeveelheid] is niet door een bepaald aantal gelimiteerd
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] onderscheidt zich door de duidelijke aanwezigheid van een bepaalde bevolkingsgroep of gemeenschap of door zijn specifieke karakter, functie of ligging
Algemene voorbeelden
Hilberg reconstrueert door middel van Duitse administratieve bronnen de hele escalatie: je mag als jood eerst niet op die bank gaan zitten in het park, dan mag je het park niet meer in, dan mag je een bepaald kwartier van de stad niet meer in, daarna mag je de hele stad niet meer in.
De twee zuilen - de katholieke en socialistische - hadden de stad in handen, en de bovenlaag sprak Frans. Geboren in een armer kwartier hoorde Kuijpers niet bij deze elite. De bovenlaag trok zich niets aan van emancipatie. Leuven-Vlaams werd een mijlpaal in onze strijd.
Zelden, hoewel ik achtereenvolgens van een kleine stad en van buiten kom, kende ik zoveel buurtverbondenheid als in het centrum van Brussel. Dat geldt ook voor de vele andere hoofdstedelijke wijken en 'kwartieren' onder de kerktoren.
's Avonds nodigde Freek Hitoshi uit om met hem te gaan stappen. Samen trokken ze welgemoed naar het kwartier van vertier, Hatshobori.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- het museaal kwartier
- het nautisch kwartier
- het residentieel kwartier
Het museale kwartier van Lelystad, aan de baai van de Markerwaard, heeft veel weg van een pretpark met attracties uit verschillende tijdperken.
Sommige notarissen legden zich zelfs vrijwel uitsluitend toe op het regelen van zaakjes voor schippers, zeelieden en kooplui. Dat waren de echte maritieme specialisten. Zij woonden zo dicht mogelijk bij de haven, in een van de smalle steegjes en straatjes van het nautisch kwartier. Ze verleenden hun diensten bij het op schrift stellen van bijvoorbeeld bevrachtingscontracten tussen schipper en bevrachter.
En na het werk vertoeft hij in de royale villa die hij, samen met zijn Afrikaanse vrouw en zijn twee kinderen, bewoont in het residentieel kwartier van het landbouwstation.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 2.0
(wetenschap; geschiedenis)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een gebouw of complex van verblijven
- [Functie] dient voor huisvesting
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is vaak slechts tijdelijk als onderkomen maar is soms ook een vast verblijf zoals bijvoorbeeld een kazerne
- [Belanghebbende of begunstigde] is bestemd voor militairen enz.
- [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld een van overheidswege ingericht of toegewezen gebouw of complex of een (deel van een) gebouw van een particuliere eigenaar dat al dan niet na opeising wordt gebruikt
Algemene voorbeelden
De onbekende Maarschalk had genoeg gehoord [...]. Hij verliet geluidloos het vertrek. Buiten sprong hij in het zadel en galoppeerde naar zijn kwartier. Opzadelen! beval hij. Het hele eskadron opzadelen. Hij riep een ordonnans. Hij zei: Ga naar de keizer en zeg hem, dat de onbekende Maarschalk met zijn hele eskadron naar het zuiden rijdt en dat hij de te volgen route van iedere vijand zal zuiveren.
Het peloton van Princen voerde volgens de richtlijnen van Nasution een guerrilla-oorlog [...]. Ook in het kamp van Princen vielen slachtoffers. Op 9 augustus 1949 werd het kwartier van Princen door een eenheid van het KNIL overrompeld. De Indonesische echtgenote van Princen en twaalf van zijn manschappen werden daarbij gedood. Ook werden papieren buitgemaakt waaruit de rol van de legereenheid van Princen kon worden opgemaakt. Princen wist - met granaatsplinters in zijn voet - te ontkomen naar een schuilplaats in de bergen.
De personeelsleden die instaan voor het onderhoud van de militaire vestigingen in ons land, maken zich zorgen. Ze kregen een aangetekende brief van de dienst Burgerlijk Algemeen Bestuur van het ministerie van Landsverdediging. Daarin wordt hen meegedeeld dat een particulier bedrijf hun werk vanaf volgende maand overneemt. Tegen 9 augustus moeten de personeelsleden laten weten of zij solliciteren bij het schoonmaakbedrijf of een verzoek indienen om te worden overgeplaatst naar een kwartier waarvan het onderhoud pas begin 1997 wordt uitbesteed [...]. De uitbesteding van het onderhoud van de militaire kwartieren past in het herstructureringsplan van de Krijgsmacht van 1993.
In ieder geval zal de sociale gesprekspartner in het kader van zijn opdracht genieten van de grootste onafhankelijkheid ten aanzien van de militaire overheid [...]. Eén van de oplossingen bestaat uit de oprichting van kinderkribbes voor het personeel in de nabijheid van kwartieren waar een hoge concentratie aan personeel is.
