grootvader


grootvader 1.0

vader van iemands vader of moeder; opa

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een grootvader…

is een man; is een persoon

  • [Geslacht] is een man; is van het mannelijke geslacht
  • [Betrekking of relatie] is de vader van iemands vader of moeder

    Algemene voorbeelden


    De vrouwen hadden zich met de vaat in de keuken teruggetrokken, de ooms, grootvaders en vaders bleven met de kinderen aan tafel zitten.

    Het zondagsgebraad, Elisabeth Reichart,

    Eerst komt een beeld waarop grootvader met al zijn zonen te zien is, daarna komen ze een voor een afzonderlijk in beeld.

    Het onvermogen, Giovanni Peirs,

    Ze vermaakte een jasje van grootvader, waarvan ik me alleen maar herinner, hoe eindeloos het passen en meten duurde en hoe ze gromde en stampvoette dat ze hals en schouders alsmaar niet voor elkaar kon krijgen.

    De leraar, R.J. Peskens,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


    • een inwonende grootvader

    Stel je voor: Huguette en ik op het haastig in elkaar getimmerde podium en geachte dames, geachte heren. De ietwat bizarre ouders [...]. De twee zussen die huguette had [...]. Plus daarbij een inwonende grootvader, mager, leep, met een snorretje en een rond ijzerdraadbrilletje waarvan hij de benen beverig om zijn oren krulde.

    Het blauwe meisje en de andere kleuren van de verschrikking, Greta Seghers,

    met voorzetselgroep


    Voorzetsel: van

    ( Soms wordt ook aan vaderskant, moederskant of langs vaderskant, moederskant gebruikt.)
    • de grootvader van mijn vrouw
    • grootvader van moederskant
    • grootvader van moederszijde
    • grootvader van vaderskant
    • grootvader van vaderszijde

    We stonden allen om het sterfbed van de grootvader van mijn vrouw, te wachten op zijn dood, die maar niet komen wilde.

    De wekker, André Janssens,

    Heinrich Grümeli was een overgrootvader van mijn grootvader van moederskant.

    De steen der wijzen, J.M.A. Biesheuvel,

    We gaan voor het eerst op bezoek bij haar grootvader van vaderskant en zijn familie in Amsterdam.

    NRC,

    Mijn grootvader van moederszijde was zijn hele leven werkzaam bij een elektriciteitsmaatschappij, reden waarom hij door mij 'peter elektriek' werd genoemd, ter onderscheiding van mijn andere grootvader, 'peter schoenmaker'.

    Verzameld proza, Jotie T'Hooft,

    met telwoord ervoor


    • beide grootvaders

    Omdat het archief van zijn beide grootvaders zich in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam bevindt en Eric Terduyn er onderdak krijgt, moet de nalatenschap van zijn vader daar ook maar naar toe.

    NRC,

    Hun beide grootvaders hadden na de oorlog 40-45 wegens incivisme een aantal jaren in de gevangenis doorgebracht, weliswaar een lang geheelde wond, maar nog altijd een geldige reden tot solidariteit, die de dienst trouwens honderd procent ten goede kwam.

    De Coltmoorden, Jef Geeraerts,

    met bezittelijk voornaamwoord


    • haar grootvader
    • je grootvader
    • jouw grootvader
    • mijn grootvader
    • onze grootvader
    • uw grootvader
    • zijn grootvader

    Nog nooit heeft zij de lichamelijke aanwezigheid van haar grootvader aangevoeld.

    Emily Beyns, of Het heilig zwijgen. Dl. 1: Verwanten, Clem Schouwenaars,

    "Heb je je grootvader gekend?" "Gekend", zei ik. "Hoe zou het kunnen? Hij stierf twaalf jaar voor ik geboren werd. Maar ik bezit thuis wel een paar portretten van hem, onder meer zijn huwelijksfoto."

    De groene jager, Roger Pieters,

    André, zei ze na een kort maar onheilspellend stilzwijgen, dat je niet verdrietig bent over zijn dood kan ik nog enigszins begrijpen, het is tenslotte jouw grootvader niet.

    De wekker, André Janssens,

    Hij droeg de bruine houtje-touwtjejas die hij van zijn grootvader had geërfd en waarvan een zoekgeraakt houtje door een dennenappel aan een ijzerdraadje was vervangen.

    Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

    Hij zei het op dezelfde manier waarop Pado beweert dat meneer Yunnan zijn leven voor de Wetenschap gaf, of de manier waarop Ama stil slikt en ons vertelt dat onze grootvader, Grand Maurice, nooit meer terug zal komen, nu hij dood is, verdronken in een meer in Frankrijk.

    De jongen die alles goed wou denken, Ben Faccini,

    'Uw grootvader had minder goede kanten lijk iedereen, het voornaamste is dat hij voor zijn huishouden gezorgd heeft tot op het laatst.'

    Het verdriet van België, Hugo Claus,

    Ik weet niet of de nazi's het uitroeien nauwkeurig per individu hebben bijgehouden of dat de naoorlogse onderzoekers er in de puinhoop van lijken maar een slag naar hebben geslagen, maar in ieder geval stond als de sterfdag van mijn grootvader vermeld: 5 maart.

