lispelen 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Lispelen…
is een handeling
Algemene voorbeelden
Het uitspreken van een S-klank met de tong tussen de voortanden wordt 'lispelen' genoemd. Dat is wat anders dan 'slissen'. Dan wordt de tong te slap gehouden, en ontsnapt de lucht langs de kiezen in plaats van door het gleufje dat in de lengterichting van de tong loopt. Bij het maken van de S zijn een goede beheersing van de tongspieren en een juiste mondstand dus belangrijk.
Er zijn verschillende oorzaken van slissen of lispelen. De tong wordt bijvoorbeeld naar voren tussen de tanden geduwd waardoor een onzuivere [s] wordt gehoord. Soms wordt ook bij andere klanken de tong naar voren geduwd, zoals de [t] en de [d]. Kinderen of volwassenen met een open beet, bij wie er te veel ruimte is tussen de onder- en boventanden, zullen hun tong vaak tussen de opening van de tanden duwen. Je hoort dan een foutieve [s]. Bij ernstig slissen kan de spraak slecht verstaanbaar worden.
Lispelen. Dit bestaat uit het uitspreken van de letters -s en -z met een zekere gesis [...]. Dit is te wijten aan een slechte positie van de tong die tussen de voortanden wordt geplaatst zodat de z-klank wordt vervangen door een s-klank.
Slissen is de sigmatismus lateralis, oftewel de laterale s. Hierbij ontsnapt de lucht langs de zijkanten van de tong. Lispelen is/zijn de sigmatismus addentalis en de sigmatismus interdentalis; bij de s. addentalis wordt de tong tegen de voortanden geplaatst en bij de s. interdentalis gaat de tong tussen de tanden door.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
lispelen 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Lispelen…
is een handeling
Combinatiemogelijkheden
met directe rede
"Zoon van Ghitasss", lispelde de slang, "Mehdisss" [...]. "Mehdisss", herhaalde de slang, en de tong trilde uit zijn bek. "Ik heb op je gewacht, Mehdisss".
De bar uit de jaren '40 waarin de show zich afspeelt wordt geen moment een geloofwaardig tango-hol. Mooi zijn ze wel, de mannen met brillantine in hun zwarte haar die af en toe tevreden 'tssá' sissen met een onnavolgbaar lispelend 'ssss'. Evenals de vrouwen met benen als tentakels in hun glitterjurken zonder rug.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
lispelen 3.0
(poëtisch/literair)
Algemene voorbeelden
In romans wordt het woord lispelen ook wel gebruikt voor een bepaalde manier van spreken, ik geloof een trage, afstandelijke, wat heksige en toch zachte manier (tenminste zo vatte ik het op in de jeugdboeken die ik vroeger las) en in mijn woordenboek staat a. de /s/ en /z/ met zeker gesis laten horen en b. fluisterend spreken.
Je zult wel hebben opgemerkt dat de stemming vanavond opperbest is, iedereen lispelt op topsnelheid, want de huisfilosoof heeft zich vergeten met en zich vergrepen aan een lid van de kennissenkring.
lispelen 4.0
(poëtisch/literair)
Algemene voorbeelden
Al kan David het niet nalaten te constateren dat ook de zoveelste [...] versie [...] nog voornamelijk bestaat uit woorden, woorden, woorden, toch kunnen die met enig recht poëtisch genoemd worden [...]. Ze worden uitgesproken met een losgezongen intonatie, beurtelings slepend en staccato, gebulderd en gelispeld, die zijn eigen ontregelende werking zoekt.
Combinatiemogelijkheden
met object
- woorden lispelen
- woordjes lispelen
Het leer van zijn nieuwe dienstschoenen knerpte en piepte opvallend, maar de dames lieten zich niet afleiden en bleven elkaar omhelzen, zuchtend en zoenend, woordjes lispelend.
Ik kronkel me huiverend in een foetusboog en stop mijn hoofd diep weg in de holte van mijn arm en ik wacht tot de schaduwen komen en levend worden en woorden lispelen waarvan ik ineenkrimp, en zich naast mij komen nestelen en me hun kilte als een zwaard in mijn rug drijven.
met directe rede
Met de tong tussen de tanden [...] zijn de ernstige blikken van de sjoelers gefixeerd op de vier poortjes, elk goed voor een puntenaantal variërend van één tot en met vier [....]. Vanaf de ballustrade [...] slaat bondsvoorzitter Arie Oostenbrink de verrichtingen van zijn echtgenote gade. "Kom op meid, gooi die 2 maar vol", lispelt hij zachtjes.
Everhard kijkt verlegen omhoog. Of hij het leuk vindt dat zijn vader veel thuis is? Hij knikt. "Ja", lispelt hij zachtjes. "Omdat de televisie dan aan mag."
Ik liep naar haar telefoonklapper, zocht een nummer, toetste het in, hoorde een meisjesstem zangerig lispelen: 'Met het kantoor van notaris Graafland, wat kan ik voor u doen?'
"Het is onbegrijpelijk," lispelde hij onverstaanbaar.
Liefste, lispelde hij, liefste, en stierf.