Het waait. Het sneeuwt. De tieners van een school uit het Ruhrgebied vluchten het voormalige kwartier van de Gestapo in. Daar kunnen ze beter zien hoe het werkelijk geweest is. De gids vult de lege vlakte in. Met een stok wijst ze op een maquette.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- militaire kwartieren
Sinds meer dan een jaar nu werken de militaire kwartieren met een degelijke sportinfrastructuur samen met scholen en erkende sportclubs.
Vaste verbindingen
ergens kwartier maken
-
als militair zijn verblijfplaats ergens kiezen en inrichten
Commandant was majoor Spiritus, die tevens de eerste Ortskommandant werd voor Meppel en het zuidelijke deel van de provincie Drenthe, en die kwartier maakte in hotel Bloksma (thans Gruppen) aan de Parallelweg.
Ik vocht alleen nog maar als wat Russen sneller waren opgetrokken dan ik kon vluchten. Ik had al weken geen nacht meer op dezelfde plaats doorgebracht. Als wij al ergens kwartier maakten, keek ik om me heen. Het silhouet van de dorpen, de bomen, de glooiing van de velden.
Charlier stuurde op 10 november 1993 een bericht aan Delcroix van de Belgische commandant die ter plaatse in Rwanda kwartier maakte. Deze stelde een aantal zeer kritische vragen over de voorbereidingen voor de Belgische VN-blauwhelmen.
-
verkennen en voorbereidingen treffen om de realisering van iets nieuws mogelijk te maken
Na een zorgvuldig assessment of een land de minimale randvoorwaarden biedt om War Child's werk mogelijk te maken, wordt een countrydirector aangewezen. De countrydirector gaat vervolgens aan de slag met kwartier maken. Zo moeten er duizend-en-één dingen worden geregeld, zaken als vergunningen , huisvesting, bankrekeningen, arbeidscontracten, een staf, maar ook projectlocaties.
Wij kunnen ook worden ingezet bij het kwartier maken. Waarbij we de haalbaarheid onderzoeken van een plan en dit plan verder doorontwikkelen.
ergens kwartier houden
-
in niet-militaire toepassing: de genoemde plaats als tijdelijk onderkomen gebruiken; opereren vanuit zekere plaats
In februari 1981 sloeg de bende van Phoolan toe bij het plaatsje Behmai, net binnen de grenzen van de deelstaat Uttar Pradesh. In een orgie van geweld werden twintig Thakurs gedood. Phoolan danste volgens de sterkste verhalen op de lijken van de Thakurs en smeerde het bloed van haar slachtoffers op haar voorhoofd. Onder het slaken van de kreet 'Phoolan Devi ki jai' (hoera voor Phoolan Devi), zou ze pas tegen zonsondergang haar paard de sporen hebben gegeven in de richting van de ontoegankelijke kloven waar ze kwartier hield.
In een winkeltje in Caledonian Street houdt James Lavelle kwartier. Enkele jaren geleden een obscure dj van muziek die nauwelijks kon doorbreken, vandaag een van de hipste artiesten van het land.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 3.0
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 2.0 : 3.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een gebouw of complex van verblijven
- [Functie] dient als huisvesting of om voor de vervulling van een specifieke functie
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is ingericht om er te verblijven of om bruikbaar te zijn voor een bepaalde functie
- [Belanghebbende of begunstigde] is bestemd voor een bepaalde persoon of personen
Algemene voorbeelden
Het kwartier van de abt is het meest in het oog springende gebouw. Dit werd in 1713-1732 opgetrokken in classiciserende barok onder de abten Steven Vander Steghen (1698-1725) en F. vanden Panhuysen (1725-1736). De middenpartij wordt bekroond door een fronton dat het wapenschild van S. Vander Steghen draagt.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
kwartier 3.1
((vooral) in België; archaïsch)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een kwartier…
is een woning
- [Afmeting] is doorgaans beperkt in woonruimte
- [Deel] bestaat meestal uit een klein aantal kamers
- [Geheel] vormt een deel van een grotere woning
- [Functie] biedt onderdak aan mensen
- [Tijd] was nog gebruikelijk in de loop van de twintigste eeuw
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is doorgaans eerder goedkoop en sober van inrichting
Algemene voorbeelden
Achteraf kreeg ik te horen dat ze voor mijn zuster een kwartier waren gaan huren. De wenkbrauwen van de Hollander gingen de hoogte in, ongeduldig, alsof hij niet begreep waarom wij zulke bizarre Vlaamse woorden bleven gebruiken die hij – in tegenstelling tot vader Van Ostayen – niet begreep. 'Een klein appartement,' probeerde ik. 'Met twee plaatsen en het toilet op de palier.' 'Een etage,' zei Jespers.
We liepen langs verwaarloosde huizen met drie of vier etages, gebruikt als kosthuis, of verdeeld in kwartieren.