    Grootvader Mozes, Max Pam,

    met onbepaald voornaamwoord


    • mijn andere grootvader

    Een mannenstem... het is Rob... mijn andere grootvader, die het wijsje zingt uit een opera van Mozart.

    De langverwachte, Abdelkader Benali,

    voorafgegaan door naamvalsgenitief


    • Beethovens grootvader
    • Denises grootvader

    Beethovens grootvader, Lodewijk, kwam uit Mechelen en was kapelmeester in Bonn; zijn vader, Johann, werkte daar als tenorzanger.

    http://members.chello.nl/~p.christians/Beethoven.htm

    Denises grootvader, herinner ik me, of haar moeder, bezit een paar dokumentjes over de 'Diksmuidse nachtegaal', mevrouw Maria van Ackere-Doolaeghe. De achternicht van deze eens beroemde dichteres woont nog in het stadje.

    Verbannen in het vaderland, Karel Jonckheere,

    met ander, nevengeschikt substantief


    • grootvader en grootmoeder
    • grootvader en kleinzoon
    • grootvader en overgrootvader
    • vader en grootvader

    Er is geen plaats. De wereld zit als een korset om je heen gespeld met stalen pinnen. Wat je afscheidt, raak je niet kwijt: het blijft je aankleven... smeert zich over je uit... er is geen ruimte [...]. De wereld is alles wat begrenst, alles wat ontkent. Er is absoluut geen plaats voor je. Je wordt verwenst door je vader en grootvader: je parasiteert op hun nachtrust.

    De tandeloze tijd. Dl. 1: Vallende ouders, A.F.Th. van der Heijden,

    De oude vertrouwelijkheid van grootvader en kleinzoon had plaatsgemaakt voor achterdocht.

    Buiten is het maandag, J. Bernlef,

    Maar houten schoenen, zoals mijn grootvader en overgrootvader ze maakten, waar konden die anders toe dienen dan om hol te klinken en herrie te maken?

    De tandeloze tijd. Dl. 1: Vallende ouders, A.F.Th. van der Heijden,

    Het is bekend dat oude mensen beginnen te krimpen. In Glamorrhee is men vroeg volwassen, vaak in één dag. Dus begint ook de krimp vroeg en vordert hij snel [...]. Mijn moeder [...] haalde haar snel slinkende ouders in huis, om ze niet kwijt te raken. Arme oude grootvader en grootmoeder! Binnen een dag waren ze in de vloerkieren gegleden en onvindbaar.

    Visioenen van de stad Glamorrhee, Jacques Hamelink,

    overig


    • wijlen mijn grootvader

    Het leven op zichzelf met een vrouw en vijf kinderen (zoals wijlen mijn grootvaders dat nog hebben geleid) staat mij niet zozeer tegen, als wel het feit dat ik om zo'n zestal te onderhouden harder zou moeten werken, althans meer werk zou moeten verrichten dat mij tegenstaat.

    Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

    Ik was de gebeurtenis al vergeten toen ik op 1 november jongstleden devoot geknield zat aan het graf van wijlen mijn grootvader en grote vernieuwer op het vlak van de duivenkoers, Karel Mallemans.

    http://www.veto.student.kuleuven.ac.be/veto2313/column.html

    "Zonder enige rancune zend ik je mijn beste groeten, t.t. Jan G. B. (bij zekere Amsterdamse joffers als wijlen zijn grootvader, beter bekend als Jean Sans Peur)."

    Requiem voor een vriend, J.J. Voskuil,

    • grootvader zaliger

    Grootvader zaliger bezat indertijd een kakikleurige pot waar hij danig fier op was.

    Hete zeeprikkels, Andreas Roels,

    • in grootvaders tijd

    Zo werd deze dracht niet alleen in ere hersteld, maar ook gepropageerd omdat de broekophouders niet meer als in grootvaders tijd verscholen gingen onder vest en colbert.

    De meisjes van de suikerwerkfabriek, Tessa de Loo,

    • uit grootvaders tijd

    De jongen droeg iedere dag hetzelfde pijnlijk nette, ouderwetse pak en dezelfde keurig gepoetste schoenen uit grootvaders tijd.

    Donderdagmiddag. Halfvier, Kristien Hemmerechts,

    Vaste verbindingen


    grootvaders tijd

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    Als deel van een afleiding


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    grootvader 1.1

    man die kleinkinderen heeft

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een grootvader…

    is een man; is een persoon

        Algemene voorbeelden


        Als ik hem erop wees, dat ik met enig geluk grootvader had kunnen zijn, was hij niet te ontmoedigen.

        In liefdesnaam, Adriaan van der Veen,

        Twee kennissen van de bejaardensociëteit en ik, die alle drie grootvader zijn, rekenen al niet meer op enige uitnodiging van onze lieve kinderen.

