appel


A - vrucht

appel 1.0

afbeelding

Bron: NaJina McEnany
( CC BY-SA 3.0 )

ronde vrucht van de appelboom, met een rode, groene of gele schil, stevig vruchtvlees en een klokhuis
Zowel in toepassing op de rauwe vrucht als op de vrucht in bereide toestand.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een appel…

is een vrucht; is voedsel

  • [Kleur] heeft een rode, groene, of gele schil en wit of geel vruchtvlees
  • [Lichtreflectie] heeft een glanzende of een doffe schil
  • [Smaak] smaakt fris en zoet, zuur, zuurzoet, of zoetzuur
  • [Vorm] is min of meer rond
  • [Deel] heeft een klokhuis met pitjes, vruchtvlees, een steeltje en een dunne schil
  • [Soort] is een pitvrucht
  • [Functie] wordt uit de hand gegeten; wordt verwerkt in gerechten; wordt gebruikt voor het sap waarvan stroop en dranken worden bereid
  • [Herkomst of oorsprong] is de vrucht van de appelboom
  • [Stoffelijke eigenschap algemeen] is sappig en heeft vrij stevig, knapperig, krokant vruchtvlees, maar kan ook melig of beurs zijn
  • [Behandeling of bewerking] wordt gewassen en in zijn geheel uit de hand gegeten, of wordt geschild en in partjes gesneden; wordt verwerkt in salades en gebak; wordt gebakken, gestoofd, tot moes of compote gemaakt, of geperst om het sap te gebruiken voor stroop, cider, vruchtensap, of wijn
  • [Product of vrucht] wordt gebruikt voor het maken van appelgebak, appeltaart, appelmoes, compote, stroop, cider, wijn, vruchtensap

Algemene voorbeelden


Aan de vele lange rijen boompjes hangen rode en groene appels, van het soort Elstar en Jonagold.

NRC,

Geef je paard een paar keer wortels of appels of droge macaroni en het duurt niet lang of 500 kilo enthousiasme ("méér! méér!") dendert over je heen, duikt met z'n neus in je jaszak en walst en passant over je tenen.

http://www.cremebrulee.be/inge/artikels/wieisbang.html,

Leg de rug op een voorverwarmde dienschaal. Serveer de saus apart. U kunt er appels met aalbessengelei bij serveren.

http://www.goldweb.nl/culinair/overigvl/ov097.htm

Misschien was onze appetijt groter toen en onze smaak nog niet verwend. Maar vooral waren appels die je, met wat geluk, onder de boom kon rapen, een soort toegift van de natuur. Vandaag vind je appelen in het warenhuis, verpakt in cellofaan. Met een streepjeskode die aan de kassa de prijs verraadt.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een appel eten
  • een appel schillen
  • een appel snijden
  • een appel in vier parten snijden
  • een appel in vieren snijden

Hij zette sterke koffie, at een appel, keek zijn aantekeningen door.

Dovemansoren, Rinus Ferdinandusse,

Appels schillen, in 4 parten snijden, klokhuis verwijderen en partjes halveren.

http://www.catalysis.nl/~rob/recept/index.php?show=791

met adjectief ervoor


  • een friszoete appel
  • een friszure appel
  • een gele appel
  • een groene appel
  • een grote appel
  • een harde appel
  • een kleine appel
  • een melige appel
  • een rode appel
  • een rijpe appel
  • een rotte appel
  • een sappige appel
  • een stevige appel
  • een verse appel
  • een wormstekige appel
  • een zoete appel
  • een zure appel

Grijs en vezelig is de bast, maar in de kroon is het een en al leven, vrolijke groene bladeren en honderden kleine, gele appels.

Het meesterstuk, Anna Enquist,

De honger, de uitputting, de vertwijfeling, de wanhoop nestelden zich steeds dieper in onze cellen, de twee melige appels per persoon versterkten alleen het hongergevoel.

De stoelendans, Paul Koeck,

Iets verder harken twee vrouwen, allebei oud en lelijk, één met een wijde strooien hoed, in het gras dingen bijeen: gevallen rijpe appels neem ik aan.

De maquette: verslag, Jean Pierre Van Rossem,

Op een dunne tak van de boom op de speelplaats zat een kraai aan een rotte appel te pikken.

