jaartal 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een jaartal…
is een getal
- [Deel] bestaat uit cijfers
- [Functie] dient om de plaats van een jaar in een tijdrekening aan te duiden
- [Waarde] wordt berekend tegenover het tijdstip of gebeuren dat in de betreffende tijdrekening of jaartelling als uitgangspunt wordt gebruikt
Algemene voorbeelden
Geef mij een jaartal en ik plak er een geschiedkundige gebeurtenis op.
Allerhande magische eigenschappen worden toegeschreven aan de nul. Jaartallen die eindigen op een nul krijgen bijzondere aandacht en jaartallen die op twee nullen eindigen plegen zelfs paniek te veroorzaken. Of het nu geweest is in 1900, 1800, 1700, 1600 of 1000, altijd, zodra zulk soort jaren naderden, stonden er profeten op die de ondergang van de wereld voorspelden.
Om te beletten dat de kalender achter gaat lopen op de verandering van de seizoenen, moet er af en toe een extra dag ingelast worden. De regel daarvoor luidt als volgt: Je hebt een schrikkeljaar wanneer het jaartal deelbaar is door vier [...]. Uitzondering: als het jaartal behalve door vier ook nog deelbaar is door honderd is het géén schrikkeljaar. 1900 was dus geen schrikkeljaar.
Combinatiemogelijkheden
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een afgekort jaartal
Het gebruik van een afgekort jaartal: "99" in plaats van "1999" en "00" in de plaats van "2000" kan voor gevolg hebben dat de computer-, telecommunicatie- en automatiseringssystemen het jaar "2000" als jaar "1900" interpreteren met alle nare gevolgen vandien bij de berekening van jaarverschillen, vervaldata.
met voorzetselgroep
- jaartal van geboorte
- jaartal van zijn huwelijk
- jaartal van overlijden
Als je hun jaartal van geboorte naast het mijne legt maakt het verschil ze eerder huwbaar dan vaderlijk want je bent op de leeftijd gekomen waarop de realiteit ver afgeweken is van de vuistregel: grijs haar: vader, blond haar: echtgenoot, donker haar: zo iemand als jezelf.
Buysse was omstreeks het jaartal van zijn huwelijk een groote struische steenroode gezonde kerel.
Het exacte jaartal van overlijden is niet te preciseren maar het is waarschijnlijk 1324 of kort daarna omdat er vanaf die datum geen documenten met betrekking op Memmo zijn teruggevonden.
- jaartal van aankoop
- jaartal van plaatsing
- jaartal van uitgave
Als een boek langer dan een jaar of acht in mijn bezit is – ik heb de gewoonte maand en jaartal van aankoop op het titelblad te noteren – kan ik het gerust opnieuw ter hand nemen.
Op de sokkel staan de naam van de beeldhouwer en het jaartal van plaatsing vermeld: Don Dekker, 1967.
(Jaar)verslagen, rapporten en dergelijke meer: naam van het publicerende organisme (de instelling of het bedrijf), de titel van het verslag, de plaats van uitgave, de naam van de uitgeverij, het jaartal van uitgave en het aantal pagina's.
met substantief ervoor
- een rij jaartallen
- een rijtje jaartallen
- rijen jaartallen
1552: Ivan de Verschrikkelijke verovert Kazan en bevrijdt Rusland van het Tataarse juk. Dat behoort tot het rijtje jaartallen dat elk Russisch kind moet opdreunen.
Maar als je nog een ouderwetse school hebt bezocht waar hele rijen jaartallen op de maat van een liniaal elk bij een eigen gebeurtenis hoorden, dan laat zo'n wijzerplaat je nauwelijks met rust.
met ander, nevengeschikt substantief
- data en jaartallen
- jaartallen en data
- jaartallen en namen
- namen en jaartallen
Als er in het hoofdmenu gekozen wordt voor jaartallen dan verschijnt een scherm met een aantal knoppen met jaartallen en data. Boven verschijnt dan telkens een gebeurtenis.
Er werd alleen maar over data en jaartallen gesproken - die interesseren haar niet, het gaat om wat er voorgevallen is.
Haar slimme scherm vulde zich kalligrafisch met boektitels, jaartallen en namen van schrijvers.
Op de lagere school en de HBS werd in mijn jeugd als hoofdmoot de vaderlandse geschiedenis onderwezen en het kon toch ook haast niet anders dan dat de "Tachtigjarige Oorlog" werd behandeld. Je leerde namen en jaartallen en de uitgangspunten van het handelen van de mannen om wie het ging, Philips II van Spanje en Willem van Oranje.
jaartal 1.1
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een jaartal…
is een voorstelling
Algemene voorbeelden
Ze kende zulke boerderijen. Het statige voorhuis, altijd in de schaduw van bomen [...], en oprijzend achter het huis de enorme kap van de schuur. In het rieten dak van de schuren was soms een jaartal uitgespaard.
's Middags wandelen we in een laan met een dubbele rij heel oude beuken. Er waren letters in gesneden met jaartallen. Op een ervan vond ik 1842. Die was dus meer dan 150 jaar oud.
Ik kwam niet aan het openslaan toe, want mijn oog viel op het in goud gedrukte jaartal op de omslag.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- het jaartal 1548 dragen
- het jaartal 1739 dragen
- het jaartal 1755 dragen
De voorburchtpoort draagt het jaartal 1548.
Boven de toegangsdeur in de tuin draagt een steen het jaartal 1739.
De uitvoering werd vermoedelijk kort daarop gestart; de zijgevel draagt immers in de ankers het jaartal 1755.
met adjectief ervoor
- het oudste jaartal
Wie denkt dat graffiti iets van deze tijd is moet maar eens kijken op het monument van Engelbrecht II van Nassau in de Prinsenkapel. Op de voetzool van Caesar, de linkerschouder van Regulus en Hannibal zijn als waren het tatoeages huismerken, initialen en kruisjes aangebracht. De meeste ook nog voorzien van een jaartal. Het oudste jaartal is 1602 en verder komen we tegen 1657, 1671, 1680, 1769, 1803, 1805 en 1890.