houtsnede 1.0
(kunst en architectuur)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een houtsnede…
is een hoogdruktechniek
- [Groep] behoort tot de hoogdruktechnieken, waarbij de af te drukken delen in reliëf blijven staan nadat de wit blijvende oppervlakken zijn weggehaald
- [Functie] dient om afbeeldingen of tekst te reproduceren
- [Wijze] gebeurt door snijden en steken, het aanbrengen van inkt op de af te drukken delen die in reliëf zijn aangebracht, en door de plaat vervolgens af te drukken, veelal met een pers of ook door krachtig wrijven, borstelen e.d.
- [Instrument] vergt als gereedschap houtsnijmessen en gootvormige beitels
- [Middel] gebeurt door middel van een relatief zacht houten blok, meestal uit de lengte van de stam gezaagd
- [Product of vrucht] resulteert in een grovere uitvoering en meestal sterkere zwart-witcontrasten van de voorstelling dan bij een houtgravure
- [Onderscheid of tegenstelling] is zowel wat betreft de vervaardiging als het gebruikte materiaal en het gereedschap te onderscheiden van de houtgravure
Algemene voorbeelden
De houtsnede en houtgravure zijn twee verschillende grafische hoogdruktechnieken. Bij de houtsnede wordt een met behulp van gutsen in langshout een tekening uitgegutst en afgedrukt. Bij de houtgravure wordt kopshout gebruikt en worden fijne lijnen uitgesneden met speciale burijnen. Vervolgens wordt daarvan een afdruk gemaakt. Door telkens andere kleuren te gebruiken na het wegsnijden en afdrukken ontstaat een kleurendruk in (kleine) oplage.
Hoogdruk [...]. Op de drukvorm wordt met een tampon of een roller drukinkt aangebracht. Vervolgens gaat de drukvorm met een ingevocht vel papier erover op de degelpers. Ook zonder pers kan een afdruk gemaakt worden, door over het vel papier te wrijven of te borstelen. Hoogdruk is de oudste druktechniek. Wordt ook wel boekdruk genoemd, omdat boeken lange tijd voornamelijk in hoogdruk werden gemaakt.
De student kan in het atelier diverse technieken leren, met name de hoogdruk waartoe houtsnede, linosnede en houtgravure behoren, de diepdruk met de ets, droge naald, aquatint, vernis-mou, mezzotint en burijngravure en tenslotte de vlakdruk met lithografie en zeefdruk.
Voor ex-librissen werden en worden uiteenlopende grafische technieken gebruikt, van houtsnedes en kopergravures tot moderne offset- en computertechnieken.
houtsnede 2.0
(kunst en architectuur)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een houtsnede…
is een drukvorm; is een stoffelijke zaak
- [Materiaal] is van hout, veelal van een zachtere soort of gezaagd uit de lengte van de stam
- [Functie] dient om een afbeelding in druk te reproduceren
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is voorzien van een uitgesneden afbeelding
- [Behandeling of bewerking] wordt op de hogere, in reliëf staande delen van inkt voorzien
- [Instrument] wordt vervaardigd met scherp handgereedschap zoals houtsnijmessen en gootvormige beitels
- [Middel] wordt vervaardigd uit een relatief zacht houten blok
- [Product of vrucht] brengt afdrukken voort
Algemene voorbeelden
Voor de houtsnede wordt een blok langshout gebruikt. Dat is hout dat uit de lengte van de boomstam wordt gezaagd. Met holle beitels (gutsen) en mesjes wordt datgene uitgesneden wat op de afdruk wit moet blijven. Het blok wordt ingeïnkt met een roller, waarbij men moet oppassen dat de dieper gelegen delen géén inkt opnemen. Een vel papier wordt er op gelegd en voorzichtig aangedrukt met de bolle kant van een houten lepel, een roller of de hand. Ook kan een degelpers (soort linnenpers) gebruikt worden die een neerwaartse druk uitoefent.
Een houtsnede wordt gemaakt in een plankje van een fruitboom, appel- of perenboom. Dit hout heeft een mooie fijne nerf waardoor het stevig is. De houtsnede en de houtgravures is een hoogdruk: de uitgestoken delen blijven wit en het hout dat is blijven staan, krijgt de kleur van de inkt, meestal zwart, maar soms ook een andere kleur. De kunstenaar gebruikt voor het wegsteken verschillende soorten beiteltjes, waaronder gutsen, dit zijn holle beiteltjes.
Mijn houtsnede is gemaakt met gutsen. Daarom is de lijnvoering grover maar ook expressiever [...]. Het rijstpapier wordt op het geïnkte plankje gelegd. Met de achterkant van een lepel wrijf je over het papier zodat de inkt goed hecht aan het rijstpapier [...]. Dit handmatig drukken heeft als voordeel dat er meerdere afdrukken gemaakt kunnen worden in een kleine oplage. Een kniehevelpers is dan niet noodzakelijk.
houtsnede 3.0
(kunst en architectuur)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een houtsnede…
is een afdruk; is een stoffelijke zaak
- [Kleur] is meestal zwart-wit en soms gekleurd
- [Ontstaan] wordt verkregen door het afdrukken van een uitgesneden houten blok
Algemene voorbeelden
Houtsnede uit 1929/1930 op dun Japans papier vélin. 37,7 x 26 cm. In potlood gesigneerd.