schoorsteen 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schoorsteen…
is een bouwwerk
- [Afmeting] is hoog; is beduidend hoger dan de gebouwen waar hij bij hoort; is smal
- [Vorm] heeft een vierkante of ronde doorsnede
- [Constructie] is een holle, hetzij vierkante, hetzij ronde pijp
- [Materiaal] is meestal gemaakt van baksteen, soms ook van metaal of andere materialen
- [Functie] dient voor de afvoer in de lucht van gassen die ontstaan door verbranding in de gebouwen of vergelijkbare zaken waar hij bij hoort
- [Plaats] bevindt zich vaak in het gebouw waartoe hij behoort, en steekt dan een eind boven het dak uit; bevindt zich soms naast of in de onmiddellijke omgeving van het gebouw waar hij bij hoort
Algemene voorbeelden
Meteen onder het raam was een plat dak met daarnaast een schoorsteen waar rook uitkwam.
De route van dioxinen kan lopen van een schoorsteen van een verbrandingsoven via gras van weilanden door de koe naar de melk en zo in de mens.
Sommigen beweren dat de helper van de Sint zwart is omdat hij altijd in en uit die schoorstenen moet om de pakjes te bezorgen.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- roken
- trekken
Ook een slecht onderhouden schoorsteen is uit den boze. Een schoorsteen moet goed trekken.
Waaraan moet een goede schoorsteen beantwoorden? Juiste diameter [...]. Indien te klein: te weinig onderdruk, schoorsteen trekt niet met terugslag als gevolg. Indien te groot: te felle afkoeling van verbrandingsgassen hetgeen kan resulteren in condensatie
Schoorstenen van de tabaksfabrieken roken volop.
als object bij een werkwoord
- een schoorsteen vegen
Dankzij een coördinerende actie van de buurtconciërges hebben enige tientallen bewoners positief gereageerd op de oproep om samen hun schoorstenen te laten vegen.
met adjectief ervoor
- grauwe schoorstenen
De 47 huizen van Boerengat staan naast en op een oude zeedijk. Daarachter begint een andere wereld. Grauwe schoorstenen, silo's en pijpleidingen van chemiegigant DOW Benelux bepalen het beeld.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een rokende schoorsteen
De rokende schoorsteen van een bruinkoolcentrale.
in voorzetselgroep
- (de) wind in de schoorsteen
- in de schoorsteen blazen
- in de schoorsteen loeien
- in de schoorsteen waaien
In zijn borst kolkte de adem als wind in een schoorsteen.
De kachel spon met hoog-rode kleur, de wind loeide in de schoorsteen, en buiten was er iets geheimzinnig aan het gebeuren.
De onopvallende symfonie van het vertrouwde, met die ene deur die los in haar hengsels klapperde, de eeuwig lekkende kraan en haar paternoster van druppels in de vaatbak, het gejakker van wind in de schoorsteen en de niet helemaal haaks in elkaar gezette kast halverwege de gang, die een voorname verontwaardiging daverde wanneer je aan haar deuren trok.
- rook uit de schoorsteen
- uit de schoorsteen komen
Gezien de oplopende Palestijnse frustraties zou er een wonder moeten gebeuren indien de Israëlische en Palestijnse onderhandelaars in een rustig klimaat in Erez in conclaaf kunnen gaan tot er witte rook uit de schoorsteen komt.
Pas toen ze blafte, drong tot me door dat ik niet moest blijven staan, en ik rende naar buiten en zag de dikke zwarte rook uit de schoorsteen waar het vuur plotseling als een geest doorheen brak.
Vaste verbindingen
de schoorsteen laten roken
-
zorgen dat er inkomsten zijn
Maar dat presentatoren van de nationale omroep betaald uit publiek geld dagelijks met hun talking head gratis mogen solliciteren om buiten beeld en kantooruren de schoorsteen van hun BV's te laten roken, stinkt.
de schoorsteen kan daarvan niet roken
-
dat levert onvoldoende inkomsten op
Vaak worden medewerkers beoordeeld op de provisie die ze maken en minder op de behaalde resultaten voor de klant. Daar kan de schoorsteen niet van roken, maar het is wel goed voor de naam van het kantoor.
Uit de familie- en kennissenkring stroomden de verzoeken binnen voor nog meer van die handige borsteltjes die nog lang niet overal verkrijgbaar bleken; een resultaat waar de schoorsteen natuurlijk niet van kon roken, noch in mijn steeds somberder wordende dagrapporten voor het kantoor viel te vermelden.
roken als een schoorsteen
-
een zware roker zijn; heel veel roken
Synoniem: roken als een ketter
Synoniem: roken als een Turk
"Mijn grootvader rookte als een schoorsteen en werd 90 jaar."
'Ik rook nu vijftien jaar als een schoorsteen,' zei hij met een stem die droop van de spijt.
er komt witte rook uit de schoorsteen
-
er is na lang (en geheim) beraad een beslissing genomenDe uitdrukking verwijst naar het conclaaf bij de pausverkiezing in de rooms-katholieke kerk, waar de verkiezing van de nieuwe paus wordt aangekondigd met witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse kapel.
