tijdgeest


tijdgeest 1.0

wijze van denken en voelen die kenmerkend is voor een bepaalde historische periode; kenmerkende mentaliteit van zekere tijd

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een tijdgeest…

is een mentaliteit

  • [Tijd] is gebonden aan een bepaalde historische periode
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft bepaalde karakteristieken inzake denken en voelen en verandert met de tijd

    Combinatiemogelijkheden


    als subject bij een werkwoord


    • daarnaar zijn
    • veranderen
    • zich kenmerken door

    Eigenlijk wilden de Surinamers alleen maar eigen baasje spelen, waarop Nederland ze meteen volwassen verklaarde en ze het Koninkrijk uitzette. De tijdgeest was daar nu eenmaal naar, het proces van dekolonisatie was overal ingezet, en de mythe van gelijkwaardigheid maakte veel kleine Derde Wereldlandjes een tikje megalomaan.

    NRC,

    De tijdgeest verandert, dat houd je niet tegen.

    http://www.pz.nl/akb/

    Terwijl voor de bloei van de economie bij voorbeeld een zekere soberheid, spaarzin en werklust essentieel zijn, kenmerkt de tijdgeest zich door hedonisme en door het najagen van kortstondige genietingen.

    NRC,

    als object bij een werkwoord


    • (de, een) tijdgeest aanvoelen
    • (de, een) tijdgeest illustreren
    • (de, een) tijdgeest weergeven

    Maar Willem-Alexander voelt de tijdgeest vermoedelijk goed aan wanneer hij er vanuit gaat dat de godsdienstige overtuigingen van zijn aanstaande geen punt van discussie meer zullen zijn, zoals ze dat nog wel waren toen zijn tante Irene in 1964 in het huwelijk trad met de Spanjaard Carlos-Hugo van Bourbon-Parma.

    NRC,

    Onder de schabouwelijke faits divers waarvan de kranten zwart zien dezer dagen, was het vanzelfsprekend slechts een amusant prulletje, maar het illustreert een tijdgeest.

    De Standaard,

    De tijdgeest wordt goed weergegeven en een zekere documentaire waarde is de film niet vreemd.

    De Standaard,

    • de tijdgeest opsnuiven
    • de tijdgeest uitademen

    'Rij maar wat rond, Jules,' antwoordde Guggenheimer, 'ik wil de tijdgeest een beetje opsnuiven.'

    Uitgeverij Guggenheimer, Herman Brusselmans,

    Zijn eerste cd is een klassieker en was in zijn tijd een statement: de drugssongs Illegal Smile en vooral Sam Stone ademden de tijdgeest uit.

    De Standaard,

    met adjectief ervoor


    • de liberale tijdgeest
    • de naoorlogse tijdgeest
    • de negentiende-eeuwse tijdgeest
    • de tegenwoordige tijdgeest
    • de romantische tijdgeest
    • de sombere tijdgeest
    • de toenmalige tijdgeest
    • een nieuwe tijdgeest

    De roep om de natie is in wezen verzet tegen de liberale tijdgeest.

    NRC,

    De naoorlogse tijdgeest moet hij, naar Reynebeau's woord, als drukkend en intolerant hebben ervaren.

    De Standaard,

    De mythe van de heksenjagende inquisitie berustte op verschillende veronderstellingen en vergissingen. Ze werd ingegeven door de negentiende-eeuwse tijdgeest die de Katholieke Kerk verantwoordelijk stelde voor de vervolgingen.

    http://www.kuleuven.ac.be/thomas/actualiteit/indekijker/20/index_main.php,

    Het actieprogramma, dat voortborduurt op eerdere groen- en witboeken over het sociale beleid in Europa, ademt de tegenwoordige tijdgeest binnen de Europese Unie uit van terughoudenheid en nuchterheid.

    NRC,

    In de romantische tijdgeest van de 19e eeuw betekent dit dat 'het volk' zijn rijke volkscultuur spontaan en ongerept beleeft en doorgeeft, wat bewezen en geïllustreerd werd door succesvolle publicaties als de Kinder- und Hausmärchen (1812, 1815) van de gebroeders Jakob (1785-1863) en Wilhelm Grimm (1786-1859).

    http://www.vcv.be/pdf/1_4/22011top.pdf,

    Zijn werk sloot aan bij het zogeheten poëtisch-realisme dat toonaangevend was in de Franse film van de jaren '30 en paste bij de sombere tijdgeest vlak voor de oorlog.

    De Standaard,

    Het lied [...] verwees op luchtige wijze naar de warme contacten tussen Nederlandse meisjes en Canadese bevrijders. Andere nummers in dit aardige overzicht van de toenmalige tijdgeest gaan over het bedelen om sigaretten ('A Cigaret For Pappa'), het leren van de Engelse taal, de dansfeesten en vanzelfsprekend de vreugde over de herwonnen vrijheid.

