oliebol 1.0
Source:
Martijn van Exel
(
CC BY-SA 2.0
)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een oliebol…
is een lekkernij; is voedsel
- [Geur] heeft een aangename, doordringende geur
- [Kleur] is goudbruin van kleur
- [Smaak] smaakt zoet
- [Vorm] is min of meer bolvormig rond
- [Ingrediënt] wordt gemaakt van een beslag van bloem, eieren, gist, zout en lauwe melk of karnemelk
- [Samenstelling] bestaat uit gebakken beslag, al dan niet gevuld met krenten of rozijnen
- [Bereiding] wordt bereid door met twee lepels een hoeveelheid beslag in een pan met hete olie te laten vallen en de zo ontstane bol bruin te bakken
- [Plaats] wordt thuis gebakken of wordt gekocht aan een oliebollenkraam
- [Tijd] wordt in Nederland volgens traditie op oudejaarsavond gegeten, maar wordt verder het hele jaar door in België en Nederland gegeten als lekkernij, bijvoorbeeld op kermissen
- [Gebruikswijze] wordt warm of koud gegeten, al dan niet met poedersuiker
Algemene voorbeelden
En met die rijksdaalder stevig in je hand geklemd nog een hele tijd rondlopen en alles even heerlijk vinden en eindelijk een zak met poedersuiker bestrooide oliebollen kopen en die allemaal achter elkaar lekker alleen op eten.
Op oudejaarsmiddag trof ik hem in de keuken, waar zijn moeder bezig was met het bakken van oliebollen. 'Moet je eens kijken,' zei hij. Hij pakte met de toppen van zijn vingers een oliebol van de schaal, beet er, met zijn lippen weggetrokken, een stuk af en liet mij de binnenkant zien. 'Dat noemt mijn moeder oliebollen! Als er twee krenten inzitten, heb je geluk gehad.' 'Zo staat het in het recept,' verdedigde zijn moeder zich. 'Jaaa! maar dat is een recept van vóór de oorlog!'
Iedereen zeult met de laatste boodschappen: appels om appelflappen van te maken, olie om oliebollen in te bakken, flessen knalchampagne, rotjes, gillende keukenmeiden en ander vuurwerk.
Half acht: de geur van oliebollen dringt diep in de neus door, de consumptie daarvan laat op zich wachten.
Omdat we juist drie puntzakken vol oliebollen hadden gekocht, bleven we even terzijde staan.
Jaarlijks wordt een speciale actiedag georganiseerd met tal van attracties. Die bood dit jaar een kermis met stalletjes met ouderwets snoepgoed, oliebollen en natuurlijk een ouderwetse viskraam.
'Doet jouw moeder ook zo weinig krenten in de oliebollen?'
Ik nam een hap van een oliebol. 'Lekker Bea, lekker veel rozijnen.' 'Op krenten heb ik het niet,' zei hij. 'Daar zitten altijd steentjes tussen en daar bijt je dan op.'
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- oliebollen bakken
- oliebollen eten
Ik bak oliebollen met oudjaar, voor Toni en Armin en mij. Toni is overdag weg.
Te veel oliebollen gegeten? Of waren het kerstkransjes?
met adjectief ervoor
- koude oliebollen
- warme oliebollen
- zelfgebakken oliebollen
- zelfgemaakte oliebollen
Op de tv klinkt het nieuwjaarsconcert en bij de koffie worden koude oliebollen van gisteren geserveerd.
De geur van warme oliebollen bezorgde Hannelore een onweerstaanbare trek.
Op oudejaarsavond stond een schaal zelfgebakken oliebollen en appelflappen op hun kachel maar ze gingen bijtijds naar bed.
Zus ontdoet zich van overtollige ballast, pakt haar zelfgemaakte oliebollen in, terwijl broerlief langzaam leert de buik van zijn vrouw te koesteren.
met substantief ervoor
- een schaal oliebollen
- een zak oliebollen
De redacteur die het plaatje bij het artikel uitkoos, hield het trouwens, hopelijk tegen beter weten in, op een schaal oliebollen.
Uit het oogpunt van klantenbinding besloot Heiner sr. eens een zak oliebollen op de kermis te kopen.
met ander, nevengeschikt substantief
- oliebollen of appelbeignets
- oliebollen en appelbeignets
- oliebollen en appelflappen
- oliebollen en champagne
Ongeveer tweederde van alle Nederlandse huishoudens viert oud en nieuw samen met een schaal oliebollen of appelbeignets op tafel.
De oliebol en appelbeignet blijft het populairst onder de gezinnen met kinderen. Hoewel dit de grootste groep binnen Nederland is die zelf oliebollen en appelbeignets bakt (31,5%), wordt er toch meer gekocht (45,6%) dan gebakken.
Op oudejaarsavond stond een schaal zelfgebakken oliebollen en appelflappen op hun kachel maar ze gingen bijtijds naar bed.
Toen, met de oliebollen en champagne nog in de maag, wandelde Wessels 'zomaar' naar de kwartfinales van het toernooi in het Indiase Chennai en plaatste zich vervolgens via drie overwinningen in de kwalificaties voor de Australian Open in Melbourne.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
oliebol 2.0
(informeel; pejoratief)
Betekenisbetrekking
| Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
|---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een oliebol…
is een persoon
Algemene voorbeelden
Met Leo kon je lachen, die vent wist ook wat business was. Die had in Dallas moeten wonen – het echte Dallas dus – dan waren de films en feuilletons op onze schermen over hém gegaan en niet over een oliebol met een cowboyhoed.
Het is helemáál geen muziek van God, grote oliebol die je d'r bent, wie heeft je dat wijsgemaakt!? Muziek van God. Het is muziek van allemaal zieke mensen die pijn lijden hier op de wereld waar alles belabberd is, lelijk, onvolmaakt en ellendig tot in den treure!
Het was er een knettergekke boel: je kon elkaar nauwelijks verstaan en het tapijt lag vol met platgetrapte cocktailsnacks. Ik werd meteen omringd door zwetende en zwetsende oliebollen, luidruchtige krompraters die zich aan holle retoriek en schuine moppen staande probeerden te houden.
'Prachtig, zoals u die man... hoe heet hij ook weer?' 'Van der Ven.' 'Van de Ven! Zoals u die man te kakken zet! God, wat een oliebol was dat! Neem me niet kwalijk!'