ontzuren 1.0
Algemene voorbeelden
Belangrijke werkzaamheden van de KB betroffen de selectie van de te ontzuren boeken en de kwaliteitscontrole van de ontzuringsbehandeling.
In 1997 was al besloten om op bescheiden schaal een begin te maken met het ontzuren van daartoe in aanmerking komende boeken uit de KB-collectie, door gebruik te maken van het Bookkeeper-proces.
Het programma richt zich op de conservering van handschriften, boeken, kranten en tijdschriften van Nederlandse origine, die aanwezig zijn in bibliotheken met een bewaarfunctie. Doel is, deze materialen voor verder verval te behoeden, en tevens de informatie toegankelijk te houden. Wie zich deze dubbele taak stelt, moet kiezen uit drie alternatieven: hij kan het papier ontzuren, de inhoud digitaliseren, of de inhoud vastleggen op microfiche of - film.
Een aparte behandeling wordt gegeven aan boeken met ingevouwen, uitklapbare gedeelten, zoals kaarten. De ingevouwen delen worden eerst, door middel van strookjes karton, voorzichtig vastgezet, waarna het boek op de standaardwijze, of indien noodzakelijk in de horizontale behandelingstank, wordt ontzuurd.
Inhomogeniteit. Het feit dat de buitenrand van een boek beter ontzuurd wordt dan het gebied dieper in het boek bij de vouw, is een bekend verschijnsel dat bij alle tot nu toe bekende massaontzuringsmethoden voorkomt.
De Bruin constateert weliswaar dat de bedreigingen in buitenlandse bibliotheken, vooral in Amerika vaak nog ernstiger zijn, maar het blijft een heksentoer om goede conserveringsmaatregelen te nemen omdat het praktisch onmogelijk is al het aangetaste papier in de VS te laten ontzuren.
Combinatiemogelijkheden
met een infinitief met te
- het te ontzuren materiaal
In dit verslag worden de eerste praktijkervaringen van de KB met massaontzuring beschreven. Na een beknopte beschrijving van de ontzuringsprocedure worden de selectie van het te ontzuren materiaal, de behandeling (aantallen en kosten, verloop en registratie) en de uitgevoerde kwaliteitscontrole van de behandeling besproken.Na een beknopte beschrijving van de ontzuringsprocedure worden de selectie van het te ontzuren materiaal, de behandeling (aantallen en kosten, verloop en registratie) en de uitgevoerde kwaliteitscontrole van de behandeling besproken.
Om de ontzuringsbehandeling te laten sporen met de microverfilmingsactiviteiten die in het kader van het Metamorfozeprogramma worden uitgevoerd, is besloten om de selectie van het in 1998 te ontzuren materiaal te maken uit de KB-boeken die dat jaar werden verfilmd; deze verfilming betreft een gedeelte van de z.g. 'Nederlandse Boekproductie' uit de periode 1880- 1889.
met bijwoord
- homogeen ontzuren
Er dient bij deze kwaliteitscontrole onderscheid gemaakt te worden tussen een behandelingscontrole (is het materiaal zonder schadeijke neveneffecten homogeen ontzuurd) en een effectiviteitscontrole (is er een voldoende alkalische reserve ingebracht en is het papierverval daadwerkelijk vertraagd).
voltooid deelwoord als adjectief gebruikt
- een ontzuurd boek
- ontzuurde boeken
- het ontzuurde collectiemateriaal
- het ontzuurde papier
Een serieus nadelig neveneffect van de behandeling, dat gelukkig slechts bij een gering aantal boeken (in 26 van de 816, d.w.z. ca. 3 %) is aangetroffen, betreft het optreden van kleine en soms grotere scheuren in enkele pagina's van een ontzuurd boek, al dan niet gecombineerd met een beschadiging van de binding van het boek.
Daarnaast zijn alle ontzuurde boeken beoordeeld op ongewenste neveneffecten van de behandeling.
Bij de behandelingscontrole is uiteraard een visuele beoordeling van het ontzuurde collectiemateriaal essentieel.
Na kunstmatige veroudering moet het vouwgetal en/of de doorscheurweerstand van het ontzuurde papier groter zijn dan de waarden van het niet-ontzuurde papier.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: met
- ontzuren met neerslagkalk
Het persen mag niet te hard gebeuren, zeker niet bij witte druiven. Na het persen wordt het sap een nacht voorgeklaard. Hierdoor verkrijgt men een zuiverder wijn en een beter verloop van de gisting. Nu wordt ook het suikergehalte en het zuurgehalte bepaald. Hieruit kan men berekenen of er eventueel extra suiker toegevoegd moet worden en of de zuurtegraad niet te hoog is. Eventueel kan er ontzuurd worden met bijvoorbeeld neerslagkalk.