Je moet niet denken dat ik altijd bij je blijf, Hans Münstermann,

Zo kan een wijn metaalachtig smaken, of meer smaken naar zure appels.

http://www.winesinbelgium.com/ld/wine.nsf/PV/0102NL?OpenDocument

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een blozende appel
  • een glanzende appel

Claire nam een blozende appel van de tafel en zette er haar tanden in.

Poes poes poes, Paul Mennes,

Als de moeder wordt opgenomen en er hulp in huis komt, moet Anne aan alles wennen. Haar hele droomwereld moet ze opgeven voor de realiteit: een gezellige kamer, een bos bloemen, een glanzende appel, een heel gewone lach.

De Standaard,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • geglaceerde appels
  • geschilde appels
  • gesmoorde appels
  • gestoofde appels
  • geglaceerde appelen
  • geschilde appelen
  • gesmoorde appelen
  • gestoofde appelen

Viel de verkoop van drank en limonade en geglaceerde appels tegen, dan werd dat het orkest verweten - had het maar aanstekelijker moeten spelen.

't Is zo weer nacht, Joyce Roodnat,

En daarin moet zij gemiddeld drie kinderen school-klaar maken, hun broodtrommeltje moet gevuld worden met geschilde appels omdat zij alledrie voedselallergie hebben en dan moeten alle verdiepingen van het huis nog stofvrij gemaakt worden omdat een deel van gezin astmatisch is.

NRC,

Veertig procent van de proevers had moeilijkheden met de smaak van gestoofde appelen.

De Standaard,

Gesmoorde appels met luchtige puree.

NRC,

met substantief ervoor


  • een kilo appelen
  • een kilo appels
  • een mand appelen
  • een mand appels
  • een berg appels

Als u in een winkel een kilo appelen koopt, dan weet u tot op 5 gram nauwkeurig hoeveel appelen u kocht, daar zijn Belgische en Europese regels voor.

http://www.landmeter.be/index.php?option=com_content&view=article&id=76:is-appelen-kopen-belangrijker-dan-vastgoed-kopen-&catid=89:weetjes&Itemid=72

Ze ziet ineens haar oma voor zich, die een kilo appels afweegt.

Westenwind, Simone Duwel,

"En we hebben de stal schoongespoten, en nog eens drie manden appels uit het gras opgeraapt, en jouw kinderen met hun huiswerk geholpen, en gekookt, en die onmogelijk grote rodekool fijngesneden en een berg appels geschild, terwijl arme jij voor je werk met iemand moest gaan eten."

De kinderen van Arthur, Kristien Hemmerechts,

met ander, nevengeschikt substantief


  • appelen en peren
  • appels en peren
  • appelen en sinaasappels
  • appels en sinaasappels

De fruitbomen in de bongerd dragen bijna rijpe appels en peren.

NRC,

Op het aanrecht lagen appels en sinaasappels.

De vrouwenoppasser, Peter de Zwaan,

Vaste verbindingen


een zure appel doorbijten

Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


appel 1.1

(religie, mystiek en mythologie)

verboden vrucht van de boom van de kennis van goed en kwaad uit het Bijbelboek Genesis, vaak voorgesteld als een appel

Algemene voorbeelden


Voor er sprake was van Eva en de appel, werd er in de Hindoe-mythologie (meer bepaald in de Purana's) al het verhaal van Kandoe verteld, een grote ziener. Merkwaardig voor ons in dit verhaal is dat de goden bang zijn van een mens die door wilskracht een zeer hoog geestelijk niveau bereikt, omdat hij dan in hun eigen sfeer kan ingrijpen. Zo'n man willen ze maar al te graag laten struikelen.

http://user.online.be/debrug/diabasis/,

appel 1.2

voorstelling van een appel

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

Algemene voorbeelden


Er hangen kleine, onverwachte juwelen, zoals het op Italiaans-renaissancistische wijze minutieus geschilderde stilleven met appelen van Pieter Meiners.

NRC,

"Dit was dus geen storing, maar wel een klant", lacht hij vrolijk als we weer in zijn met appels en pruimen beschilderde autootje op weg gaan naar het volgende adres.