Gezien de oplopende Palestijnse frustraties zou er een wonder moeten gebeuren indien de Israëlische en Palestijnse onderhandelaars in een rustig klimaat in Erez in conclaaf kunnen gaan tot er witte rook uit de schoorsteen komt.
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- schoorsteenaansluiting
- schoorsteenbaas
- schoorsteenbrand
- schoorsteeneffect
- schoorsteeneis
- schoorsteenemissie
- schoorsteengas
- schoorsteengat
- schoorsteengeld
- schoorsteeninspecteur
- schoorsteenisolatie
- schoorsteenjump
- schoorsteenkanaal
- schoorsteenkap
- schoorsteenkastje
- schoorsteenklep
- schoorsteenkleur
- schoorsteenklimmen
- schoorsteenkunde
- schoorsteenmond
- schoorsteenmuur
- schoorsteenopening
- schoorsteenpartij
- schoorsteenpijp
- schoorsteenpijpje
- schoorsteenpluim
- schoorsteenpot
- schoorsteenreiniging
- schoorsteenrenovatie
- schoorsteenroet
- schoorsteenrook
- schoorsteensauna
- schoorsteenschouw
- schoorsteensteen
- schoorsteenstuk
- schoorsteensysteem
- schoorsteentechniek
- schoorsteentopper
- schoorsteenuitstoot
- schoorsteenvegen
- schoorsteenveger
- schoorsteenvegertje
- schoorsteenvoeg
- schoorsteenvoering
- schoorsteenwand
- schoorsteenwerking
schoorsteen 1.1
Algemene voorbeelden
Een ander voordeel van de B-Tap serie is dat een bovendekse schoorsteen niet nodig is.
Ook doet De Greuns sectiebouw ten behoeve van zeegaande schepen en is gespecialiseerd in schoorstenen, voor- en achterschepen en complete dekhuizen.
Het sloependek achter schoorsteen 2, waar het grote messing kompasplatform stond, is naar beneden gebogen.
Als hij het met het blote oog bekeek, had het veel weg van een vrachtvaarder, door de schoorsteen die hoog boven de achterste dekken uittorende.
De schoorstenen van beide locomotieven gaven nu al korte vonkenregens van zich.
Het licht gaat plots uit, er klinkt een enorm lawaai en tussen schoorsteen 3 en 4 breekt het schip in tweeën.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
schoorsteen 2.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een schoorsteen…
is een bouwwerk
- [Constructie] bestaat uit twee rechtopstaande gedeelten links en rechts van de schoorsteenpijp en daarboven een horizontaal gedeelte dat de schoorsteenpijp omsluit
- [Materiaal] is meestal gemaakt van steen, vaak met soorten siersteen zoals arduin en marmer erin verwerkt; heeft soms bovenaan een houten blad
- [Functie] dient om de rook van een verwarmingstoestel op te vangen en via de schoorsteenpijp naar buiten te geleiden; heeft soms een louter ornamentele functie; wordt gebruikt om allerhande prullaria zoals foto's, vazen, pendules en beeldjes op te zetten
- [Plaats] bevindt zich binnenshuis aan een schoorsteenpijp, in de regel op een plaats waar een verwarmingstoestel staat
Algemene voorbeelden
'En het was zeker niet nodig om de ornamenten in het trappenhuis, de zwarte marmeren schoorstenen en het glas-in-lood aan diggelen te slaan,' zei hij.
Het borstbeeld van Beethoven eist nog wel de aandacht op; zijn dovemansgezicht beheerst het midden van de schoorsteen waarop sierlijke vazen met kunstbloemen prijken.
De winkel bestond uit een kamer-en-suite, waarvan de beide gedeelten naar schatting elk 4 bij 4 meter telden. De voorkamer had een schoorsteen, dus daar stond de kolenkachel. Nogal centraal opgesteld aan de verste muur.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- boven de schoorsteen hangen
- het schilderij boven de schoorsteen
De kamer [...] was een hoge ruimte met een immense koperen kroonluchter van tientallen takjes en twijgen, matglimmende roodbruine stoelen met groene zittingen, een ovale tafel met een marmeren blad, de buste van een man met een pruik uit de tijd van louis de zoveelste, het schilderij boven de schoorsteen van een naakte blonde vrouw op een heftig rood bed.
Boven de schoorsteen hingen, in waaiervorm, allerlei roestige pijlen met vreemdsoortige punten en weerhaken.
- iets op de schoorsteen zetten
- op de schoorsteen liggen
- op de schoorsteen staan
- de klok op de schoorsteen
- de pendule op de schoorsteen
- de vaas op de schoorsteen
- een ereplaats krijgen op de schoorsteen
- een plaatsje krijgen op de schoorsteen
De pendule op de schoorsteen sloeg vijf uur.
De gewonnen glasets, een klok in de vorm van een volleybal, heeft een plaatsje gekregen op de schoorsteen.
In een der Chinese vazen op de schoorsteen vond ze twee sleutels, bijeengehouden door een gouden ring.
Op de schoorsteen stond een kwasi-modern uurwerk.
'Hier...' zei ze de laatste keer dat ik haar bezocht. 'Voor jou nu. Goed bewaren, zet maar op je schoorsteen.' Ze duwde me een portretje van grootmoeder in de hand, een kiekje van voor de oorlog.