        Wat doen we met moeder met de feestdagen, Harriet Freezer,

        Over vier jaar gaat hij de dienst verlaten. Of nog eerder, met een gouden handdruk. De dochters zijn natuurlijk al lang getrouwd. Hij heeft al kleinkinderen. De generaal is grootvader.

        Weerloos, Jan Siebelink,

        Combinatiemogelijkheden


        met koppelwerkwoord


        • grootvader worden

        Ik vroeg me af of ik, als hij nog had geleefd, verteld zou hebben dat hij misschien grootvader was geworden.

        Gescheten; Het condominium, Dimitri Verhulst,

        Ik ben onlangs twee keer grootvader geworden.

        Ik herinner mij, A. Roland Holst,

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        grootvader 1.2

        man op leeftijd; bejaarde man; oudere man

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een grootvader…

        is een man; is een persoon

            Algemene voorbeelden


            Met een verstard lachje zat ik als een seniele grootvader (koffie naast me, en ook nog cognac, vermoedelijk op mijn uitdrukkelijk verlangen), toe te zien hoe Brian Angela aan haar lange zwarte haren naar zich toe trok, half over zijn schoot, om haar met een wildheid die niet paste bij zijn ogen, zo weerloos zonder bril te zoenen.

            In liefdesnaam, Adriaan van der Veen,

            De Nederlandse grootvaders die in de jaren zestig nog in de Kabouterbeweging zaten of op de Dam sliepen, zullen bij deze vaststelling wel even met de ogen knipperen.

            De Standaard,

            Van de Prelude uit de Derde Suite van Bach bestaan vier manuskripten en in één van de twee oudste staat duidelijk "Presto". Daar zit wel wat in, dacht ik, en ik speelde de Prelude als een stormvlaag. De juiste interpretatie volgens mij, want toen Bach dit schreef was hij niet een bezadigde grootvader, maar een jonge dertiger die kort tevoren nog bijna iemand had neergestoken!

            De Standaard,

            Woordfamilie


            Als deel van een afleiding


            Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            grootvader 1.3

            man uit het verleden die iets gedaan of bedacht heeft dat in het heden navolging krijgt of toch nog steeds actueel is; vroegere bedenker

            Betekenisbetrekking


            metafoor
            Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een grootvader…

            is een man; is een persoon

                Algemene voorbeelden


                Ik merk intussen op dat je een onverwoestbare genegenheid blijft koesteren voor grootvader Freud, hoewel die het grootste deel van wat hij verkondigd heeft later zelf verloochend heeft, wat hem siert.

                Verborgen schade, Aster Berkhof,

                Combinatiemogelijkheden


                met adjectief ervoor


                • iemands literaire grootvader
                • iemands wetenschappelijke grootvader

                Dit najaar bezocht Putnam Utrecht waar de hoogleraar Van Dalen werkt aan een wetenschappelijke biografie van zijn wetenschappelijke grootvader Brouwer.

                NRC,

                'Thomas Mann,' zei hij toen een gedistingeerde heer opstond en hem vroeg, wie hij als zijn literaire vader beschouwde. 'En uw literaire grootvaders?' 'Goethe en Dostojevski,' zei hij onmiddellijk, terwijl hij al nadacht over zijn vier literaire overgrootvaders, die nu natuurlijk zouden komen.

                Siegfried, Harry Mulisch,

                met voorzetselgroep


                Voorzetsel: van

                • een grootvader van de modernistische architectuur
                • een grootvader van de rock-'n-roll
                • een grootvader van de sciencefiction
                • een grootvader van de wargames

                Zoals bij alle goede uitvindingen begint ook dit verhaal met een beroemd genie dat het balletje liet rollen. In dit geval is dat de visionair H. G. Wells. Hij was niet alleen de grootvader van science fiction, maar hij was ook de grootvader van wargames. En daarom kun je hem ook de overgrootvader van het rollenspel noemen.

                http://www.ducosim.nl/spel/spelindex.htm

                Net als zijn tijdgenoten The Everly Brothers heeft Jerry Lee Lewis een slappe periode overleefd, en kan hij nog jaren mee als de gemene grootvader van de rock & roll.

                NRC,

                Brazilië pakt uit met Oscar Niemeyer, een van de grootvaders van de modernistische architectuur.

                De Standaard,

                grootvader 1.4

                iets uit het verleden dat model staat voor of ten grondslag ligt aan iets wat in het heden aanwezig is; oudste verschijnsel in zijn soort; model uit het verleden

                Betekenisbetrekking


                metafoor
                Betrokken betekenissen 1.0 : 1.4

                Semagram (extra betekenisinformatie)


                Een grootvader…

                is een zaak

                    Algemene voorbeelden


                    Compuserve is met zijn 28 jaar zowat de grootvader van alle online dienstverleners, maar de jongste jaren voelde het bedrijf de hete adem van de nieuwkomers in de nek.

                    De Standaard,

                    In de jaren vijftig bouwden vrijwilligers een dorpshuis, een houten lokaal dat nu als de grootvader van het huidige pand getypeerd kan worden.

                    Meppeler Courant,