maté


maté 1.0

afbeelding

Bron: Franz Eugen Köhler
( Publiek domein )

afbeelding

Bron: Ilosuna
( CC BY-SA 3.0 )

Zuid-Amerikaanse hulstachtige plant, waarvan de bladeren worden gebruikt om kruidenthee te trekken

Semagram (extra betekenisinformatie)


Maté…

is een plant

  • [Omvang concreet] is een boom van ongeveer 7 meter hoog
  • [Uiterlijk] heeft langwerpige groene bladeren, die langer en lichter van kleur zijn dan de Europese hulst
  • [Soort] is een hulstachtige plant
  • [Plaats] groeit in Zuid-Amerika, met name in Brazilië, Argentinië en Paraguay
  • [Product of vrucht] heeft bladeren die gebruikt worden voor het maken van kruidenthee

Wetenschappelijke naam: Ilex paraguariensis

Rijk Plantae; Planten
Stam Embryophyta; Landplanten
Klasse Spermatopsida; Zaadplanten
Orde Aquifoliales
Familie Aquifoliaceae; Hulstfamilie
Geslacht Ilex
Soort Ilex paraguariensis

Algemene voorbeelden


Maté is één van het zestal meest bekende cafeïne bevattende planten ter wereld. De vijf anderen zijn koffie, thee, cacao, kola-noot [...] en guarana.

http://www.braintec.info/valvrucht/hoofdstuk17.htm

We reden langs een goede asfaltweg tussen wat ons bevolkingsaanplanten leek. Veel cassave en pisang, citrustuinen, veel maté en hier en daar suikerriet.

Een broer in Brazilië, Beb Vuyk,

Woordfamilie


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


maté 1.1

bladeren van de matéplant waarvan thee gezet wordt

Betekenisbetrekking


metonymie
Specifiek plant : deel plant
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Algemene voorbeelden


'Hout en maté,' zei ze, 'je kunt het nog aan mijn huid ruiken.' Ze hield haar arm voor zijn neus. Toen hij snoof, raakten zijn neusvleugels de haartjes. 'Maté stinkt,' zei haar oudste dochter. 'We wreven de theebladeren over onze huid. Dan beten de slangen niet.'

Voel maar, Jan Brokken,

maté 2.0

Zuid-Amerikaanse kruidenthee van de bladeren van de matéplant; yerba maté

Betekenisbetrekking


metonymie
Specifiek plant : stof
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Maté…

is thee; is een drank; is een vloeistof

  • [Smaak] is bitter
  • [Ingrediënt] bestaat uit een aftreksel van matébladeren en bevat een hoge concentratie cafeïne
  • [Plaats] wordt vooral veel gedronken in Paraguay, Argentinië en Brazilië, maar ook wel elders
  • [Plaats van herkomst] is afkomstig uit Zuid-Amerika
  • [Container] wordt geschonken in een bolvormig potje dat oorspronkelijk gemaakt werd van kalebas; wordt bij ons ook gewoon uit de theepot geschonken of gezet met een theezakje
  • [Gebruikswijze] wordt volgens Zuid-Amerikaanse traditie gedronken met een soort rietje, een bombilla
  • [Werking of functionering] heeft een opwekkende werking
  • [Onderscheid of tegenstelling] wordt niet van de theeplant getrokken, maar van de matéplant
  • [Omstandigheid] wordt traditioneel gedronken in familieverband of in een vriendenkring; degenen met wie de maté gedronken wordt, zitten in een kring of rond een tafel en de maté volgt altijd hetzelfde rondje

Algemene voorbeelden


Haar vader en haar broers keken naar een voetbalwedstrijd op de televisie, haar moeder maakte maté klaar, zij deed de afwas.

Voel maar, Jan Brokken,

Hij zette thuis bij ons een kopje maté en ging slapen.

Acacialaan, Koen Peeters,

maté 2.1

afbeelding

Bron: Lucash
( CC BY-SA 3.0 )

hoeveelheid, portie maté; kopje of glas maté

Betekenisbetrekking


metonymie
Specifiek stof : portie stof
Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

Algemene voorbeelden


Hoewel de maté onmisbaar is in de Argentijnse cultuur, gaan de Urugayos (inwoners van Uruguay) nog een stapje verder: wanneer zij de deur van hun huis achter zich dichtslaan, gaan ze nooit alleen, maar altijd in gezelschap van een maté in de ene arm en de thermoskan met heet water in de andere arm.

http://www.yfu.nl/?id=614

Na ongeveer vier matés moet de yerba worden gewisseld, zodat het de typische smaak en uitwerking behoudt.

http://www.volkenkunde.nl/zoek_collectie.aspx?&searchfor1=OVM.AAB&searchtag1=inthes&framewidth=&frameheight=&sort=&predict=inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAC.AAB.AAB):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAC.AAB.AAA):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAC.AAF.AAG):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAC.AAM.000):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAJ):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAI):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAH):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAG):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAF):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAE):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAD):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAC):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAB):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAB.AAF.AAA):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAA.AAH.AAB):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAA.AAH.AAA):&refine_ccIndexname=&refine_Geo=inthes(OVM.AAA.AAD.AAB.AAC.AAA):inthes(OVM.AAA.AAD.AAB):&refine_Cult=&refine_Tref=&refine_Cat=inthes(OVM.AAC.AAE.AAG):inthes(OVM.AAC):inthes(OVM.AAC):&refine=geografische%20herkomst&currentFirst=1&currentDisplayMode=single

maté 3.0

afbeelding

Bron: w:es:Usuario:Barcex
( CC BY-SA 3.0 )

bolvormig potje, dat oorspronkelijk gemaakt werd van kalebas, waaruit maté gedronken wordt

Betekenisbetrekking


metonymie
Specifiek container : stof
Betrokken betekenissen 3.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een maté…

is een pot; is een voorwerp; is een zaak

  • [Uiterlijk] is een bolvormig potje
  • [Materiaal] is oorspronkelijk een uitgeholde kalebas, maar wordt nu ook van andere materialen gemaakt
  • [Gebruikswijze] wordt gebruikt om maté uit te drinken

    Algemene voorbeelden


    De maté is een bolvormig vat [...]. Matés zijn verkrijgbaar in alle maten: minibolletjes voor de eenzame drinker in de nachtdienst, formaat meloen voor de familie-genieter.

    http://www.volkskrantblog.nl/bericht/158347