sjaal


sjaal 1.0

afbeelding

Bron: petunlad
( CC BY-SA 2.0 )

meestal langwerpig kledingstuk dat om de nek wordt gedragen om de hals en de keel te bedekken en te beschermen tegen kou; kledingstuk dat om de hals wordt gedragen

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een sjaal…

is een kledingstuk

  • [Afmeting] bedekt de nek en meestal ook de keel
  • [Omvang concreet] is meestal tamelijk lang en niet breed
  • [Attribuut] wordt soms gedragen in combinatie met een muts en handschoenen
  • [Materiaal] is meestal gemaakt van een zachte stof, bijvoorbeeld wol, katoen of zijde
  • [Functie] wordt gedragen om de nek te bedekken en te verwarmen; beschermt tegen kou
  • [Gebruikswijze] wordt om de nek heen geslagen, gewikkeld of geknoopt; wordt om de nek vastgeknoopt
  • [Omstandigheid] wordt vooral gedragen als het koud is

Algemene voorbeelden


Onder rumoer verzamelden ze zich voor de televisie. Ze zagen Bennie op een zeiljacht. Hij stond kouwelijk op de voorplecht, zijn hoofd wat ingetrokken, zijn armen gekruist tegen zijn borst gedrukt, in een gewoon pak, zijn haren in de wind. Daar staat inderdaad geen groot zeiler, dacht Romme. "Heeft iemand een sjaal?" riep iemand.

Verborgen schade, Aster Berkhof,

Ze had ook van die wereldontvanger moeten afblijven, ze had zich moeten beperken tot de vertrouwde zaken: een paar losse marken, een vulpen die je overal kunt verliezen, panty's in haar maat, een sjaal die is blijven hangen aan de kapstok.

Gstaad 95-98, Marek van der Jagt,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een sjaal aantrekken
  • een sjaal afdoen
  • een sjaal dragen
  • een sjaal ombinden
  • een sjaal omdoen
  • een sjaal omhebben
  • een sjaal omslaan
  • een sjaal vastknopen

Hij trok zijn sjaal wat strakker aan en maakte dat hij wegkwam.

Kalisalpeter, Youri Vankerckhove,

Ze deed haar sjaal af en keek op haar horloge.

De val, Marga Minco,

Floors kleren waren nauwelijks bespat, terwijl mijn trui en mijn broek door alle opgedroogde verf aanvoelden als een harnas. Het was typerend voor het verschil tussen Floor en mij. Als ik in de winter een sjaal droeg, dan toonde die steevast, en zonder dat ik het zelf merkte, aan iedereen het etiket met wasinstructies.

Zuiderkruis, Pauline Slot,

Ze bond hem een sjaal om en zette een hoed op zijn hoofd.

Matrimony, Micheline De Ridder,

Stem van de moeder: Doe wel een sjaal om, want het wordt koud.

Fin de siècle, John Schleipen,

Ik knoopte mijn sjaal stevig vast aan een tak en bond het andere eind rond mijn hals.

Calvados, Elvis Peeters,

Hij had altijd een sjaal om en droeg een versleten jas met uitpuilende zakken.

Een lichtgevoelige jongen, Walter van den Broeck,

Liliane heeft haar sjaal weer omgeslagen, maar als wij op straat komen, merk ik dat zij even rilt.

Liliane, of De spiegelingen van leugen en liefde, Clem Schouwenaars,

met adjectief ervoor


  • een blauwe sjaal
  • een dikke sjaal
  • een donkere sjaal
  • een driehoekige sjaal
  • een dunne sjaal
  • een gebloemde sjaal
  • een Indiase sjaal
  • een Indische sjaal
  • een katoenen sjaal
  • een kleurige sjaal
  • een lange sjaal
  • een oranje sjaal
  • een paarse sjaal
  • een rode sjaal
  • een roze sjaal
  • een satijnen sjaal
  • een Spaanse sjaal
  • een warme sjaal
  • een weelderige sjaal
  • een witte sjaal
  • een wollen sjaal
  • een zijden sjaal
  • een zwarte sjaal
  • een Zweedse sjaal

Mijn moeder droeg een blauwe sjaal, die almaar valer werd.

Verleidingen, Rudolf Geel,

Tine had een warme ijsmuts voor hem gebreid, met daaraan vast een dikke sjaal die je onder de armen kon doortrekken.

De natte gemeente van Koos Tak, Rijk de Gooijer & Eelke de Jong,

Met een donkere sjaal had hij zijn mond bedekt.

Het woeden der gehele wereld, Maarten 't Hart,

Hij prees haar rode, eigenhandig geweven boerenrok alsook de driehoekige sjaal van ongekleurde wol die haar los over de schouders hing.

Martha, Lut Ureel,

Ze rilt lichtjes, en ze wikkelt langzaam de dunne sjaal van haar Indiase salwaar om zich heen, maar het zal niet helpen, want de kilte komt van binnen.

NRC,

Hij pakte een gebloemde sjaal uit een mandje en hing hem over haar schouder.

Alle vogels van de wereld, Daphne Buter,

Ik wikkelde een Indiase sjaal om mijn hoofd en ging eerst maar eens terug naar Indonesië.

