gnostisch


gnostisch 1.0

betrekking hebbend op, gekenmerkt door de leer van mystieke, vroegchristelijke stromingen, aangeduid onder de verzamelnaam van gnostiek

Algemene voorbeelden


Den Heyer verklaart dat de gnostiek als denkgeheel pas ontstaat na de periode waarin het Nieuwe Testament totstandkwam. Wel bestonden in de eerste eeuw ideeën die enigszins gnostisch aandeden. In het Nieuwe Testament wordt scherp verzet aangetekend tegen die proto-gnostieke elementen, zoals de gedachte dat Jezus slechts in schijn vlees is geworden. Den Heyer komt tot de terechte conclusie dat het Evangelie volgens Johannes niet gnostisch van aard is.

http://oud.refdag.nl/boek/boekkl/010228boekkl02.html,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • een gnostische groep
  • een gnostische sekte

Maar het is uiteindelijk alleen de combinatie van tekstkritische, literair-historische en archeologische onderzoeksmethoden die kan leiden tot een adequate analyse van de manier waarop zowel radicale bewegingen (bijvoorbeeld de gemeente van Qumran en gnostische groepen) als het jodendom en (vroege) christendom een voorstelling van hun culturele en religieuze identiteit hebben gegeven.

http://odur.let.rug.nl/agricola/

De eerste eeuwen, nochtans, was er geen sprake van een gesloten of geünifieerd christelijk geloofssysteem. Volgens de platonist Kelsos (Celsus, 2de eeuw) was het christendom integendeel opgesplitst in een groot aantal elkaar bestrijdende secten die weinig meer dan hun naam gemeenschappelijk hadden. Van een gezaghebbende christelijke leer was in elk geval nog geen sprake, evenmin van een vaste canon van gezaghebbende teksten. Ook tussen de christelijke en de gnostische secten waren de grenzen nog heel labiel. Daarin kwam geleidelijk aan verandering met de toenemende institutionalisering van een christelijke kerk.

http://www.flwi.rug.ac.be/cie/RUG/deley19.htm#christ

  • een gnostische bron
  • een gnostische tekst
  • een gnostisch geschrift

Het is aantoonbaar dat het Marcus-evangelie en de zogenaamde Q-bron, die aan de basis ligt van Lucas en Mattheus, verder in de tijd teruggaan dan die apocriefe bronnen. Ze geven het beeld van een Jezus die het nabije einde van de wereld verwacht. Dat geloof zwakte af en in de gnostische bronnen is het geheel door interpretatie weggewerkt.

De Standaard,

De papyrus […] bevat gesprekken tussen de verrezen Jezus en zijn discipelen […]. Hij is het werk van gnostici […]. Het genre is bekend en uitgedacht om sectaire groepen de kans te geven hun stellingen te legitimeren door ze terug te voeren op de verrezen Jezus. Na zijn opstanding zou die in selecte kring zaken hebben gezegd die niet meer bekend zijn geworden aan de officiële Kerk, zodat de gnostici konden claimen over geheime kennis te beschikken. Over de interpretatie van deze teksten woedt een hevige wetenschappelijke controverse. Een groep onderzoekers die voornamelijk in de VS werkt [...], denkt dat wel degelijk oudere en onafhankelijke informatie te vinden is over Jezus in deze nieuwe papyrus [...]. Zij worden tegengesproken door een groep Europese vorsers [...] die de gnostische teksten afwijzen als evangeliën, niet op leerstellige, maar op zuiver literair-kritische gronden.

De Standaard,

Het gaat om een verzameling gnostische teksten, die authentieke informatie geven over een stroming die door kerkleiders sinds de tweede eeuw energiek en uiteindelijk met succes werd bestreden. Dat betekent in elk geval dat deze denkrichting onder hun mede-christenen tamelijk verbreid moet zijn geweest. Hieruit ontstaat een juister beeld van de gevarieerdheid van het vroegste christendom, en krijgt bijvoorbeeld het onderscheid tussen het licht gnostisch gekleurde evangelie van Johannes en de synoptische evangeliën extra reliëf.

