oliebol


oliebol 1.0

afbeelding

Bron: Martijn van Exel
( CC BY-SA 2.0 )

bolvormige koek van beslag die in frituurolie wordt gebakken en die in Nederland volgens traditie op oudejaarsavond wordt gegeten; in olie gebakken bol

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een oliebol…

is een lekkernij; is voedsel

  • [Geur] heeft een aangename, doordringende geur
  • [Kleur] is goudbruin van kleur
  • [Smaak] smaakt zoet
  • [Vorm] is min of meer bolvormig rond
  • [Ingrediënt] wordt gemaakt van een beslag van bloem, eieren, gist, zout en lauwe melk of karnemelk
  • [Samenstelling] bestaat uit gebakken beslag, al dan niet gevuld met krenten of rozijnen
  • [Bereiding] wordt bereid door met twee lepels een hoeveelheid beslag in een pan met hete olie te laten vallen en de zo ontstane bol bruin te bakken
  • [Plaats] wordt thuis gebakken of wordt gekocht aan een oliebollenkraam
  • [Tijd] wordt in Nederland volgens traditie op oudejaarsavond gegeten, maar wordt verder het hele jaar door in België en Nederland gegeten als lekkernij, bijvoorbeeld op kermissen
  • [Gebruikswijze] wordt warm of koud gegeten, al dan niet met poedersuiker

Algemene voorbeelden


En met die rijksdaalder stevig in je hand geklemd nog een hele tijd rondlopen en alles even heerlijk vinden en eindelijk een zak met poedersuiker bestrooide oliebollen kopen en die allemaal achter elkaar lekker alleen op eten.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

Op oudejaarsmiddag trof ik hem in de keuken, waar zijn moeder bezig was met het bakken van oliebollen. 'Moet je eens kijken,' zei hij. Hij pakte met de toppen van zijn vingers een oliebol van de schaal, beet er, met zijn lippen weggetrokken, een stuk af en liet mij de binnenkant zien. 'Dat noemt mijn moeder oliebollen! Als er twee krenten inzitten, heb je geluk gehad.' 'Zo staat het in het recept,' verdedigde zijn moeder zich. 'Jaaa! maar dat is een recept van vóór de oorlog!'

Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

Iedereen zeult met de laatste boodschappen: appels om appelflappen van te maken, olie om oliebollen in te bakken, flessen knalchampagne, rotjes, gillende keukenmeiden en ander vuurwerk.

http://www.kbspirouette.nl/kinderen/hoezitdat/hoezitdat.htm

Half acht: de geur van oliebollen dringt diep in de neus door, de consumptie daarvan laat op zich wachten.

Meppeler Courant,

Omdat we juist drie puntzakken vol oliebollen hadden gekocht, bleven we even terzijde staan.

De Standaard,

Jaarlijks wordt een speciale actiedag georganiseerd met tal van attracties. Die bood dit jaar een kermis met stalletjes met ouderwets snoepgoed, oliebollen en natuurlijk een ouderwetse viskraam.

Meppeler Courant,

'Doet jouw moeder ook zo weinig krenten in de oliebollen?'

Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

Ik nam een hap van een oliebol. 'Lekker Bea, lekker veel rozijnen.' 'Op krenten heb ik het niet,' zei hij. 'Daar zitten altijd steentjes tussen en daar bijt je dan op.'

Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • oliebollen bakken
  • oliebollen eten

Ik bak oliebollen met oudjaar, voor Toni en Armin en mij. Toni is overdag weg.

De schaamte voorbij, Anja Meulenbelt,

Te veel oliebollen gegeten? Of waren het kerstkransjes?

NRC,

met adjectief ervoor


  • koude oliebollen
  • warme oliebollen
  • zelfgebakken oliebollen
  • zelfgemaakte oliebollen

Op de tv klinkt het nieuwjaarsconcert en bij de koffie worden koude oliebollen van gisteren geserveerd.

http://www.kbspirouette.nl/kinderen/hoezitdat/hoezitdat.htm

De geur van warme oliebollen bezorgde Hannelore een onweerstaanbare trek.

