permafrost 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Permafrost…
is een bodemlaag; is een bodemgesteldheid
- [Afmeting] varieert in dikte van tientallen tot soms honderden meters
- [Omvang concreet] neemt ongeveer een vijfde van de totale landmassa in beslag, maar wordt steeds kleiner
- [Plaats] bevindt zich in de poolgebieden en in het hooggebergte direct onder de oppervlaktelaag van de grond
- [Toestand algemeen] verkeert permanent (maar volgens de in de geologie gehanteerde definitie minimaal twee jaren achtereen) in bevroren toestand
Algemene voorbeelden
In uitzonderlijke omstandigheden kunnen organismen in hun geheel bewaard blijven. Zo'n zeldzame manier van fossiliseren is bijvoorbeeld invriezing. In Siberië en Alaska werden in de permafrost, de immer bevroren bodemlaag, mammoeten van 40.000 jaar gevonden. Haar, vlees, inwendige organen en onverteerde voedselresten in de maag waren nog schier intact.
Geologen hebben in het noordoosten van Polen, niet ver van de grens met Litouwen, permafost gevonden die dateert van ongeveer 13.000 jaar geleden, aan het eind van de laatste ijstijd. Volgens de geologen kan de permafrost van groot belang zijn bij het onderzoek naar het opwarmen van de aarde.
Vandaag heb ik een kaart gemaakt van dooimeren in ons onderzoeksgebied van een foto van een Amerikaanse spionagesatelliet uit de 70er jaren. Komende zomer krijgen we een nieuw satellietbeeld, dan kunnen we de veranderingen in de permafrost echt zien.
Er schijnen een viertal grote ijstijden opgetreden te zijn, die telkens door een warme periode van elkaar gescheiden werden [...]. Tijdens een ijstijd was de ondergrond steeds bevroren (permafrost) en slechts tijdens de korte zomer kon het bovenste laagje van de bodem ontdooien. Het smeltwater kon niet in de bodem dringen, omdat die steeds bevroren was en het veroorzaakte dus een sterke erosie.
Verspreid over het vlakke terrein liggen grillig gevormde meren, gevoed door smeltwater dat vanwege de permafrost niet in de ondergrond kan wegzakken.
In de continentale platten van de oceanen zijn op en in de bodem enkele honderden velden met methaan-hydraten gevonden, soms tot een paar honderd meter dik. Ook onder de permafrost in streken rond de Noordpool in het noorden van Canada, Groenland, Rusland en Alaska zijn ze aangetroffen.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- dooien
- ontdooien
- krimpen
- smelten
De effecten van de opwarming van de aarde zijn nu al zichtbaar. Gletsjers wijken terug en de permafrost dooit. De winters zetten later in, het voorjaar begint eerder. En deze ontwikkeling zal zich in de toekomst verder doorzetten, met vooral negatieve gevolgen.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- ontdooiende permafrost
We weten dat de snelle opwarming van de afgelopen paar eeuwen een reeks metastabiele natuurlijke systemen van over de hele wereld in een nieuwe evenwichtstoestand heeft gebracht. Vanonder de ontdooiende permafrost in Siberië komen al miljarden tonnen methaan en andere broeikasgassen vrij.
met adjectief ervoor
- de Canadese permafrost
- de IJslandse permafrost
- de Siberische permafrost
In de Siberische permafrost vonden Nasa-geleerden reeds bacteriën die miljoenen jaren bevroren waren geweest, maar na ontdooiing gewoon doorgingen waar ze gebleven waren.
Op het menu staan de gekste dingen, zoals uit de IJslandse permafrost gehakte mammoet, vleermuis in honing, pauw of reiger.
Canadese permafrost krimpt. Het Canadese gebied met eeuwig bevroren ondergrond wordt kleiner, stelden overheidswetenschappers na zes jaar onderzoek vast.
in voorzetselgroep
- de grens van de permafrost
- de zuidgrens van de permafrost
Een instituut in Zürich heeft de lokale gevolgen in kaart gebracht van een inmiddels onafwendbaar geachte mondiale klimaatverandering - plus drie graden in de komende eeuw. De grens van de permafrost (nu op circa 2800 meter) schuift op. Op bepaalde bergen bedraagt de temperatuur van het bodemijs nog maar een halve tot anderhalve graad onder nul. Nu al verliest het zijn stabiliserende werking; steeds meer puin raakt los en komt in beweging.
Het Canadese gebied met eeuwig bevroren ondergrond wordt kleiner, stelden overheidswetenschappers na zes jaar onderzoek vast. De zuidgrens van de permafrost in het MacKenzie-bassin schoof de jongste eeuw honderd tot tweehonderd kilometer op.