NRC,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


appel 1.3

appel als stof

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3

Semagram (extra betekenisinformatie)


Appel…

is een stof

      Combinatiemogelijkheden


      in voorzetselgroep


      • rode kool met appel
      • pannenkoeken met appel en stroop

      Ook is het de moeite waard een bezoek te brengen aan de kantine aldaar, waar gegrild zwijn met spekjes en rode kool met appel wordt aangeboden.

      Russendisco, Wladimir Kaminer,

      We eten pannenkoeken met appel en stroop.

      De passievrucht, Karel Glastra van Loon,

      met substantief ervoor


      • partjes appel
      • plakjes appel
      • schijfjes appel
      • stukjes appel

      Brikdeeg openleggen, daarop een plak knolselderij, 4 plakjes beuling, 2 partjes appel en bestrooien met kaneelsuiker.

      http://members.home.nl/leo/voorgerechtenvlees/pakketje_van_knolselderij.htm

      Tante had karnemelk gewarmd, met schijfjes appel, en er veel te weinig suiker in gemengd, zoals steeds wanneer ze balsturig was.

      Sluitertijd, Erwin Mortier,

      Bak gedurende een paar minuten stukjes appel, meloen, banaan en mango onder voortdurend omscheppen, strooi er geraspte kokos overheen en geef er een bolletje ijs bij.

      http://www.studentenkeuken.nl/index2.html

      appel 2.0

      min of meer ronde vrucht of rond deel van een andere plant of boom dan de appelboom, bijvoorbeeld een dennenappel, granaatappel, sinaasappel; ook: min of meer ronde uitwas aan een boom, bijvoorbeeld een galappel

      Betekenisbetrekking


      generalisering
      Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een appel…

      is een deel; is een vrucht

      • [Gelijkenis] lijkt op de vrucht van de appelboom

        Algemene voorbeelden


        "De blauwe Nobilis heeft het voordeel voor de kweker dat hij sneller groeit dan de Abies Nordmann, maar zijn top is niet zo mooi gevuld. Hij verliest zijn naalden niet en verspreidt een aangename harsachtige geur. Een aanrader voor wie een prachtexemplaar in de tuin wil, is de Abies Koreana". Hij vertoont een prachtige kleurschakering tussen bovenkant en onderkant van de takken - die zijn respektievelijk groen en donkergroen tot grijs - en hij draagt bovendien rechtopstaande, blauwe appels met een grote sierwaarde.

        De Standaard,

        Vaste verbindingen


        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        appel 3.0

        afbeelding

        Bron: Arnoldius
        ( CC BY-SA 3.0 )

        gouden bol met daarop een kruis, als symbool van de vorstelijke macht of van de wereldheerschappij; rijksappel
        De bol stelt de wereld voor. Koningen of keizers werden vroeger vaak afgebeeld met een rijksappel in de ene en een scepter in de andere hand.

        Betekenisbetrekking


        metafoor
        Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een appel…

        is een bol; is een voorwerp

            Algemene voorbeelden


            De regalia van Bohemen bestaan behalve uit de kroon ook uit een rijksappel, een scepter en een koningsmantel. De rijksappel is van 18 karaat goud en weegt 780 gram. De appel werd met 6 spinellen, 8 saffieren en 31 parels versierd.

            http://nl.wikipedia.org/wiki/Wenceslaskroon

            In de koepel worden de kroonjuwelen van Hongarije tentoongesteld, de appel, de kroon, de scepter en het zwaard. De mantel ligt nog in het nationaal museum.

            http://www.hongaarskinderplezier.eu/index.php?pagina=99&att_id=14

            Woordfamilie


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            appel 4.0

            het ronde, gekleurde deel van het oog, waarin zich de pupil bevindt; oogappel; iris; regenboogvlies; ook: pupil
            Alleen nog in de verbinding de appel van mijn oog en in de samenstelling oogappel.

