SCEN-arts

De consulenten zijn geen vervanging voor de zogenoemde SCEN-artsen, die een second opinion geven bij elk euthanasieverzoek in Nederland. Dat is wettelijk verplicht. SCEN-artsen geven, net als de consulenten, ook advies. Volgens Pleiter is dat advies vooral gericht op de vraag of het verzoek voldoet aan de vereisten in de euthanasiewet, terwijl de consulenten van de Levenseindekliniek de arts ook begeleiden bij emotionele en praktische vragen.

Van Os: „Soms is een doodswens heel weloverwogen en moet je dat serieus nemen. Niet elke psychiatrisch patiënt is wilsonbekwaam." Een psychiater en tevens SCEN-arts vertelde zaterdag in deze krant hoe lastig het is. Het lijden van de patiënt moet, volgens de wet, uitzichtloos zijn. Maar anders dan bij terminale kankerpatiënten, is er voor psychiatrisch patiënten altijd nog de mogelijkheid dat een behandeling aanslaat.

Een arts moet voordat hij euthanasie pleegt of hulp bij zelfdoding verleent, een tweede arts raadplegen die een onafhankelijk oordeel geeft. Om de zoektocht naar deze 'consulent' te vereenvoudigen, heeft de artsenorganisatie KNMG samen met de Amsterdamse afdeling van de Landelijke Huisartsenvereniging het SCEN-project (Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland) opgezet. Een groep huisartsen krijgt een driedaagse cursus met onder meer gesprekstrainingen, voorlichting op het gebied van palliatieve zorg (verzachten van lijden) en adviezen over de criteria van 'ondraaglijk' lijden. Inmiddels zijn meer dan 150 artsen opgeleid. De SCEN-artsen hebben zeven keer per jaar een week lang dienst.

Als mensen voor euthanasie in aanmerking lijken te komen, wijzen de verpleegkundigen hen toe aan een van de teams in het land. De arts en verpleegkundige van dat team voeren vier à vijf gesprekken van ongeveer anderhalf uur met de patiënt en diens naasten. Dan wordt nog een zogeheten SCEN-arts geraadpleegd voor de wettelijk verplichte, onafhankelijke second opinion.

Op 17 augustus besliste het Regionaal Tuchtcollege Amsterdam dat een arts van het Expertisecentrum Euthanasie ten onrechte het oordeel van een onafhankelijke arts van Steun en Consultatie in Nederland (SCEN) naast zich neer heeft gelegd. Deze SCEN-arts kon niet vaststellen dat de patiënte ondraaglijk leed.

In mijn vroegere huisartsenpraktijk, in mijn huidige werk als SCEN-arts (SCEN is Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland) en in mijn privéleven heb ik euthanasie meegemaakt als laatste antwoord op diverse uitzichtloze situaties. Nu moet ik als SCEN-arts beoordelen of een euthanasievraag binnen de zorgvuldigheidseisen van de wet valt. De meeste criteria zijn zinvol en belangrijk, zoals wilsbekwaamheid, vrijwilligheid en uitzichtloosheid. Maar met de eis van ondraaglijk lijden heb ik moeite. Wat is ondraaglijk lijden?

Enkele maanden geleden liep de spanning tussen het ministerie en de artsenorganisatie over de tarieven voor de zogenaamde SCEN-artsen hoog op. De SCEN-artsen zijn speciaal geschoold om hun collega-artsen te adviseren nadat ze een verzoek om euthanasie hebben gekregen. Een arts die te maken krijgt met een verzoek om een patiënt te doden, is verplicht een tweede arts te raadplegen. De KNMG vond de vergoeding van 170 euro waar het ministerie van uitgaat veel te laag en besloot op eigen houtje de vergoeding aan te vullen tot 317 euro. De artsenorganisatie had daar toen geen geld meer voor en dreigde de medewerking aan het SCEN-project op te zeggen.