Mevrouw mijn moeder, Yvonne Keuls,

In een hoek hangt, gedrapeerd op een ronde tafel, een Indische sjaal met lange, zwart-zijden franjes.

De reis, Rose Gronon,

In haar handen houdt ze een blauwe katoenen sjaal, die sensueel door haar vingers glijdt.

http://www.bellydance.be/content.html

Ze keuvelt minzaam met steenrijke industriëlen, nog steeds gekleed in dezelfde eenvoudige wit-zwarte sarong, met kleurige sjaal eroverheen.

De Standaard,

Ze was een narcistische figuur. Altijd droeg ze zwarte kledij. Aan Isodora, de balletdanseres, liet ze me denken. Zij die rechtstaand en wuivend in zo'n open ouderwetse wagen met haar lange sjaal gewurgd werd, nadat het kledingstuk tussen het achterwiel van de wagen kwam.

De bondgenoot, Marcella Baete,

Getooid met een oranje sjaal, sprong de bewindsvrouwe in de vip-box voortdurend van haar stoel.

NRC,

Wat opviel was alleen zijn paarse sjaal die om zijn middel geknoopt zat.

http://www.acvnlp.nl/pages/hoofdpage.htm

In de stad Dinant aan de Maas werden inwoners die geëvacueerd willen worden opgeroepen een rode sjaal uit het raam te hangen.

NRC,

Els Jetten (groene werktrui, roze sjaal tegen de kou, vuile spijkerbroek en dito handen) is geen luxetante.

De Limburger,

Wanneer ze dan onverwachts weer binnen zou zijn gekomen en de satijnen sjaal rond de hals van het meisje zou hebben gesnoerd, zou ze wachten tot het lichaam rustig was geworden.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

En nu ademt de nacht uit, tijd die naar nergens ijlt... Hoe komt het dat mijn verleden ineens zo fel opgloeit? Het vlamde op toen ik de kleuren van mijn Spaanse sjaal bekeek en ze dan gretig begon op te slurpen.

Het zomeruur, Lucienne Stassaert,

Een warme sjaal rond m'n hals, handschoenen aan en ik ging op weg.

De heiligen zijn dood, René Stoute,

En wat een schoonheid, zo'n simpel grijs jasje dat openvalt en waarvan de voering aan de zoom een strook oranjerood gebloemd satijn demonstreert. Daar past een rechte pantalon bij en een weelderige sjaal met franjes.

De Standaard,

Zelfs zijn witte sjaal draagt hij als zijn eeuwenoude piëmontese sjerp.

De Standaard,

Vermoed wordt dat een wollen sjaal die in de kamer gevonden werd weleens het moordwapen zou kunnen zijn.

[verhaal zonder titel], Jan Molenberghs,

In wezen niets bijzonders: een meneer met een regenjas, een keurige gleufhoed en een zijden sjaal.

Het damesorkest en andere stadsverhalen, Herman Pieter de Boer,

Een zwarte sjaal dramatiseert haar roze hals, haar platte vingers houden de franjes vast.

Het zomeruur, Lucienne Stassaert,

Een paar kleine dingen, wat sieraden, de Zweedse sjaal, stopte ze in haar tas.

Blauwbaard, Pauline Slot,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een wapperende sjaal

Hij is onmiskenbaar zwaar gestraft, denk ik telkens wanneer ik hem in de verte zie verdwijnen, zijn wapperende sjaal het laatst, net of hij koortsachtig op zoek naar een nieuwe broederschap naar me zwaait.

Het nietigste, Marie Kessels,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een gebreide sjaal
  • een gehaakte sjaal

Voor de etalage van een boekhandel botste ik op mijn oude vriend V. uit G. Zijn hoed stond een beetje scheef, zijn gebreide sjaal fladderde in de wind, zijn regenjas hing open en zijn aangezicht zag bloedrood.

De Standaard,

Pas als wij daar zitten kan ik voor het eerst de kleur van haar lange jurk duidelijk onderscheiden. Parelgrijs. En daarop draagt zij een halssnoer, dat tot over haar buste reikt, met donkerrode kralen. Dezelfde kleur als haar ruime, gehaakte sjaal, waarover haar blond haar golft.

Liliane, of De spiegelingen van leugen en liefde, Clem Schouwenaars,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: om

  • (met een) sjaal om het hoofd
  • (met een) sjaal om het gezicht
  • met een sjaal om de hals
  • met een sjaal om de nek

In de gang wachten moeders met een sjaal om het hoofd.

De Standaard,

Na afloop van de wedstrijd stond hij met een sjaal om zijn gezicht en een groepje kameraden van tussen de dertien en achttien jaar te wachten.

NRC,

Hun lichamen, aldus werd in de pers vermeld, werden gevonden met een sjaal om de hals. Zij waren gewurgd met hetzelfde wapen, waarmede de vrouw uit het verhaal werd gedood.

http://resourcessgd.kb.nl/SGD/19621963/FULLTEXT/SGD_19621963_tekst_0004218.xml

'In dit weer zijn we niet in ons element', verzucht Schuil, na afloop van een makkelijk gewonnen partij in zijn pool. Een blik in het stadion zegt genoeg. De danseressen die als taak hebben de pauzes op te vrolijken, doen dit met een sjaal om de nek en een eenzame toeschouwer zit ineengedoken op de vrijwel lege tribune met een handdoek om zijn lichaam en een stevig capuchon over het hoofd.