            Betekenisbetrekking


            metafoor
            Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een appel…

            is een lichaamsdeel; is een deel

                Vaste verbindingen


                Woordfamilie


                Als deel van een afleiding


                Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                appel 5.0

                afbeelding

                Bron: Gary A.K.
                ( CC BY-NC-SA 2.0 )

                ronde, afstekende plek, bijvoorbeeld op de wangen van een persoon of de vacht van een schimmelpaard

                Betekenisbetrekking


                metafoor
                Betrokken betekenissen 1.0 : 5.0

                Semagram (extra betekenisinformatie)


                Een appel…

                is een plek

                    Algemene voorbeelden


                    Mijn arabier is een appelschimmel. De appels zijn alleen nog niet erg duidelijk. Hij is trouwens net 4 jaar geworden.

                    http://www.bokt.nl/forums/viewtopic.php?f=155&t=1467091

                    Verzacht de hoeken van uw wangen door de blusher die helderder van kleur is op de appels van de wangen aan te brengen en veeg die daarna in de richting van de slapen.

                    http://www.modewijzer.com/advies/blush.htm

                    Woordfamilie


                    Als deel van een afleiding


                    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                    appel 6.0

                    afbeelding

                    Bron: Muffet
                    ( CC BY 2.0 )

                    boom uit de rozenfamilie waaraan appels groeien; appelboom

                    Betekenisbetrekking


                    metonymie
                    Betrokken betekenissen 1.0 : 6.0

                    Semagram (extra betekenisinformatie)


                    Een appel…

                    is een boom

                        Rijk Plantae; Planten
                        Stam Embryophyta; Landplanten
                        Klasse Spermatopsida; Zaadplanten
                        Orde Rosales
                        Familie Rosaceae; rozenfamilie
                        Geslacht Malus

                        Algemene voorbeelden


                        Late bloeiers kunnen echter last hebben van onvoldoende vruchtzetting en dat zal zich laten gevoelen tijdens de oogst. Vooral bij fruitbomen, inzonderheid bij appels en peren, kan een lagere productie verwacht worden.

                        De Standaard,

                        Vaste verbindingen


                        Woordfamilie


                        Als deel van een afleiding


                        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                        appel 7.0

                        hout van de appelboom

                        Betekenisbetrekking


                        metonymie
                        Betrokken betekenissen 6.0 : 7.0

                        Semagram (extra betekenisinformatie)


                        Appel…

                        is hout; is een stof

                        • [Herkomst of oorsprong] is hout van appelbomen

                          Hoofdsemagram: hout


                          Algemene voorbeelden


                          Vaak werden door de bakkers zogenaamde Sinterklaasplanken gebruikt om hun produkten te vormen. Hier waren natuurlijk veel soorten van nodig. Ze werden meestal gemaakt uit fruitbomenhout, bijvoorkeur perzik, peer, kers of appel.

                          Meppeler Courant,

                          B - oproep

                          appel 1.0

                          (recht en misdaad)

                          het zich wenden tot een hogere rechtsinstantie om herziening te vragen van een vonnis of beschikking; hoger beroep

                          Semagram (extra betekenisinformatie)


                          Een appel…

                          is een handeling

                          • [Betrokkene] wordt ingediend bij een hoger gerechtshof
                          • [Handelende persoon] wordt ingediend door een partij die het niet eens is met een vonnis of beschikking
                          • [Oorzaak, reden of aanleiding] wordt ingediend in de hoop op een gunstiger uitspraak
                          • [Gevolg of resultaat] kan leiden tot een gunstiger of een minder gunstige uitspraak

                          Combinatiemogelijkheden


                          als object bij een werkwoord


                          • appel aantekenen tegen een beslissing
                          • appel aantekenen tegen een vonnis
                          • appel aantekenen bij een rechtbank
                          • een appel indienen bij een rechtbank

                          De officier van justitie moet zijn standpunt aan het slachtoffer mededelen, c.q. hem of haar op de hoogte stellen. Wanneer de officier van justitie niet tot vervolging overgaat, kan het slachtoffer tegen deze afwijzende beslissing appel aantekenen.

                          http://mens-en-samenleving.infonu.nl/regelingen/10148-hoger-beroep-schadevergoeding.html

                          In België kan men bij verschillende rechtbanken beroep aantekenen, afhankelijk van de aard van het geschil, dus ook afhankelijk van de rechtbank die de eerste aanleg behandelde.

                          http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoger_beroep

                          Binnen 14 dagen na instellen appel indienen bij de griffie van de rechtbank/Centrale Balie, Cc Frontoffice ressortsparket.