    NRC,

    De terugkeer van de sociaal-democratie is het product van een nieuwe tijdgeest, waarin sociale bekommernissen beter gedijen, maar ook van een toevallige samenloop van politieke conjuncturen in Europa, en dus een fragiel gegeven.

    http://socialsecurity.fgov.be/forum/de_actieve_welvaartsstaat.htm,

    met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


    • de heersende tijdgeest
    • de veranderende tijdgeest

    Belangrijk is dat zij een kritische instelling hebben ten opzichte van inzichten en meningen die - vanwege de heersende tijdgeest of door andere oorzaken - in onvoldoende mate zijn en worden onderworpen aan wetenschappelijk verantwoorde toetsing.

    http://www.platteland-in-perspectief.nl/auteurs.htm

    Als een van de weinig overname-artiesten uit het vorige decennium voelde Wolters Schaberg de veranderende tijdgeest in de jaren negentig aan.

    NRC,

    met adjectivisch voltooid deelwoord


    • de beschreven tijdgeest
    • de veranderde tijdgeest

    Wanneer het een goed historisch verhaal betreft, zal die psychologie sterk bepaald worden door de beschreven tijdgeest.

    http://www.vvlg.be/jeugd4.htm

    De veranderde tijdgeest had namelijk, tot Lewedorps schampere ergernis, een aantal literaire minkukels uit de jaren vijftig en zestig een lang niet onprettige comeback bezorgd bij de jonge generatie, die de ouderen overigens zonder slag of stoot achter zich had gekregen.

    Een valse nicht, Guus Vleugel,

    met voorzetselgroep


    • de tijdgeest van de jaren negentig
    • de tijdgeest van revolte
    • de tijdgeesten van de jaren 60 en die van de jaren 10 in de 21e eeuw

    Vooruitgangsdenken is volgens Simons inherent aan de moderne dans en een drijfveer die zeker de tijdgeest van de jaren negentig kenmerkt.

    NRC,

    Zonder de invloed van de revolutie van 1905 op de tijdgeest van revolte, zowel politiek als esthetisch, te willen minimaliseren, stelt Jean-Claude Marcadé in zijn L'avant-garde russe dat - in tegenstelling tot de Italiaanse futuristen - de Russische futuristen van bij het begin elke ideologie doelbewust negeerden.

    De Standaard,

    De tijdgeesten van de jaren 60 (inclusief studentenopstanden) van de vorige eeuw en die van de jaren 10 in de 21e eeuw hebben gemeen dat er een argwaan is tegen establishment. Politiek en bestuur zijn mikpunt van spot en hoon in elk deel van de samenleving.

    http://www.thomasvanaalten.nl/nieuws/de-pragmatische-revolutie,

    in voorzetselgroep


    • binnen de tijdgeest
    • tegen de tijdgeest in

    Steeds nieuwe cabaretgezelschappen traden aan [...]. Echt van de grond komen deden ze echter niet [...]. Toch moet men stellen dat ze binnen de tijdgeest van de woelige jaren '60 een vaste plaats hadden ingenomen.

    http://home.planetinternet.be/~sintlod8/kleinkunst/kleinkunst_1.htm

    Dwars tegen de tijdgeest in noemde NRC-publicist J.L. Heldring zich conservatief.

    http://www.conservatismeweb.com/,

    • een product van de tijdgeest

    Daan Delannoy, later redacteur van het weekblad Humo, liet twee korte thrillers bundelen in één band en toonde zich een waar product van de tijdgeest: een adept van mei 68.

    http://www.wwnet.be/crime/his3.htm,

    • passen in de tijdgeest
    • zich neerleggen bij de tijdgeest

    Ook Wolkers houdt vol dat deze daad ondanks alles in de tijdgeest past.

    NRC,

    Mijn kritiek op het toneel van nu is dat het zich neerlegt bij de tijdgeest.

    NRC,

    • ingaan tegen de tijdgeest
    • zich keren tegen de tijdgeest
    • zich verzetten tegen de tijdgeest

    Het dient gezegd dat organisator Herman Schueremans zich van dit alles bewust is en eigenlijk ingaat tegen de tijdgeest door bijvoorbeeld geen overlapping van de podia toe te laten.

    De Standaard,

    "U keert zich tegen de tijdgeest, tegen de waan van de dag, u confronteert ons met de taaiheid van tradities."

    NRC,

    De cabaretière heeft besloten zich niet meer te verzetten tegen de tijdgeest, maar schijnbaar onaangedaan mee te drijven: 'If you can't beat them, join them.'

    Meppeler Courant,

    met ander, nevengeschikt substantief


    • tijdgeest en cultuur

    Privacy is in de eerste plaats een gevoel, dat deels afhankelijk is van tijdgeest en cultuur.

    http://www.minjust.nl/sdu/index.htm,