NRC,

De gnostiek is een vroegchristelijke stroming uit de eerste eeuwen van onze jaartelling. Kernthema van de gnostiek is dat de mens vergeten is wie hij in werkelijkheid is. [...]. Gnostische geschriften. De gnostiek is opnieuw onder de aandacht gekomen door de vondst, in 1945, van gnostische geschriften, de zogenaamde Nag Hammadi-geschriften uit de eerste eeuwen van de westerse jaartelling. Vóór de vondst van deze geschriften was de algemene opvatting van de kerkhistorici dat de gnostiek diende te worden beschouwd als een ketterij, dus als een afwijking van de hoofdstroom van het christendom. De gnostici werden daarom door de kerk fel bestreden. Maar steeds meer hedendaagse historici neigen er naar de gnostiek een vooraanstaande positie te verlenen in de wordingsgeschiedenis van het vroege christendom.

http://www.gnostiek.nl/gnostiek/

gnostisch 2.0

gekenmerkt door, behorend tot een spirituele of mystieke leer voor ingewijden; een leer voor ingewijden betreffend

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • gnostisch gedachtengoed
  • gnostische kennis

Naast een ruim assortiment esoterie en gnostisch gedachtengoed geeft Kluwer ook boeken uit op over New Age, yoga, astrologie. Ook 'pendelen' zit in het assortiment, evenals het marginale channeling.

NRC,

Zolang er dialoog blijft bestaan, kan er geen sprake zijn van sektarisme. Het argument van het sektarisme vervalt meteen, omdat religies open staan voor iedereen die in hetzelfde taalspel wil delen. Het gaat niet om gnostische kennis die enkel wordt meegedeeld aan ingewijden. Het is van belang in te zien dat in dit soort kwesties de argumenten van de pro- en contra-zijde incommensurabel zijn, dat betekent dat beide partijen vinden dat ze even redelijk zijn en dat ze niet willen of kunnen kruipen in de huid van de ander.

http://users.chello.be/sf15013/28.htm,

gnostisch 3.0

(gezondheid, geneeskunde en zorg)

betrekking hebbend op het vermogen tot fijnere gevoelsgewaarwordingen, vooral in verband met de houding en beweging van het lichaam, trillingen en fijnere indrukken van de tastzin, in tegenstelling tot de elementaire indrukken van pijn, temperatuur en aanraking; de fijnere gevoelszin betreffend

Algemene voorbeelden


De wereld om ons heen nemen we waar met behulp van een vijftal zintuigen. Deze zintuiglijke functies zijn de reuk, de smaak, het horen, het zien en het evenwichtsgevoel (besproken in hoofdstuk 4). Daarnaast speelt ook het 'gevoel' van de huid en van de dieper gelegen weefsels, samen de (somato)sensibiliteit genoemd, een belangrijke rol. Sensibele functies kunnen worden onderverdeeld in de vitale (de meer statische, niet bewegingsgebonden) kwaliteiten (pijn- en temperatuurzin, aanrakingszin), de gnostische (de meer discriminerende en de met beweging verbonden dynamische of kinesthetische) kwaliteiten (fijne tast- en discriminatiezin, vibratiezin en proprioceptie), en de viscerale kwaliteiten (milieu intérieur). Onder proprioceptie verstaat men het vermogen de stand en de beweging van lichaamsdelen in de ruimte te ervaren.

https://mijn.bsl.nl/het-onderzoek-naar-de-sensibiliteit/707674,

AMN onstaat meestal tussen het 20e en 40e levensjaar. De eerste verschijnselen zijn een gestoord looppatroon, vaak in combinatie met incontinentie en een gestoorde sensibiliteit (vooral gnostisch) aan de benen. De progressie is langzaam. Niet de hersenen, maar vooral het ruggemerg en de perifere zenuwen zijn bij deze patiënten aangedaan.

http://www.xald.nl/artikelen/proefschrift.html,

Combinatiemogelijkheden


met substantief


  • gnostische sensibiliteit

Er zijn twee soorten sensibiliteit: de gnostische sensibiliteit en de primaire sensibiliteit: * Gnostische sensibiliteit is de positiezin (dat je weet waar en hoe je staat), de vibratiezin (dat je een stemvork voelt trillen) en de fijne tastzin. * Vitale sensibiliteit is het pijngevoel, de temperatuurzin en de grove tast.

http://home.hccnet.nl/michel.post/B12/index.htm,

Flora heeft X-benen en platvoeten. Het lichaamsschema is niet optimaal ontwikkeld. Rechts-links oriëntatie is goed. Ze is rechtshandig. Gnostische en tactiele sensibiliteit is goed ontwikkeld. Geen stigmata degenerationis. Vegetatieve labiliteit: vochtige handen.

Het verrotte leven van Floortje Bloem, Yvonne Keuls,