Pandora, Pieter Aspe,

Op oudejaarsavond stond een schaal zelfgebakken oliebollen en appelflappen op hun kachel maar ze gingen bijtijds naar bed.

Kriblijn, Barber van de Pol,

Zus ontdoet zich van overtollige ballast, pakt haar zelfgemaakte oliebollen in, terwijl broerlief langzaam leert de buik van zijn vrouw te koesteren.

De langverwachte, Abdelkader Benali,

met substantief ervoor


  • een schaal oliebollen
  • een zak oliebollen

De redacteur die het plaatje bij het artikel uitkoos, hield het trouwens, hopelijk tegen beter weten in, op een schaal oliebollen.

NRC,

Uit het oogpunt van klantenbinding besloot Heiner sr. eens een zak oliebollen op de kermis te kopen.

http://www.refdag.nl/website/artikel.php?id=59436,

met ander, nevengeschikt substantief


  • oliebollen of appelbeignets
  • oliebollen en appelbeignets
  • oliebollen en appelflappen
  • oliebollen en champagne

Ongeveer tweederde van alle Nederlandse huishoudens viert oud en nieuw samen met een schaal oliebollen of appelbeignets op tafel.

http://www.gfk.nl/data/publicat/subjects/jaargids/2004/download/Heerlijk%20ruikend%20of%20makkelijk%20opvouwbaar.pdf

De oliebol en appelbeignet blijft het populairst onder de gezinnen met kinderen. Hoewel dit de grootste groep binnen Nederland is die zelf oliebollen en appelbeignets bakt (31,5%), wordt er toch meer gekocht (45,6%) dan gebakken.

http://www.gfk.nl/data/publicat/subjects/jaargids/2004/download/Heerlijk%20ruikend%20of%20makkelijk%20opvouwbaar.pdf

Op oudejaarsavond stond een schaal zelfgebakken oliebollen en appelflappen op hun kachel maar ze gingen bijtijds naar bed.

Kriblijn, Barber van de Pol,

Toen, met de oliebollen en champagne nog in de maag, wandelde Wessels 'zomaar' naar de kwartfinales van het toernooi in het Indiase Chennai en plaatste zich vervolgens via drie overwinningen in de kwalificaties voor de Australian Open in Melbourne.

De Telegraaf,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


oliebol 2.0

(informeel; pejoratief)

domme man; sufferd

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een oliebol…

is een persoon

      Algemene voorbeelden


      Met Leo kon je lachen, die vent wist ook wat business was. Die had in Dallas moeten wonen – het echte Dallas dus – dan waren de films en feuilletons op onze schermen over hém gegaan en niet over een oliebol met een cowboyhoed.

      Het goddelijke monster, Tom Lanoye,

      Het is helemáál geen muziek van God, grote oliebol die je d'r bent, wie heeft je dat wijsgemaakt!? Muziek van God. Het is muziek van allemaal zieke mensen die pijn lijden hier op de wereld waar alles belabberd is, lelijk, onvolmaakt en ellendig tot in den treure!

      Een treurige afdronk, Levi Weemoedt,

      Het was er een knettergekke boel: je kon elkaar nauwelijks verstaan en het tapijt lag vol met platgetrapte cocktailsnacks. Ik werd meteen omringd door zwetende en zwetsende oliebollen, luidruchtige krompraters die zich aan holle retoriek en schuine moppen staande probeerden te houden.

      Op toernee met Leopold Sondag, Ward Ruyslinck,

      'Prachtig, zoals u die man... hoe heet hij ook weer?' 'Van der Ven.' 'Van de Ven! Zoals u die man te kakken zet! God, wat een oliebol was dat! Neem me niet kwalijk!'

      Het Bureau. Dl. 6: Afgang, J.J. Voskuil,

      Woordfamilie


      Als deel van een afleiding