                          http://www.wetboek-online.nl/jurisprudentie/ljnBG6375.html

                          in voorzetselgroep


                          • in appel gaan
                          • in appel gaan bij het Hof

                          De advocaten van beide veroordeelden gaan in appel.

                          Meppeler Courant,

                          De advocaat van de verdachte, mr. J.B. Peters, is daartegen met succes in appel gegaan bij het Hof, dat meteen zijn vrijlating gelastte.

                          NRC,

                          Vaste verbindingen


                          Woordfamilie


                          Als deel van een afleiding


                          Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                          appel 2.0

                          beroep tegen een beslissing in het algemeen

                          Betekenisbetrekking


                          generalisering
                          Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

                          Semagram (extra betekenisinformatie)


                          Een appel…

                          is een handeling

                              Vaste verbindingen


                              Woordfamilie


                              Als deel van een afleiding


                              appel 3.0

                              oproep tot verzameling
                              Oorspronkelijk in toepassing op het verzamelen van soldaten of gevangenen om vast te stellen wie aanwezig is dan wel ontbreekt. Vervolgens ook in toepassing op het verzamelen van andere groepen, bijvoorbeeld leerlingen in een school.

                              Betekenisbetrekking


                              generalisering
                              Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

                              Semagram (extra betekenisinformatie)


                              Een appel…

                              is een handeling

                                  Combinatiemogelijkheden


                                  als object bij een werkwoord


                                  • appel houden

                                  Straks, als ze appel houden, zullen ze mij missen en zullen de luide stemmen weer op mij afkomen, maar als ik slaap blijf ik buiten hun bereik en kan ik geen antwoord geven.

                                  Tussen tuin en wereld, Paul De Wispelaere,

                                  Vaste verbindingen


                                  Woordfamilie


                                  Als deel van een afleiding


                                  Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                                  Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


                                  appel 3.1

                                  het terugroepen of terugfluiten van een (jacht)hond

                                  Algemene voorbeelden


                                  Als uitgangspunt, zijn een goede controle op afstand van de hond en een goed appel absoluut onontbeerlijk.

                                  http://users.pandora.be/hondenclub.thor/home.html

                                  Vaste verbindingen


                                  appel 4.0

                                  dringende oproep of uitnodiging tot iets; dringend verzoek

                                  Betekenisbetrekking


                                  generalisering
                                  Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

                                  Semagram (extra betekenisinformatie)


                                  Een appel…

                                  is een handeling

                                  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een dringend verzoek
                                  • [Gevolg of resultaat] is vaak een verzoek tot het nemen van verantwoordelijkheid

                                    Combinatiemogelijkheden


                                    met voorzetselgroep


                                    • een appel (doen) aan iets of iemand
                                    • een appel (doen) op iets of iemand
                                    • een dringend appel (doen) op iets of iemand
                                    • een dwingend appel (doen) op iets of iemand
                                    • een appel aan iemands verantwoordelijkheid
                                    • een appel op iemands verantwoordelijkheid
                                    • op een appel ingaan

                                    Een appel aan dat onderwijs om zich over die tweetaligheid te bezinnen, is dus zeker op zijn plaats.

                                    De Standaard,

                                    Aanraking en gevoel hebben een nauwe relatie met elkaar. De aanraking doet een appel op de emotionaliteit; men kan zich erdoor bewogen of geraakt voelen.

                                    http://home.hetnet.nl/~jan1959/

                                    Elke relatie waarin de Ander niet als een uniek en waardevol persoon wordt gezien is destructief. Hem als een persoon zien is ook een appel doen op zijn verantwoordelijkheid om ten dienste van de anderen te staan.

                                    http://users.skynet.be/bk337022/geloof.html

                                    De NS doet een dringend appél op de eigen verantwoordelijkheid van de reiziger, die 'net als bij een circus' gewoon entree moet betalen, aldus NS-projectmanager T. Spoelstra.

                                    Meppeler Courant,

                                    Het is ingaan op een appel, zich geroepen voelen, en verantwoordelijkheden op zich nemen. Ik heb twee praktijken van verantwoordelijkheid aangeduid, die allebei niet adequaat te beschrijven zijn met het werkwoord kiezen.

                                    http://www.human.nl/hkc/hkc_frame.htm,

                                    Vaste verbindingen


                                    Woordfamilie


                                    Als deel van een afleiding