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/3264169/2012/06/01/Ook-in-de-regen-telt-maar-een-woord-Londen.dhtml,

Voorzetsel: rond

  • een sjaal rond zijn hals
  • een sjaal rond zijn nek
  • een sjaal rond het hoofd

Op een keer zat in het publiek een moeder met haar zoontje van een jaar of 5, die ze een wit Elviskostuum had aangetrokken en een gitaar rond de hals gehangen had. Elvis had een sjaal rond zijn hals. Hij deed teken naar de moeder om de jongen tot bij hem te brengen en hing zijn sjaal rond de hals van de jongen.

http://www.elvismatters.nl/index.php?pagina=uitgave&uitgave_id=27&artikel_id=259,

Een 11-jarige jongen uit het Waalse Amay is overleden. Hij werd zondagavond in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht na een luguber wurgspel. Zijn vader vond hem in zijn slaapkamer met een sjaal rond zijn nek.

http://www.ikkeben.nl/forum/topic.asp?topic_id=15851,

Mensen die toch buiten komen, proberen zich zo goed mogelijk tegen de koude te beschermen. "Je herkent zelfs je buren niet", zegt Van Hoof. "Iedereen heeft een muts op en dan nog eens een sjaal rond zijn hoofd. Het zijn de koudste temperaturen die ik hier ooit al heb meegemaakt."

http://m.deredactie.be/cm/vrtnieuws.mobile/mbuitenland/1.1825941,

Voorzetsel: tegen

  • een sjaal tegen de kou

E.J. (groene werktrui, roze sjaal tegen de kou, vuile spijkerbroek en dito handen) is geen luxetante.

De Limburger,

Voorzetsel: voor

  • een sjaal voor zijn mond

Maar ik wil eerst iets anders nietje bespreken, die moord... jij was erbij, jij hebt het gezien...' 'Ik heb niets gezien, ik heb alleen maar een knal gehoord, en pas later omgekeken. Toen zag ik een man...' 'Met een gleufhoed op en een sjaal voor zijn mond, dat stond in de krant, dus dat weet ik.'

Het woeden der gehele wereld, Maarten 't Hart,

in voorzetselgroep


  • (iemand) wurgen met een sjaal

Zij wees hem opnieuw af, waarop hij haar wurgde met een sjaal.

De Telegraaf,

met ander, nevengeschikt substantief


  • sjaal en hoed
  • sjaal of hoofddoek
  • sjaal of muts
  • sjaal of paraplu
  • sjaals en dassen
  • sjaals en handschoenen
  • sjaals en jassen
  • sjaals en mutsen

Ze ontdeed haar echtgenoot van sjaal en hoed en voelde zijn koude wangen.

Matrimony, Micheline De Ridder,

Sommige vrouwen dragen een hoed, anderen een sjaal of hoofddoek, nog andere een pruik.

http://www.pienternet.be/ArabischeCultuur/Jodendom,

Indien Tom vannacht over de brug kwam, zou Anja morgen zonder sjaal of muts verschijnen. Na vijf jaar bibliotheek met Anja zag hij in een oogopslag of Tom en Anja de nacht voordien hun huwelijk andermaal geconsumeerd hadden.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Het gebruik van hedendaagse gebruiksvoorwerpen, zoals een sjaal of paraplu, maakt Hapkido een boeiende en veelzijdige sport.

http://www.vechtsporten.be/

Als er veel gezellig bezoek kwam kijken, liet Willem zich een roodwit supporterspetje opzetten. Daar zijn fotoos van maar die zal ik uit piëteit niet publiceren; hoewel Willem de hoeden en petten keurig op, de sjaals en dassen netjes om, en de pijpen en sigaren braaf in zijn bek hield, kijken zijn roodgeflitste ogen mij verwijtend aan.

Veertig. Drie verhalen, Kees van Kooten,

Ze stoof rond in een autootje dat van binnen bezaaid was met schillen van vruchten die ze had gegeten, pakjes van sigaretten die ze had gerookt, sjaals en handschoenen die ze niet meer droeg.

Gevallen vrouwen, Laurie Langenbach,

Overal zijn bloemen en zodra het weer het toelaat gaan de sjaals en jassen uit en wordt het voorjaar gevierd op één van de vele terrasjes.

http://212.72.35.9/citytour/1.asp

Mensen kruipen in dikke jassen, de handen diep in de zakken, de gezichten verkleind door sjaals en mutsen.

De Standaard,

Vaste verbindingen


anonieme sjaal

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


sjaal 2.0

(politiek en bestuur; neologisme)

in de verbinding rode sjaals
Ook wel gespeld als Rode Sjaals. De verkleinvorm komt ook voor: rode sjaaltjes of Rode Sjaaltjes.

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Vaste verbindingen